Кара Дьёрдь

Кара Дьёрдь (Унгар: Kara György; 1936 оны 6-р сарын 23-нд Будапешт хотод төрсөн, 2022 оны 4-р сарын 18-нд нас барсан) - Унгарын дорно дахины судлаач, хэл зүйч, Их сургуулийн профессор, Унгарын Шинжлэх ухааны академийн сурвалжлагч гишүүн. Монгол судлал, монгол хэл шинжлэлийн нэрт судлаач. Монголчууд түүнийг Хар Дорж гэж дууддаг байжээ.

Намтар

Тэрээр 1953 онд дунд сургуулиа төгсөөд Эөтвөш Лорандын их сургуулийн Дорно дахины-Монгол хэлний ангид элсэн орж, 1958 онд хүмүүнлэгийн ухааны чиглэлээр эрдмийн зэрэг хамгаалсан. Түүний багш нар нь Барнабас Чонгор, Лайош Лигети, Гьюла Немет нар байв. Сургуулиа төгсөөд их сургуулийнхаа Төв Азийн тэнхимд дадлага хийсэн. Тэрээр 1961 онд Унгарын Будапешт хотын Эөтвөш Лорандын Их сургуульд докторын зэрэг хамгаалж туслах багш болон багш, 1964 оноос туслах профессороор тус тус ажилласан байна.

1970 онд дэд профессор цол хүртэж 1972 онд тэнхимийн эрхлэгч болж, 1975 онд ЗХУ-ын Ленинградын Улсын Их Сургуульд хэл шинжлэлийн шинжлэх ухааны докторын зэрэг хамгаалсан байна.

1978 онд Их сургуулийн профессор цол авсан.

Мөн 1975 онд Унгарын ШУА-ийн Алтай судлалын тэнхимийн судалгааны бүлгийг ахлахаар томилогдсон. Тэрээр 2000 он хүртэл тус тэнхимийг удирдсан байна. 2005 онд Будапешт дахь Их сургуулиа орхисон. 1967-1968 онд Ленинградын Их сургуулийн Дорно дахины хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ахлах ажилтан байсан.

1968-1997 онд Кёрёоши Чома нийгэмлэгийн ерөнхий нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан. Тэрээр мөн Acta Orientalia Hungarica сэтгүүлийн редакцын зөвлөлийн гишүүн байсан. Тэрээр Монгол, Төв Азийн зарим орноор болон Хятадад хэд хэдэн удаа аялал хийж байжээ.

1984 онд Хоккайдогийн Их Сургуульд (Япон) зочин судлаачаар ажилласан. 1986-1990 онд Блүмингтон хот дахь Индианагийн Их сургуульд зочин профессороор ажиллаж байгаад 1993 онд Дэнс Синорын үүсгэн байгуулсан Төв Ази судлалын хүрээлэнгийн профессор цол хүртжээ.

Түүний судалгааны ажил нь Монгол, Өвөр Ази судлал; эртний Түрэг, Төвөд, Манж, Эвенк, Кидан, Алтай филологи зэрэг хэл, соёл; бичгийн системийн түүх; Алтайн хэл шинжлэл; Монголын утга зохиол, аман зохиолыг хамардаг. Тэрээр Монголын сонгодог зохиол, монгол утга зохиол, аман зохиол, монгол бичгийн тогтолцооны түүх зэрэг хичээлүүд заадаг байжээ.

Тэрээр Монгол судлалд маш их хувь нэмэр оруулсан эрдэмтэн байв.

"Хар Дорж" 2022 оны 4-р сарын 18-нд нас баржээ.

Гэр бүл

1958 онд Монголын эрдэмтэн Бямбын Ринчений охин Шинзаатай гэрлэсэн. Тэд охин математикч Мэри, хүү цахилгааны инженер Миклош, Тамир нарыг төрүүлжээ. Түүний эхнэр 1999 онд нас барж, тэрээр 2003 онд дахин гэрлэсэн бөгөөд хоёр дахь эхнэр нь словак эмэгтэй Марта Кирипольска юм.