|
'''Палеонтологи''' ([[Грек хэл|Грек]] гаралтай: ''paleo'', "эртний"; ''ontos'', "орших"; λόγος, ''logos'', "мэдлэг") нь эртний [[амьтан]], [[ургамал|ургамлын]] үлдэгдлийн судалгаан дээр тулгуурлан, [[Дэлхий]] дээр оршин байсан эртний амьдрал, түүний төрлүүдийг тодорхойлдог [[Биологи]] ба [[Геологи]]йн шинжлэх ухааны уулваруулзвар дээр оршдог салбар шинжлэх ухаан юм<ref>{{cite book |last= Newman|first= Garfield, et al|authorlink= |coauthors= |title= Echoes from the past: world history to the 16th century|year= 2001|publisher= McGraw-Hill Ryerson Ltd|location= Toronto|isbn= 0-07-088739-X}}</ref>. Палеонтологийн шинжлэх ухаан нь амьтадыг эрмэл үлдэгдэлийг олж тодорхойлсоноор өнөө оршин буй байгалийн түүхийн далд хэсгийг нээн илрүүлж, улмаар эволюцын онолыг улам баталгаажуулж байдаг. энэЭнэ гайхалтай шинжлэх ухаан маш олон төрлийн арга хэрэгсэлийг ашигладаг. Тухайлбал, энжнерийнинженерийн, математикийн, биохимийн, цөмийн физикийн аргуудыг судалгаандаа хэрэглэдэг. Палеонтологийн судалгаагаар дэлхий дээр 3.8 тэрбум жилийн өмнө анх амьд биет бий болжээ гэдгийг тогтоожээ. Мөн янз бүрийн эрмэл үлдэгдэлд үндэслэн эртний байгаль цаг уур, орчны өөрчлөлт, амьтадын хувьсал, устал мөхөл, дэлхийн геотогтоцын түүх зэргийн сэргээн мэдэж болдог. Эрмэл үлдэгдэлийн насыг цацраг идвэхт нүүстөрөгчийн аргаар мэдэж болдог боловч ихээхэн учир дутагдалтай. Олж нээсэн амьтадын үлдэгдэлийг Карл Линнейн уламжлалт ангилал зүйд гадаад шинжийг нь үндэслэн байрлуулдаг. Гэвч орчин үед ихэнх амьд организмыг амьдралын модонд байршуулах багцлах арга хэрэглэх болсон бөгөөд ДНХ дараалалд үндэслэн илүү нарийвчилсан ангилал хийдэг. Орчин үеийн энэ нарийвчилсан ангилал нэн эртэний эрмэл үлдэглийн хувьд туйлын хүндрэлтэй байдаг. Сүүлийн үед нуклеотидийн дараалалын өөрчлөлтөнд үндсэлсэн молекул цаг тодорхойлох арга гарсан боловч түүний үнэн бодит байдлын талаар үргэлж асуудалтай байдаг.
== Тодорхойлолт ==
Палеонтологийн бол эртний амьдарлын тухай судлах ухаан гэж энгийнээр тодорхойлж болох юм. Эрдэмтэд өнгөрсөн үед байсан амьдарлын талаар хэд хэдэн чиглэлд мэдээлэл цуглуулдаг. Тэдгээрт амьдарлын үүсэлийг тодорхойлох, байсан цаг үеийг тодорхойлох, өнгөсөн цаг хугацааны оргнаникорганик болон органик бус дэлхий ертөцийн далаарх мэдээлэлүүд багтдаг.
=== Түүхийн шинжлэх ухааны нэг хэсэг болох ===
Палеонтологи нэг талаас Архелоги, Биологи, филологи, Космологи, Геологи, Астрономын хамтаар түүхийн шинжлэх ухааны нэгэн бүрэлдэхүүн хэсэг гэж хэлж болно. Энэ нь уг шинжлэх ухаан өнгөрсөн цаг үед болсон үзэгдэлийг тодорхойлох, шалтгааныг тайлбарлах оролдлого хийдэг үндсэн зорилготой нь холбоотойгоор урган гардаг. ИймээлИймээс уг шинжлэх ухаанд гурван үндсэн бүрдэл байдаг. Үүнд: баримт, үйл явдалыг тодорхойлох, олон янзын өөрчлөлтийн шалтгааныг тайлбарлах онол боловсруулах, тэдгээр боловсруулсан онолоо шинжлэх ухааны баримтуудад хэрэгэжүүлэххэрэгжүүлэх гэсэн гурван бүрдэл хэсэг болно.
=== Төрөл шинжлэх ухаанууд ===
Хэдийгээр уг шинжлэх ухаан нь геологи биологийн завсрын шинжлэх ухаан гэгдэх боловч орчин цагт биологийн талруугаа ихэд хэлбийх болсон нь Эволюцын онолд тулгуурлан аливаа үлдэгдэлийг судалж дүгнэлт онол гаргах болсонтой холоотойхолбоотой юм. XIX зуунаас XX зууны эхэн үе хүртэл их сургуулиудын геологийн салбар сургуулиудад палеонтологийн салбар харьяалагддаг байжээ. Учир нь чулуулагийн насыг тодорхойлоход палеонтологийн баримтууд чухал байжээбайсан. Мэдээжээр биологийн салбарууд бага зэрэг сонирхож эхэлж байжээ. Палентологи нь Архелогийн шинжлэх ухаантай зарим хэсгээрээ давцхал гардаг бөгөөд Антропологийн шинжлэх ухаанч мөн үүнд хамаарна. Судалгааны арга, судлагдаж байгаа зүйлээс хамааран математик, цаг уур, одон орон, геофизик зэрэг ухаантай ямар нэгэн хамжээгээр хамааралтай. аврага том биетэй амьтад хэр хурдан хөдөлдөг байв, яаж нисдэг байв биеийн нэг хэсгийн үлдэгдэлээр бүхэлдээ уг амьтан ямар хэмжээтэй байв гэдгийг тодохойлоход инжнерийн шинжлэх ухаан зайлшгүй хэрэглэгддэг.
=== Салбар ухаанууд ===
судалжСудалж буй амьтаныамьтны үлдэгдэлийн ямар ангилалзүйнангилал зүйн нэгжид хамаарагдадагаасхамаарагддагаас шалтгаалах маш олон янз байдаг. Хөвчтөний палеонтологи нэн эртэнийэртний загаснаас эхлэн сүүгээр бойжигчидыг хүртэл судалгаа хийдэг бол үе хөтнийхөлтний, нялцгай биетэнийбиетний, ургамалын буюу палеоботаникийн салбар ч гэж байдаг.
|
