Википедиа

Калифорнийн Их Сургууль (систем)

АНУ-ын Калифорни мужийн олон нийтийн өмчит их сургуулийн систем

37°48′08″N 122°16′17″W / 37.802168°N 122.271281°W / 37.802168; -122.271281

Калифорнийн Их Сургууль
University of California
УриаFiat lux
анг УриаLet there be light
Байгуулагдсан онMarch 23, 1868; 156 жилийн өмнө (March 23, 1868)
ТөрөлОлон нийтийн өмчит их сургуулиудын нэгдсэн систем
Хандивын сан95 тэрбум их наяд төгрөг (30 тэрбум ам доллар), 2021 онд - үүнд бүх салбар сургуулийн хандивын сан багтсан
ЕрөнхийлөгчМайкл В. Драйк (Michael V. Drake)
Эрдэмтэн багш нар24,400 (2021)
Захиргааны ажилтан143,200 (2021)
Оюутан285,862 (2020)
Бакалавр226,449 (2020)
Аспирант59,267 (2020)
БайршилОакланд, Калифорни, АНУ
Өнгөнүүд  Хөх цэнхэр
  Алтан шаргал
Цахим хаягuniversityofcalifornia.edu

Калифорнийн Их Сургууль (англ. University of California, UC) нь АНУ-ын Калифорни мужид байдаг сургалт судалгааны их сургуулийн систем бөгөөд Беркли, Дэвис, Ирвин, Лос Анжелес, Мерсед, Риверсайд, Сан Диего, Сан Франциско, Санта Барбара, Санта Круз зэрэг салбар сургууль, олон тооны судалгааны төвүүд болон гадаад дахь эрдэм шинжилгээний төвүүдээс бүрддэг.[1] Уг систем нь АНУ-ын Холбооны Засгийн газрын санхүүжилттэй, Калифорни мужийн олон нийтийн өмч юм.[2]

Калифорнийн их сургууль нь 1868 оны 3-р сарын 23-нд байгуулагдсан бөгөөд 1873 онд Беркли рүү нүүхээсээ өмнө Оакландад үйл ажиллагаагаа явуулж байжээ[3][4]. Цаг хугацаа өнгөрөхөд хэд хэдэн салбар байршилтай болж өргөжсөн. 1951 оны 3-р сард Калифорнийн их сургууль Беркли дэх кампусаасаа томрон өргөжиж, өөрчлөн зохион байгуулагдсан бөгөөд UC-ийн ерөнхийлөгч Роберт Гордон Спрул UC системийн гүйцэтгэх захирлаар томилогдож, Кларк Керр Берклигийн анхны канцлер,[5][6][7][8] Рэймонд Б. Аллен UCLA-ийн анхны канцлер болсон юм.[9]

Калифорнийн их сургууль нь одоогоор 10 салбар сургууль, 285,862 оюутан, 24,400 багш, 143,200 ажилтан, 2.0 сая гаруй төгсөгчтэй. Мерсед дэх хамгийн шинэ кампус нь 2005 оны намар нээгдсэн. Есөн кампус нь бакалавр болон магистрын оюутнуудыг элсүүлдэг; Сан Францискод байрладаг салбар нь зөвхөн анагаах ухаан, эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны чиглэлээр мэргэжлийн оюутнуудыг элсүүлдэг. Нэмж дурдахад Сан Франциско хотод байрладаг UC Хастингс хуулийн коллеж нь UC-тэй хууль ёсны дагуу харьяалагддаг боловч нэрээ хуваалцахаас бусдаар системийн бусад хэсгээс бүрэн бие даасан байдаг. Калифорнийн дээд боловсролын мастер төлөвлөгөөний дагуу Калифорнийн их сургууль нь тус мужид байдаг олон нийтийн өмчит гурван их сургуулийн системийн нэг хэсэг бөгөөд нөгөө хоёр нь Калифорни мужийн их сургуулийн систем болон Калифорнийн олон нийтийн коллежийн систем юм. UC нь мужийн Засгийн газрын бусад хэсгээс бие даасан байдаг ба мужийн Үндсэн хуулиар хамгаалагдсан тусгай Удирдах зөвлөл (англ. Regents of the University of California) Калифорнийн их сургуулийг удирддаг юм.[10] Калифорнийн их сургууль нь АНУ-ын Эрчим хүчний яамны гурван үндэсний лабораторийг удирдаж эсвэл хамтран удирддаг: Лоуренс Беркли үндэсний лаборатори (LBNL), Лоуренс Ливерморын үндэсний лаборатори (LLNL), Лос Аламосын үндэсний лаборатори (LANL).[11]

Томоохон хэвлэлүүд UC-ийн ихэнх кампусыг дэлхийн шилдэг их сургуулиудын нэгд тооцдог. Беркли, Дэвис, Ирвин, Лос Анжелес, Санта Барбара, Сан Диего, Санта Круз, Риверсайд гэсэн найман кампус нь олон нийтийн Айви (Айви лигийн сургуулиуд бүгд хувийн өмч байдаг бол UC нь олон нийтийн буюу төрийн өмч, мужийн оюутнууд суралцахад харьцангуй хямд зардалтай байдаг учраас) гэж тооцогддог.[12] [13] UC-гийн салбар сургуулиуд бараг бүх эрдэм шинжилгээний чиглэлээр олон тооны нэр хүндтэй багш, эрдэмтэнтэй бөгөөд 2021 оны байдлаар одоо ажиллаж байгаа багш ажилчдаас 71 нь Нобелийн шагнал хүртсэн байна.[14]

Түүх

засварлах
 
Беркли
 
Дэвис
 
Ирвин
 
Лос Анжелес
 
Мерсед
 
Риверсайд
 
Сан Диего
 
Сан-Франциско
 
Санта Барбара
 
Санта Круз

Нобелийн шагналтнууд

засварлах
Салбар Тоо Үүсгэн байгуулсан он Нобелийн шагналтны тоо, 10 жил тутам дунджаар
Беркли 110 1868 7.2
Сан Диего 28 1960 4.6
Лос Анжелес 27 1919 2.6
Санта Барбара 14 1909 1.8
сан Франциско 10 1864 0.7
Ирвин 7 1965 1.3
Дэвис 4 1905 0.3
Риверсайд 3 1954 0.4
Санта Круз 1 1965 0.2
Мерсед 0 2005 0

Багш нарын цалин /жилд/

засварлах
Шатны бус зэрэглэлийн эрдэм шинжилгээний факультет
Байрлал Хамгийн доод зэрэглэл Хамгийн дээд зэрэглэл
Аспирантур туслах багш 44,011 ам доллар 50,261 ам доллар
Туслах багш 46,493 ам доллар 54,509 ам доллар
Докторын дараах эрдэмтэн 54,540 ам доллар 65,292 ам доллар
Ерөнхий шат зэрэгтэй багш нар
Албан тушаал Хамгийн доод зэрэглэл Хамгийн дээд зэрэглэл
Туслах профессор 79,000 ам доллар 103,500 ам доллар
Дэд профессор 98,500 ам доллар 124,300 ам доллар
профессор 115,500 ам доллар 210,000 ам доллар
Бизнес, эдийн засаг, инженерийн факультет
Албан тушаал Хамгийн доод зэрэглэл Хамгийн дээд зэрэглэл
Туслах профессор 105,200 ам доллар 132,300 ам доллар
Дэд профессор 127,600 ам доллар 148,400 ам доллар
профессор 142,700 ам доллар 230,100 ам доллар
Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны факультет
Албан тушаал Хамгийн доод зэрэглэл Хамгийн дээд зэрэглэл
Туслах профессор 79,000 ам доллар 233,000 ам доллар
Дэд профессор 98,500 ам доллар 279,800 ам доллар
профессор 115,500 ам доллар 472,500 ам доллар

Кампус ба зэрэглэл

засварлах
Салбар Үүсгэн байгуулагдсан он Элсэлт[15] Хандивын сан[16] Спорт Чансаа
Харьяалал Хоч ARWU National Ranking[17] ARWU World Ranking[17] CWUR[18] Forbes[19][20] THE World University Rankings[21] QS World University Rankings[22] U.S. News & World Report National Ranking U.S. News & World Report World Ranking[23]
Беркли 1868 45,036 4.89 тэрбум ам доллар NCAA Div I

Pac-12 		Алтан баавгайнууд 4 5 8 1 7 27 22 4
Дэвис 1905 40,050 1.69 тэрбум ам доллар NCAA Div I

Big West 		Аггис 40 100 50 20 64 102 38 67
Ирвин 1965 36,505 1.04 тэрбум ам доллар NCAA Div I

Big West 		Ант-Ийтэрс 35 70 65 47 98 235 36 86
Лос Анжелес 1919 46,116 5.54 тэрбум ам доллар NCAA Div I

Pac-12 		Брьюнс 11 14 16 8 15 44 20 14
Мерсед 2005 9,093 62.1 сая ам доллар NAIA

CalPac 		Алтан шилүүсүүд 111-129 401–500 850 251 301–350 93 718
Риверсайд 1954 26,847 281.3 сая ам доллар NCAA Div I

Big West 		Хайландэрс 63-89 201–300 204 101 251–300 453 83 169
Сан Диего 1960 41,885 1.91 тэрбум ам доллар NCAA Div I

Big West 		Трайтонс 14 18 27 15 33 53 34 21
Сан Франциско 1864 3,165
(Зөвхөн аспирант) 		4.44 тэрбум ам доллар 16 20 34 11
Санта Барбара 1909 26,124 438.1 сая ам доллар NCAA Div I

Big West 		Гаучос 31 57 66 39 68 149 28 67
Санта Круз 1965 19,841 221.5 сая ам доллар NCAA Div III

Independent 		Банана слагс 57–62 151–200 208 99 201–250 375 103 103

Төгсөгчдийн цалин

засварлах
Салбар Үүсгэн байгуулсан он Цалингийн чансаа (АНУ дотроо)[24] Цалингийн чансаа (Калифорни дотроо)[25] Карьерийн эхэн үеийн цалин

(<5 жил ажилласан туршлагатай)

Карьерийн дунд үеийн цалин

(10 жилээс дээш туршлагатай)

Беркли 1868 24 5 72,600 ам доллар 138,800 ам доллар
Дэвис 1905 90 18 62,700 ам доллар 119,900 ам доллар
Ирвин 1965 53 12 61,100 ам доллар 125,900 ам доллар
Лос Анжелес 1919 74 15 62,600 ам доллар 122,400 ам доллар
Риверсайд 1954 182 31 56,800 ам доллар 108,500 ам доллар
Сан Диего 1960 49 10 65,000 ам доллар 128,900 ам доллар
Санта Барбара 1909 63 13 59,900 ам доллар 124,000 ам доллар
Санта Круз 1965 154 28 59,300 ам доллар 110,700 ам доллар
Салбар SAT унших, бичих

(25-75 хувь)

SAT математик

(25-75 хувь)

Дүнгийн голч

(25-75 хувь)

ACT

(25-75 хувь)

Калифорниас бус өргөдөл гаргагчид [26] Нийт өргөдөл гаргагчид Калифорниас бус өргөдөл гаргагчдын хувь Тэнцсэн Тэнцэх магадлал Лавлагаа
Беркли 650-750 670-790 4.13 - 4.30 29–35 37,803 88,068 42.9% 15,433 17.5% [27]
Дэвис 600–710 630-780 3.97 - 4.25 26–33 22,303 76,907 29.0% 35,838 46.6% [28]
Ирвин 620–720 660-790 3.96 – 4.26 27–34 25,525 97,937 26.1% 29,245 29.9% [29]
Лос Анжелес 670–760 680-790 4.18 – 4.31 31–35 40,960 108,874 37.6% 15,643 14.4% [30]
Мерсед 490–620 490-640 3.40 - 3.96 18–27 2,132 25,920 8.2% 22,140 85.4% [31]
Риверсайд 550–670 560-710 3.65 – 4.11 21–31 6,101 49,443 12.3% 32,708 66.2% [32]
Сан Диего 640–730 670-790 4.04 - 4.28 29–34 33,684 100,067 33.7% 38,305 38.3% [33]
Санта Барбара 640–730 650-790 4.03 - 4.27 28–34 27,678 90,958 30.4% 33,530 36.9% [34]
Санта Круз 580–690 590-750 3.71 – 4.16 24–32 11,110 55,073 20.2% 35,892 65.2% [35]

Туслах аж ахуйн нэгжүүд

засварлах

Үндэсний лабораториуд

засварлах
 
Энэхүү газрын зураг нь UC-ийн арван салбар болон UC-тэй холбоотой үндэсний лабораториудын байршлыг харуулж байна. UC-тэй холбоотой гурав дахь үндэсний лаборатори нь Нью Мексикогийн Лос Аламос хотод байдаг .

Калифорнийн их сургууль нь АНУ-ын Эрчим хүчний яамны нэг үндэсний лабораторийг шууд удирдаж, ажиллуулдаг:[36]

  • Лоуренс Беркли үндэсний лаборатори (англ. Laurence Berkeley National Laboratory, LBNL) (Беркли, Калифорни)

UC нь хоёр тусдаа хувийн хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн түнш бөгөөд Эрчим хүчний яамны өөр хоёр үндэсний лабораторийг удирдаж, ажиллуулдаг:

  • Лос Аламосын үндэсний лаборатори (англ. Los Alamos National Laboratory, LANL) (Лос Аламос, Нью Мексико), Лос Аламос Үндэсний аюулгүй байдлын ХХК удирддаг.
  • Лоуренс Ливерморын үндэсний лаборатори (англ. Laurence Livermore National Laboratory, LLNL) (Ливермор, Калифорни), Лоуренс Ливерморын Үндэсний аюулгүй байдлын ХХК ажиллуулдаг.

Лабораторийн үүрэг

засварлах

Лоуренс Берклигийн нэрэмжит үндэсний лаборатори нь орчлон ертөнцийн суурь судалгаа, тоон биологи, нано шинжлэх ухаан, эрчим хүчний шинэ систем, байгаль орчны шийдэл, нэгдсэн тооцооллыг нээлтийн хэрэгсэл болгон ашиглахад чиглэгдсэн гол хүчин чармайлтаар шинжлэх ухааны өргөн хүрээний хүрээнд ангилалгүй судалгаа явуулдаг.

Лоуренс Ливерморын үндэсний лаборатори нь АНУ-ын цөмийн зэвсгийг найдвартай байлгахын тулд дэвшилтэт шинжлэх ухаан, технологийг ашигладаг. LLNL нь супер тооцоолол, урьдчилан таамаглах загварчлал, эрчим хүч ба байгаль орчин, био шинжлэх ухаан ба биотехнологи, суурь шинжлэх ухаан ба хэрэглээний технологи, үй олноор хөнөөх зэвсгийг түгээн дэлгэрүүлэхтэй тэмцэх, эх орны аюулгүй байдлын чиглэлээр томоохон судалгааны хөтөлбөрүүдтэй. Мөн дэлхийн хамгийн хүчирхэг суперкомпьютерууд энд байрладаг.

Лос Аламосын үндэсний лаборатори ихэнх ажлынхаа ихэнхийг АНУ-ын цөмийн зэвсгийн найдвартай байдлыг хангахад чиглүүлдэг. LANL-ийн бусад ажил нь үй олноор хөнөөх зэвсгийн тархалтаас урьдчилан сэргийлэх, АНУ-ын үндэсний аюулгүй байдал, тухайлбал АНУ-ын эх нутгийг террорист халдлагаас хамгаалах судалгааны хөтөлбөрүүдийг багтаадаг.

Ажиглалтын газрууд

засварлах

Калифорнийн их сургууль нь Санта Крузэд төвтэй олон кампус бүхий судалгааны нэгж болгон хоёр ажиглалтын газрыг удирддаг.

  • Сан Хосегийн зүүн талд орших Диабло нуруунд орших Хамилтон уулын орой дээрх Долоон ажиглалтын төв.
  • Хавай дахь Мауна 4,145 метрийн оргил дахь Кекийн ажиглалтын газар.

Беркли дэх Калифорнийн их сургуулийн Одон орон судлалын тэнхим нь Шаста муж дахь Хэт Крик радио ажиглалтын газрыг удирддаг.

Эрүүл мэндийн төв, сургуулиуд

засварлах

Калифорнийн их сургууль муж даяар таван эмнэлгийн төв ажиллуулдаг.

  • Сакраменто дахь UC Дэвис эрүүл мэндийн төв;
  • Оранж дахь UC Ирвин эрүүл мэндийн төв;
  • UCLA Эрүүл мэндийн төв нь хоёр өөр эмнэлгээс бүрддэг:
    • Лос Анжелес дахь Рональд Рейганы UCLA эрүүл мэндийн төв;
    • Санта Моника-Санта Моника дахь UCLA эрүүл мэндийн төв;
  • Сан Диего хотын эрүүл мэндийн төв нь хоёр өөр эмнэлгээс бүрддэг:
    • UC Сан Диегогийн эрүүл мэндийн төв, Хиллкрест, Сан Диего;
    • Ла Жолла дахь Жейкобс эмнэлгийн төв; болон
  • Сан Франциско дахь UCSF эмнэлгийн төв.

Байгалийн нөөцийн систем

засварлах

Калифорнийн их сургуулийн Байгалийн нөөцийн систем нь 1965 оны 1-р сард UC-ийн багш нарт жуулчид гэх мэт гадны нөлөөллөөс санаа зовохгүйгээр урт хугацааны экосистемийн судалгаа хийх боломжтой томоохон газар нутгийг хангах зорилгоор байгуулагдсан. Өнөөдөр тус их сургууль 3060 км кв гаруй талбай бүхий 39 байгалийн нөөцийг удирддаг.

Аялал жуулчлал, хурлын байгууламж

засварлах
  • UC Беркли нь 1981 онд Гампын гэрийн тавилгын дэлгүүрийг үүсгэн байгуулагчийн өв залгамжлагчийн хандивласан газар Францын Полинезийн Муреа дахь Ричард Б. Гампын Номхон далайн Өмнөд судалгааны станцыг ажиллуулдаг.[37]
  • UC Берклигийн төгсөгчдийн холбоо нь төгсөгчдөд (болон тэдний гэр бүлийнхэнд) "Кал Discoveries Travel" брэндийн (хуучнаар BearTreks) аялал жуулчлалын үйл ажиллагаа явуулдаг; аяллын хөтөч нарын ихэнх нь Берклигийн профессорууд байдаг. Мөн дэлхийн хамгийн эртний бөгөөд хамгийн том төгсөгчдийн холбооноос удирддаг "Алтан баавгайн үүр" хэмээх гэр бүлийн зуслан ажиллуулдаг ба тус амралтын газар нь Калифорни мужийн Пинкрест хотод 5600 фут өндөрт байрладаг Lair нь жил бүр бараг 10,000 зуслан аялагчдыг гэрээсээ хол байлгах газар юм. Оролцогчид нь ихэвчлэн Калийн төгсөгчид болон тэдний гэр бүл байдаг ч хүн бүрт нээлттэй.
  • Беркли Лаб нь өөрийн гэсэн зочид буудлыг ажиллуулдаг ба лабораторид эсвэл UC Берклид ажлын шугамаар ирсэн хүмүүс ашиглах боломжтой.
  • UCLA Орон сууц, зочид буудлын үйлчилгээний газар нь кампус доторх хоёр зочид буудал, 61 өрөөтэй зочны байшин, 254 өрөөтэй Мейер ба Рене Лускин хурлын төв, мөн Аррохед нуур дахь кампусаас гадуурх тансаг хурлын төв (чалет маягийн орон сууцны холимог) ажиллуулдаг., амралтын өрөөнүүд, бие даасан зуслангийн байшин). Зуны улиралд нуурын Арраухэд хурлын төв нь UCLA-ийн төгсөгчид болон тэдний гэр бүлд зориулсан Брюин Вудсын амралтын хөтөлбөрүүдийг зохион байгуулдаг.
  • Тус тусад нь UCLA Health нь UCLA-ийн урд байрлах 100 өрөө бүхий Тивертон хаусыг өвчтөнүүд болон тэдний гэр бүлд үйлчилдэг.
  • UC Санта Круз нь Санта Круз хотын төвд байрлах University Inn and Conference Center-ийг оюутны хотхоны гадна байрлах оюутны байр болгон ашиглах зорилгоор 2001-2011 онуудад түрээсэлсэн.
  • Гадаадад сурах хөтөлбөрийн газар нь UC-ийн оюутнууд, багш нар болон гадаадад төгсөгчдийг дэмждэг хоёр мини салбар ажиллуулдаг: Лондон дахь Калифорнийн Хаус болон Мехико дахь Калифорнийн Ла Каса де ла Универсидад. UC Дэвисийн ажиллуулдаг UC-гийн Сакраменто төв нь Калифорни мужийн Засгийн газарт дадлага хийж буй оюутнуудыг дэмждэг. Эдгээр байгууламжийн аль нь тусдаа барилга байгууламжгүй боловч Вашингтон ДС-д Холбооны Засгийн газарт дадлага хийж буй оюутнуудад зориулсан дотуур байртай UC Вашингтон төв гэж бас байдаг.

Их сургуулийн нисэх онгоцны буудал

засварлах

UC Дэвис нь Их сургуулийн нисэх онгоцны буудлыг их сургуулийн ажилтнууд болон лабораторийн дээжийг тээвэрлэхэд зориулалттай ажиллуулдаг. Тус нисэх онгоцны буудлын ICAO код нь KEDU юм.

Далайн боомт

засварлах

Сан Диегогийн Скриппс Далай судлалын хүрээлэн нь Сан Диегогийн Пойнт Лома дахь Хамгаалах арлаас өмнө зүгт орших Нимиц далайн байгууламж бүхий далайн боомтыг эзэмшдэг. Энэ боомт нь далай судлалын хөлөг онгоцод голлон зориулсан бөгөөд далай судлалын баазууд мөн байрладаг аж.

Лавлагаа

засварлах
  1. ↑ "The parts of UC".
  2. ↑ "Land-Grant Colleges and Universities".
  3. ↑ "A brief history of the University of California | UCOP" (англи хэлээр).
  4. ↑ "UC 150th Anniversary Timeline" (англи хэлээр). Эх хувилбараас архивласан: 2018-01-09. Татаж авсан: 2022-07-01.
  5. ↑ The University of California, 1868–1968.
  6. ↑ The Culture Broker: Franklin D. Murphy and the Transformation of Los Angeles.
  7. ↑ The Gold and the Blue: A Personal Memoir of the University of California, 1949–1967, Volume 1.
  8. ↑ "Past Chancellors | Office of the Chancellor" (англи хэлээр).
  9. ↑ "Raymond Allen – UCLA's Past Leaders". Эх хувилбараас архивласан: 2013-11-19. Татаж авсан: 2022-07-01.
  10. ↑ The California State Constitution.
  11. ↑ "UC National Laboratories | UCOP" (англи хэлээр).
  12. ↑ 1937–, Greene, Howard. The public ivies : America's flagship public universities.{{cite book}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  13. ↑ Staffaroni, Laura. "Should You Go to a Public Ivy? 5 Factors to Consider".
  14. ↑ "University of California Nobel Laureates".
  15. ↑ "UC fall student enrollment at a glance".
  16. ↑ "Annual Endowment Report, Fiscal Year Ended June 30, 2021" (PDF).
  17. ↑ 17.0 17.1 "Academic Ranking of World Universities".
  18. ↑ "Center for World University Rankings".
  19. ↑ "Forbes America's Top Colleges List 2021".
  20. ↑ Schelenz, Robyn. "UC is the top college in America, according to new Forbes rankings".
  21. ↑ "World University Rankings 2021".
  22. ↑ "QS World University Rankings 2023".
  23. ↑ "Best Global Universities 2022".
  24. ↑ "Best Universities and Colleges".
  25. ↑ "Best Colleges in California".
  26. ↑ "Freshman applications 2019, 2020, 2021" (PDF).
  27. ↑ "UC Berkeley freshman admission profile".
  28. ↑ "UC Davis freshman admission profile".
  29. ↑ "UC Irvine freshman admission profile".
  30. ↑ "UCLA freshman admission profile".
  31. ↑ "UC Merced freshman admission profile".
  32. ↑ "UC Riverside freshman admission profile".
  33. ↑ "UC San Diego freshman admission profile".
  34. ↑ "UC Santa Barbara freshman admission profile".
  35. ↑ "UC Santa Cruz freshman admission profile".
  36. ↑ "Office of the National Laboratories | UCOP".
  37. ↑ "Despite state budget crunch, UC runs 'Fantasy Island' station".
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Калифорнийн_Их_Сургууль_(систем)&oldid=779747"-с авсан