Иран-Иракийн дайн

Иран-Иракийн дайн
Персийн булангийн нэгдүгээр дайн

Огноо	1980 оны 9 сарын 22 — 1988 оны 8 сарын 20 хүртэл
Байрлал	Иран-Иракийн хилийн бүс нутаг
Үр дүн	Дайны гал зогсоосон (status quo ante bellum)

Зөрчилдөгч талууд
Ирак 1963 Ирак Ираны ард түмний моджахедин байгууллага Дэмжсэн: Египет (15.000 зэвсэгт хүчний зөвлөх болон сургагчаар)	Иран КАН КЭОХ
Удирдагч
Саддам Хусейн	Абольхасан Банисадр Али Хаменеи Али Акбар Хашеми Рафсанжани
Хохирол
105.000 — 375.000 хүн амь үрэгдсэн	262.000 — 500.000 хүн амь үрэгдсэн

Иран-Иракийн дайн

Иракийн довтолгоо (1980)
Каман 99 – Хорремшехр – Султан 10 – Scorch Sword – Абадан – Кафка – Ашкан – Морварид – Дизфуль

---

Мухардлын байдал (1981)
Тавакол – Сусенгерд – H-3

---

Ираны нутаг дэвсгэрийг чөлөөлөх ираны давшилт (1981–82)
Самен-ол-А'эмекс – Тарик ал-Кодс – Фатх ол-Мобин – Бейт ол-Мокаддас – Хорремшехрыг чөлөөлсөн нь

---

Ираны Ирак дахь давшилт (1982–84)
Рамадан – Мослем Ибн Акил – Мухаррам ол-Харрам – Ургахын улаан 1 – Ургахын улаан 2 – Ургахын улаан 3 – Ургахын улаан 4 – Ургахын улаан 5 – Хайбар – Курдүүдийн бослого – Ургахын улаан 6 – Ургахын улаан 7

---

Ираны Ирак дахь давшилт (1985–87)
Бадр – Ургахын улаан 8 – 1. эл-Фао – Ургахын улаан 9 – Карбала 1 – Карбала 2 – Карбала 3 – Фат 1 – Карбала 4 – Карбала 5 – Карбала 6 – Карбала 7 – Карбала 8 – Карбала 9 – Карбала 10 – Наср 4

---

Дайны сүүлийн жил (1988)
Бейт ол-Мокаддас 2 – Анфаль – Халабжа – Цафар 7 – 2. эл-Фао – Shining Sun – 40 одод – Мерсад

---

Танкерын дайн
Earnest Will – Prime Chance – Eager Glacier – Nimble Archer – Praying Mantis

---

Иран-Иракийн дайн -1980 оны 9 сарын 22 - Tehran

Иран-Иракийн да

йн 1980-1988 онд үргэлжилсэн.

Урьдач нөхцөл

1979 онд Иранд Исламын хувьсгалаар Аяатолла Рухоллах Хомейни засгийн эрхэнд гарч, Исламын ЗГ-ийг байгуулсан. Энэ үед Иракийн ерөнхийлөгч Саддам Хусейн Иран руу довтлохыг санаархаж эхлэв. Ирак Иран руу довтлох хэд хэдэн бодит шалтгаан байсан юм.

1. 1975 оны хилээ сэргээх
2. Ираны Кузестан болон бусад нефтиэр баялаг мужуудыг эзлэн авах
3. А.Хомейнийн засгийн газрыг түлхэн унагаах
4. Иранд лалын шашны шийтийн урсгалыг хатуу баримталдаг дэглэм тогтсон бегеед иракчууды 60% нь шийтийн урсгалыг шүтдэг нь Саддам Хусейныг айлгаж байсан зэрэг болно.

Өрнөл

1980 оны 9-р сард Иракийн цэрэг Иран руу довтолсноор уг дайн эхлэв. Иракийн цэрэг эхэн vед Ираны цэргийг удаа дараалан бут цохиж байсан боловч 1982 оны үеэс Ираны цэрэг шийдвэртэй сөрөг довтолгоонд орж, иракчуудыг хөөн гаргасан. Саддам Хусейн Ираныг ялна гэдэгтээ итгэл төгс байсан. Учир нь Ираны хувьсгалын нөлөөгөөр тус улс нь ихээхэн суларсан байлаа. Харин иранчууд богино хугацаанд Иракийн довтолгооныг зогсоох зэвсэгт хүчинтэй болж чадсан байна. 1982-88 оны хооронд сунжирсан үр ашиггvй мөргөлдөөн тасралтгvй үргэлжилсээр байсан. Энэхүү дайныг зогсоох талаар НҮБ-ын Аюулгvйн Зөвлөл 1980-1987 оны хооронд хэд хэдэн тогтоол баталж, багагүй чармайлт гаргажээ. Хамгийн сүүлд 1987 оны 7-р сарын 20-нд Аюулгvйн Зөвлөлөөс гал зогсоох тухай тогтоол баталсан бөгөөд энэ тогтоолыг Ирак хүлээн зөвшөөрч, харин Иран 1988 оны 7 сарын 18-нд хvлээн зөвшөөрчээ. Үүнээс сарын дараа гал зогсож, хоёр тал хэлэлцээний ширээнд сууснаар уг дайн зогссон түүхтэй. Энэ дайнд 1 сая гаруй хүн амь үрэгдэж, 1,7 сая хүн шархадсан байна.

Цахим холбоос

 Commons: Иран-Иракийн дайн – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

• Iran-Iraq War (1980–1988)