Эсийн амьсгал

Эсийн амьсгал гэдэг нь эсүүд сахар задлан, ашиглаж болох эрч хүч гаргаж авах үйл явц юм. Эсийн амьсгал нь хоол хүнсийг авч, үүнийг эсийн эрч хүч болгон ашигладаг АТФ (аденозин трифосфат) хэмээх химийн нэгдэл үүсгэдэг.

Ерөнхийдөө энэ үйл явц хүчилтөрөгчийг ашигладаг ба үүнийг аэроб амьсгал гэж нэрлэдэг. Энэ нь дөрвөн үе шаттай: гликолиз, холбоос урвал, Кребсийн цикл, ба электрон зөөвөрлөх гинж. Энэ нь эсүүдэд ажиллахад шаардлагатай эрч хүчийг хангах АТФ-ийг үйлдвэрлэдэг.

Хэрэв эсүүд хангалттай хүчилтөрөгч авахгүй бол анаэроб амьсгалыг ашигладаг бөгөөд энэ нь хүчилтөрөгчийг ашигладаггүй. Гэвч энэ үйл явц нь сүүн хүчил үүсгэж, хүчилтөрөгч ашигласан үедээс илүү үр дүнгүй байдаг.

Хүчилтөрөгч ашигладаг аэроб амьсгал нь илүү их эрч хүч үйлдвэрлэдэг бөгөөд сүүн хүчил үүсгэдэггүй. Энэ нь бас нүүрстөрөгчийн давхар исэл хэмээх хаягдал бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэдэг бөгөөд энэ нь цусны эргэлтийн системд ордог. Нүүрстөрөгчийн давхар исэл нь уушгинд хүрч, тэнд хүчилтөрөгчөөр солигддог.

Аэроб эсийн амьсгалын хялбаршуулсан томъёо нь:

C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + Эрч хүч (АТФ байдлаар)

Үгийн томъёо нь:

Глюкоз (сахар) + Хүчилтөрөгч → Нүүрстөрөгчийн давхар исэл + Ус + Эрч хүч (АТФ байдлаар)