Өзбег: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Tags: Reverted Visual edit Mobile edit Mobile web edit
Мөр 4:
 
== Хаанчлал ==
Өзбег авга ах [[Тохта]]г нас барсны дараа Хорезм мужийн Үргенч хотоос хааны гашуудалд оролцох нэрээр беклярбек Кутлугтөмөрийн хамтаар Сарай руу хөдөлж, [[1313]] оны нэгдүгээр сард Сарайд ирж, Тохта хааны хөвүүн Ильбасмиш, [[беклярбек]] Хадаг нарыг исламын шашинтнуудын дэмжлэгтэйгээр хороож хаан суурийг булаан авсан. Өзбегийг хаан болсны дараа Алтан Ордыг хөгжин цэцэглэн байсан талаар [[Ислам|исламын]] шүтлэгт түүхчдийн ном зохиолд дурдах нь олон хэдий ч, [[Чингис хаан|Чингис хаанаас]] уламжлан байсан тэнгэр шүтлэгт монгол төрийн бодлого, Их Засаг хуулийг арчин хаясан нь энэ улсын дотоодын хямралын эхлэлийн суурийг тавьсан. "Өзбег хааныг исламын шашныг хүчлэн дэлгэрүүлэгч байсны төлөө хэт өргөмжлөн магтаж байснаас '''"Алтан үе"''' гэсэн хий хоосон ойлголт бий болжээ."<ref>{{Cite book |last=П. |first=Дэлгэржаргал |title=Монголын Эзэнт Гүрний Түүх - Зүчийн Улс |publisher=МУИС |year=2019 |isbn=9919-9552-2-1 |location=Улаанбаатар |pages=69}}</ref> Тэрээр хаан болонгуут Чингис хааны үеэс бүх шашинтныг эрх тэгшээр үзэн зөвшөөрдөг монголын уламжлалт бодлогыг огоорч, зөвхөн исламын шашныг чухалчилж үзэх болж, ингэхдээ бүх иргэдийг исламжуулж эхэлсэн. "Өзбег хаан 1320 онд исламын шашныг албан ёсоор [[Зүчийн улс|Зүчийн улсын]] төрийн шашнаар тунхагласан."<ref name=":0">{{Cite book |last=П. |first=Дэлгэржаргал |title=Монголын Эзэнт Гүрний Түүх - Зүчийн Улс |publisher=МУИС |year=2019 |isbn=9919-9552-2-1 |location=Улаанбаатар |pages=70}}</ref> Түүнээс өмнө Бэрх, Мөнхтөмөр, Тодмөнх хаад исламын шашинтан болсон ч, энэ нь хувь хүний шүтлэгээс хэтрээгүй байсан. Гэтэл төрийн шашныг өөрчилсөн нь монгол угсааны ихэнх хан хөвүүд, ноёд эсэргүүцэж байсан.
 
Тэр [[Лалын шашин]]г төрийн шашин болгосноос үүдэн бөө мөргөлт ханхүү нарын дунд түүний эсрэг хуйвалдаан гарсан боловч нухчин дарагджээ. Лалын шашинг төрийн шашин болгосноор хан Ордын доторхи зөрчил тэмцлийг дарж, төрийн байгууллагуудыг тогтворжуулж чадсан байна. Энэ хэргийн эцэст "[[Чингис хаан|Чингис хааны]] удмын 120 хан хөвүүнийг цаазалсан нь монгол хаадын угсаан дахь хамгийн том харгислалд тооцогдоно."<ref name=":0" /> Ингэснээр тус улс дахь Монгол аймгуудын хэл соёлыг устган, исламжсан Түрэг хэлт угсаатан болгох хэмжээний гай авчирсан.