Ирланд хэл
Ирланд хэл (ирл.Gaeilge) нь Ирландчуудын хэл, Кельт хэлний нэг; Шотланд, Мэн хэлний хамт энэ нь Гойделийн дэд бүлэгт багтдаг. Ирланд хэл нь Ирланд арлаас гаралтай бөгөөд 18-р зууны сүүлч хүртэл ихэнх хүн амын анхны хэл байжээ. 19-р зууны эхэн үеэс арлын ихэнх оршин суугчдын төрөлх хэл нь Англи хэл байсан боловч Гэлвэй, Керри, Корк, Донегал зэрэг өргөн хүрээтэй мужууд, мөн Уотерфорд, Мэйо, Мийт зэрэг жижиг хэсгүүдэд ирланд хэлээр ярьдаг.
| Ирланд хэл | |
|---|---|
| |
| Стандарт Ирланд: Gaeilge | |
| Өөрийн нэр | Коннахт Ирланд: [ˈɡeːlʲɟə] Мюнстер Ирланд: [ˈɡeːl̪ˠən̠ʲ] Ольстер Ирланд: [ˈɡeːlʲəc] |
| Бүс нутаг | Ирланд |
| Угсаатан | Ирландчууд |
Төрөлх хэлтэн | Төрөлх: мэдэгдэхгүй Ирланд хэлээр "маш сайн" ярьж чаддаг 3-аас дээш насны хүмүүс: (БНИУ, 2022) 195,029 Боловсролын системээс гадуурх өдөр тутмын хэрэглэгчид: (БНИУ, 2022) 71,968 (ХИ, 2021) 43,557 Хоёрдогч: мэдэгдэхгүй Ирланд хэлээр ярьж чаддаг 3-аас дээш насны хүмүүс: (БНИУ, 2022) 1,873,997 (ХИ, 2021) 228,600 |
Энэтхэг-Европ
| |
Эрт хэлбэр | |
Хэв ёсны | Стандарт Ирланд (зөвхөн бичгийн) |
| Аялга |
|
| Латин (Ирланд цагаан толгой) Огам (түүхэн) Ирланд брайл үсэг | |
| Албан ёсны хэрэглээ | |
Улс |  Ирланд[a] Хойд Ирланд[2] Европын Холбоо |
| Томьёолбор | |
| ISO 639-1 | ga |
| ISO 639-2 | gle |
| ISO 639-3 | gle |
gle | |
| Глоттолог | iris1253 |
| ХХТ | Irish |
| Linguasphere | 50-AAA |
 2011 оны Бүгд Найрамдах Ирланд болон Хойд Ирландын хүн амын тооллогоор ирланд хэлээр ярьж чадна гэж хариулсан хүмүүсийн хувь | |
МЭ-ний 4-р зуунаас эхтэй бичгийн үндсэн хэлбэртэй, 5-р зуунаас хойш Ирланд хэлийг латин үсгээр бичсэн тул Ирланд нь Баруун Европ дахь хамгийн эртний хэлний уран зохиолтой юм. Ирланд хэл нь Мюнстер, Коннахт, Ольстер гэсэн гурван том аялгуутай бөгөөд яриа, зөв бичих хэлний хувьд ялгаатай байдаг. Мөн 1950 онд парламентын комиссоос боловсруулсан "стандарт бичгийн хэлбэр" байдаг.
Бүгд Найрамдах Ирланд улсын албан ёсны хоёр хэлний нэг нь (англи хэлний хамт). 2005 оны 6 сарын 13-нд Ирланд хэлийг Европын Холбооны албан ёсны хэлний тоонд оруулах шийдвэр гаргасан, 2007 оны 1 сарын 1-нээс хүчин төгөлдөр болсон.
Ирландын засгийн газрын албан ёсны тоо баримтаар Бүгд Найрамдах Ирланд улсад ирланд хэлээр ярьдаг 1.570.894 хүн байдаг. Үүнээс 339,541 нь Ирланд хэлийг өдөр тутмын харилцаандаа ашигладаг; 155,039 долоо хоногт нэг удаа; 585 300 - цөөн удаа; 459 657 - бараг хэзээ ч ашигладаггүй, 31 357 нь хэлний хэрэглээний давтамжийн талаар асуултанд хариулаагүй болно. Гэсэн хэдий ч Ирланд хэлний олон идэвхтэн, мэргэжлийн хэл шинжлэлийн мэргэжилтнүүд энэ өгөгдөлд эргэлздэг. Олон хүмүүс энэ хэлийг өдөр тутмын харилцаанд ашигладаг эх хэлээр ярьдаг хүмүүсийн тоог ердөө 65,000 гэж тооцдог.
Тэмдэглэл
засварлах- ↑ Ирланд хэл бол Ирланд улсын анхны албан ёсны хэл.[1] Ирланд хэлийг Ирландын ихэнх хэсэгт хоёрдогч хэл болгон ашигладаггүй ч засгийн газраас үүнийг ашиглахыг дэмждэг.
Эх сурвалж
засварлах- ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedconstitution - ↑ Эйнсворт, Пол (2022-12-06). "Ирланд хэлний хууль тогтоомж хууль болсноор "түүхэн чухал үе" баталлаа". The Irish News (англи хэлээр). Татаж авсан: 2024-10-07.