Википедиа

Усан боомт: Засвар хоорондын ялгаа

Browse history interactively
← Өмнөх өөрчлөлтДараагийн ялгаа →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Мөр 225:
[[File:Hydroelectric dam.svg|thumb|left|УЦС бүхий боомтын хөндлөн огтлол.]]
 
=== Ус халиагуурхаяур ба гаргах барилга ===
[[File:Llyn Brianne spillway.jpg|upright|thumb|Spillway on [[Llyn Brianne]] dam, [[Wales]], soon after first fill.]]
 
{{main|Ус халиагуурхаяур}}
 
''Ус халиагуур'' буюу ус хаяур нь боомтын дээд хашицаас доод хашицруу усан сангаас илүүдэж буй усыг аюулгүй шилжүүлэх үүрэг бүхий хэсэг юм. Ихэнх ус халиагуур нь [[Үерийн хаалт]]аар тоноглогдсон байх ба ус халиагуураар өнгөрөх усны хэмжээг хянаж тохируулж байдаг. Ус хаяур нь дараах төрөлтэй байна: хэвийн ус гаргах зориулалт бүхий барилгыг ''үйлчилгээний ус гаргуур'' эсвэл ''ус гаргах барилга'' гэж нэрлэнэ. Ус гаргах барилгын хэмжээнээс илүүдсэн усыг гаргах зориулалттай ''туслах ус гаргуур'' гэж бас байна. Туйлын үертэй хүнд нөхцөлд ажиллах ''аварын ус хаяур'' гэж байх ба энэ үед өмнөх хоёр төрлийн ус гаргах барилгатайгаа хосолж ажиллаж болно. ''[[Босгот]]'' ус халиагуур нь урсац хтэй боловч бага өндөртэй шороон боомтод хэрэглэгдэнэ.
A ''spillway'' is a section of a dam designed to pass water from the upstream side of a dam to the downstream side. Many spillways have [[floodgate]]s designed to control the flow through the spillway. Types of spillway include: A ''service spillway'' or ''primary spillway'' passes normal flow. An ''auxiliary spillway'' releases flow in excess of the capacity of the service spillway. An ''emergency spillway'' is designed for extreme conditions, such as a serious malfunction of the service spillway. A ''[[fuse plug]] spillway'' is a low embankment designed to be over topped and washed away in the event of a large flood. The elements of a fuse plug are independent free-standing blocks, set side by side which work without any remote control. They allow increasing the normal pool of the dam without compromising the security of the dam because they are designed to be gradually evacuated for exceptional events. They work as fixed [[weir]] at times by allowing over-flow for common floods.
 
Ус хаяур нь түүний тогтворшилтонд аажим нөлөөлөх, ус халиагуур дээгүүр өнгөрөх усны урсгалын [[турбулент|динамик үйлчлэл]], коррози, [[кавитаци]] гэх мэтээр элэгдэж элээгдэж байдаг. [[Пеннсилвани]]йн [[Жонстаун]]д Жонстауны үер ("1889 оны алдарт үер") Өмнөд Форк боомтын дээгүүр хальж байсан нь ус хаяурын хангалтгүй тооцооны үр дүн юм.
The spillway can be gradually [[erosion|eroded]] by water flow, including [[cavitation]] or [[turbulence]] of the water flowing over the spillway, leading to its failure. It was the inadequate design of the spillway which led to the 1889 over-topping of the [[South Fork Dam]] in [[Johnstown, Pennsylvania|Johnstown]], [[Pennsylvania]], resulting in the infamous [[Johnstown Flood]] (the "great flood of 1889").{{citation needed|date= November 2014}}
 
Аварын ус хаяурын төсөл тооцоо хийхдээ усны урсгалын турбулент чанар хамгийн бага байхаар ус халиах гадаргуугын хэлбэрийг сонгож авах ба барьсаны дараа үргэлж элэгдэл цууралтын хяналтыг явуулж байх ёстой. Элэгдэл болон кавитацид хамгийн тэсвэртэй ус халиах муруйн хэлбэр бол парабол хэлбэр бөгөөд түүнийг практик хэлбэртэй ус халиагуур гэж нэрлэдэг.
Erosion rates are often monitored, and the risk is ordinarily minimized, by shaping the downstream face of the spillway into a curve that minimizes turbulent flow, such as an [[ogee curve]].
 
== Боомт барьж байгуулах ==
"https://mn.wikipedia.org/wiki/Усан_боомт"-с авсан