Пероксисомал-бета(β) исэлдэлт

Пероксисомууд нь маш урт гинжин өөхний ацил коэнзим (CoAs), бета исэлдэлтийн гинжин хэлхээг багасгахад оролцдог, урт гинжин дикарбоксил-КоА(химийн урвалыг идэвхжүүлдэг фермент), CoA eicosanoids эфир, 2-метил гуурсан өөхний acyl-CоА(Acyl-CоА нь өөх тосны хүчлийг метаболизмд оролцдог коэнзимуудын бүлэг), цөсний хүчил-дихлорид-диклидийн давхар исэл хүчил, үйл явцад тэд H2O2 үүсгэдэг. Өөх тосны хүчлүүдийн гинжийг митохондри боловсруулахад хэт урт байх үед өөх тосны исэлдэлт нь пероксисомуудаaр зохицууладаг. Пероксисомын үед энзимийг митохондрийн матрицтай адил хэрэглэдэг бөгөөд acetyl-CoA(Ацетил-КоА нь уураг, нүүрс ус, липидийн солилцооны олон биохимийн урвалд оролцдог молекул) үүсдэг. Маш урт гинж бүхий (C-22-аас их хэмжээтэй: Маш урт гинжин өөхний хүчил нь 22 ба түүнээс дээш тооны нүүрстөрөгчийн бөөмтэй өөхний хүчил юм), салаалсан өөхний хүчил, зарим простагландин ба лейкотриен өөхний хүчил octanyl-CоА үүсгэхийн тулд пероксисомд анхны исэлдэлт явагддаг гэж үздэг бөгөөд үүний дараа митохондрийн исэлдэлт явагддаг байна.

Нэг чухал ялгаа нь пероксисом дахь исэлдэлт нь ATP(Adenosine triphosphate) нийлэгжилттэй холбоогүй юм. Үүний оронд өндөр потенциалтай электронууд O2 руу шилждэг бөгөөд энэ нь H2O2 үүсэхэд хүргэдэг. Гэхдээ энэ нь дулааныг ялгаруулдаг. Зөвхөн пероксисомоос олддог каталаза фермент нь устөрөгчийн хэт ислийг ус, хүчилтөрөгч болгон хувиргадаг.

Пероксисомал β-исэлдэлт нь пероксисомын өвөрмөц энзим, маш урт өөхний хүчил шаарддаг. Митохондриал ба пероксисомал β-исэлдүүлэхэд ашигладаг ферментүүдийн хооронд 4 гол ялгаа байдаг.

Митоходриал матрицад ацил-КоА молекулыг бета-исэлдүүлэх үйл явцыг харуулсан диаграмм зураг. Энэ процесст процессийн эхэн үеэс 2 нүүрстөрөгчөөс богино байдаг ачил-КоА молекул үүснэ. Ацетил-КоА, ус ба 5 ATP молекул нь бета-исэлдэлтийн арга хэмжээ бүрийн бусад бүтээгдэхүүн бөгөөд ацил-КоА молекулыг бүхэлд нь ацетил-КоА молекул болгон бууруулж дуусганав

Гурав дахь шатанд үүссэн NADH(Nicotinamide Adenine Dinucleotide - эсүүд дэх энерги үйлдвэрлэхэд шаардлагатай энзим) нь хэт исэлд исэлдүүлэх боломжгүй тул багасгах эквивалентуудыг цитозол руу экспортлодог.
Пероксисом дахь β-исэлдэлт нь идэвхжүүлсэн ацил бүлгийг митохондри руу цааш нь салгах зорилгоор зөөвөрлөхөд пероксисомаль карнитин ацилтрансфераза (митохондрийн хэрэглэдэг I ба II карнитин ацилтрансферазын оронд) ашиглахыг шаарддаг.
Пероксисом дахь исэлдэлтийн эхний үе шатыг ацил-КоА оксидазын энзимээр идэвхжүүлдэг.
Пероксисомын β-исэлдэлтэд ашигладаг Β-кетотиолаз нь митохондриал β-кетотиолазаас ялгаатай субстратын өөрчлөгдсөн шинж чанартай байдаг.

Хэт исэл нь өөх тос ихтэй хоол хүнсээр өдөөгдөж, лофид бууруулдаг эм, тухайлбал клофибрат гэх мэт эмчилгээг хийдэг.

Түүх

Георг Франц Нуп өөх тосны хүчлийн β-исэлдэлтийг нээсэн. 1904 онд тэрээр his-фенилвалерийн хүчил ба ω-фенилбутриний хүчил (Knoop 1904) гэх хачин ба бүр гинжин ω-фенил өөхний хүчлийг ашиглан сонгодог туршилтаа нийтлүүлжээ.

Ашигласан материал

https://en.wikipedia.org/wiki/Beta_oxidation#Peroxisomal_beta-oxidation