Шингэн кристалан дэлгэц

LCD гэдэг нь шингэн кристаллуудын гэрлийг өөрчлөх шинж чанарыг ашигладаг хавгай дэлгэц, электрон дүрсэн дэлгэц эсвэл видео (дүрс бичлэгэн) дэлгэц юм. Шингэн кристаллууд нь гэрлийг шууд цацаргадаггүй. Электрон цаг, гар утас, хөгжим тоглуулагч, термометр зэрэг дэлгэцтэй энгийн төхөөрөмжүүд нэг эсвэл 2-5 өнгөөс бүрдсэн дэлгэцтэй байдаг. Олон өнгөт дэлгэц нь RGB өнгийн моделийн тусламжтайгаар бий болдог байна. Графикан болон текстен мэдээллийг харуулахын тулд компьютер болон зөөврийн компьютерийн дэлгэц, зурагт, утас, зураган аппарат, электрон ном, электрон орчуулагч төхөөрөмж, тооны машин, цаг зэрэг олон төрлийн электрон төхөөрөмжинд LCD дэлгэцийг ашигладаг. 2008 оны байдлаар ихэнх суурин компьютерийн дэлгэцүүд ТN (зарим нь VA) матриц, бүх зөөврийн компьютерийн дэлгэц 18 битийн өнгөтэй (RGB канал тутамд 6 бит) матрицыг ашигладаг байна. LCD TFT (англ. thin film transistor – нимгэн хальсан транзистор) нь шингэн кристаллан дэлгэцийн нэг төрөл юм. Энэ нь нимгэн хальсан транзистороор удирддаг бөгөөд идэвхтэй матрицыг ашигладаг.

Түүх

XX-р зууны 70-д онд анх Radio corporation of America нэг өнгөт шингэн кристаллан дэлгэцийг танилцуулжээ. Шингэн кристаллан дэлгэцийн үр дүнг электрон цаг, тооны машин, хэмих төхөөрөмжүүдэд ашиглах болсон. Дараагаар хар цагаан дүрстэй матрицан дэлгэц гарс ирсэн байна. 1987 онд Sharp компани 3 дюймийн хэмжээ бүхий анхны өнгөт шингэн кристаллан дэлгэцийг бүтээжээ. Анхны зөөврийн компьютерүүд гарж ирэхэд энэхүү технологийн хөгжилд асар том дэвшилт болсон. Эхэндээ матрицууд нь хар цагаан, дараагаар өнгөт боловч зөвхөн “идэвхгүй” төрлийн байсан байна. Эдгээр нь хөдөлдөггүй дүрс болон Desktop дэлгэцийг боломжийн харуулдаг байсан боловч асар бага хэмжээний хөдөлгөөн оруулахад “зураг” хааш яаш болж, дэлгэцэн дээр юу байгаа нь ойлгомжгүй болдог байжээ. Мэдээж энэ нь шинэ төрлийн дэлгэцийг ашиглах цар хүрээг багасгаж байсан. Дараачийн шингэн кристаллан матрицын хувьсал “идэвхтэй” шинэ төрлийг бий болгоход хүргэсэн юм. Энэхүү дэлгэцүүд хөдөлгөөнт дүрсүүдийг илүү сайн гаргадаг бөгөөд энэ нь тогтмол монитор дэлгэцийн эхлэл болсон. XXI-р зууны эхэнд анхны шингэн кристаллан буюу LCD зурагтууд гарж иржээ. Тэдгээрийн диагональ нь бага хэвээр байсан – 15 дюйм орчим.

Техникийн үзүүлэлтүүд

Шингэн кристаллан дэлгэцийн гол үзүүлэлтүүд:

• Шингэн кристаллан дэлгэцийн матрицийн төрөл нь түүнийг хийхэд ашигласан технологиор тодорхойлогдно

• Матрицын ангилал

• ISO 13406-2 стандарт нь матрицыг 4 ангилдаг

• Нягтрал гэдэг нь пикселээр илэрхийлсэн хөндлөн ба босоо хэмжээ юм. Катиодон цацраган төхөөрөмж (CRT) бүхий дэлгэцтэй харьцуулахад ШК-дэлгэц нь нэг тогтсон нягтралтай бөгөөд интерполяцийг ашигладаг байна (CRT дэлгэц мөн адил улаан, ногоон болон хөх цэгүүдээс бүрсэн тогтмол тооны пикселтэй ажээ. Гэвч технологийнх нь онцлогын улмаас стандарт бус нягтралыг харуулахад интерполяц шаардлаггүй байдаг)

• Цэгийн хэмжээ (пикселийн хэмжээ) нь хөрш пикселүүдийн хоорондын зай юм. Мөн биет нягтралтай шууд холбоотой юм

• Дэлгэцийн талуудын харьцаа (пропорционал хэмжээ) гэдэг нь өргөн ба өндөрийн харьцааг хэлнэ (5:4, 4:3, 3:2 (15/10), 8:5 (16/10), 5:3 (15/9), 16:9 гэх мэт)

• Харагдахуйц диагонал нь дэлгэцийн диагоналийн хэмжээ юм. Мөн дэлгэцийн талбай форматаас шалтгаалдаг: 4:3 форматтай дэлгэц нь 16:9 форматтай, ижил диагоналтай дэлгэцийн талбайгаас илүү байна

• Контраст гэдэг нь гэрэлтүүлгийн өгөгдсөн гэрэлд хамгийн цайвар ба хамгийн бараан цэгийн харьцаа юм. Зарим дэлгэцүүд гэрэлтүүлгийг тохируулдаг нэмэлт ламптай байдаг бөгөөд тэдгээрийн контрастын тоо хөдөлдөггүй дүсэнд ордоггүй.

• Цайруулалт – дэлгэцийн ялгаруулж буй гэрэлийн хэмжээ (ихэвчлэн нэг квадрат метрд ногдох канделээр хэмжигддэг)

• Хариу өгөх хугацаа нь пиксел цайруулалтаа өөрчлөхөл шаардагдах хамгийн бага хугацаа юм. Энэ нь 2 хэмжигдэхүүнээс бүрддэг: - Input lag (буферлэлтийн хугацаа). 2011 оны байдлаар 20-50 милисекунд, зарим өмнөх загваруудад 200 милисекундэд хүрч байсан - Шилжилтийн хугацаа. Дэлгэцийн үзүүлэлтүүд дээр зааж өгсөн байдаг. Өндөр үзүүлэлт нь видеоны чанарыг бууруулдаг бөгөөд хэмжих аргачлалууд тодорхоогүй. Одоогоор бараг бүх дэлгэцүүд 2-6 милисекундын шилжилтийн хугацаатай байгаа.

• Харах өнцөг нь өгөгдсөн контрастад хүрэх контрастын уналтын өнцөгийг хэлдэг. Өөр өөр матрицад, өөр өөр үйлдвэрлэгчид тооцдог учир ихэвчлэн харьцуулах боломжгүй байдаг. Зарим үйлдвэрлэгчид өөрсдийн дэлгэцэн дээрх техникийн үзүүлэлтүүдийг дараах байдлаар бичдэг: CR 5:1 – 176/176°, CR 10:1 — 170/160°. CR гэдэг товчлол нь (англ. contrast ratio) дэлгэцийн перпендикулярын хувьд өгөгдсөн харах өнцөг дөх контрастын түвшинг илэрхийлдэг. Харах өнцөг 170/160° үед дэлгэцийн төвийн контраст 10:1-с бага, 176/176° үед 5:1-с бага түвшин хүртэл буурдаг.

Бүтэц

ШК дэлгэц дараах хэсгүүдээс бүрдэнэ:

• ШК матрицууд (давхарга хооронд нь шингэн кристаллууд байдаг шилэн хавтан)

• Гэрэлтүүлгийн эх үүсвэрүүд

• Холбогч утаснууд

• Ихэвчлэн төмөрөн хүрээтэй пластикан корпус

Шигэн кристаллан матрицын пиксел нь:

• Хоёр тунгалаг электрод

• Электродуудын дунд орших молекулийн давхарга

• Хоёр туйлжуулагч шүүгчээс бүрддэг.

Хэрэв фильтруудын хооронд шингэн кристаллууд байхгүй байсан бол эхний фильтрээр орсон гэрэл нь хоёрдох фильтрийг нэвтрэхгүй юм. Шингэн кристаллуудтай харилцан үйлчилдэг электродуудын гадаргууг анхнаасаа молекулуудыг нэг чиглэлд чиглэхээр бүтээсэн байдаг. TN матрицын энэ чиглэл нь перпендикуляр байдаг учир даралтгүй үед молекулууд мушгирсан хэлбэрт олдог байна. Энэхүү хэлбэр нь хоёрдох фильтр хүртлээ гэрлийн поляризацийн хавтгай эргэж хоёрдох фильтрээр нэвтэрэх байдлаар гэрлийн хугарлыг бий болгодог. Эхний фильтр өөртөө шингээсэн туйлжуулаагүй гэрэлийн хагас хэсгийг тооцохгүй бол энэ хэсгийг тунгалаг өнгөгүй гэж хэлж болно. Хэрэв электродуудад цахилгаан хүчдэл залгах юм бол, молекулууд нь цахилгаан ороны чиглэлийн дагуу байрлахыг хичээдэг бөгөөд энэ нь мушгирсан хэлбэрийг гажуудуулдаг. Мөн уян хатан байдлын хүч нь үүнийг эсэргүүцдэг бөгөөд цахилгаан хүчдэлийг унтраах үед молекулууд хуучин байрандаа ордог. Хангалттай талбай байгаа тохиолдолд бараг бүх молекулууд параллель болж энэ нь тунгалаг өнгөгүй хэлбэрт хүргэдэг юм. Цахилгаан хүчдэлийн хэмжээг өөрчлөх замаар тунгалаг байдалын түвшинг удирдаж болно. Урт хугацааны турш тогтмол цахилгаан хүчдэлийг залгах юм бол шингэн кристаллан бүтэц нь ионуудын нүүлтийн улмаас мууддаг байна. Энэ асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд хувьсах хүчдэл эсвэл цахилгаан ороны өөрчлөлтийг ашигладаг бөгөөд (учир нь тунгалаг байдал нь цахилгаан ороноос үл хамааран цахилгаан залгах үед өөрчлөгддөг). Матрицын нүд (хэсэг) болгоныг тусад нь удирдаж болох боловч тэдгээрийн тоо ихсэх тусам удирдахад хүндрэлтэй болдог. Учир нь шаардлагатай электродуудын тоо ихэсэх болно. Тиймээс, ихэвчлэн багана ба мөрөөр хаяглалт хийдэг. Ихэвчлэн гэрлийн хиймэл эх үүсвэрийг ашигладаг. Энэ нь гаднах гэрэлтүүлгээс үл хамаарах байдлыг олгох бөгөөд гаргасан дүрсийн чанарыг тогтворжуулна. Тиймээс, иж бүрэн шингэн кристаллан дэлгэц нь орох видео дохиог боловсруулагч их нарийн электрон техник, ШК матрицууд, гэрэлтүүлгийн модулиуд, эрчим хүчний нэгж болон удирдах элементүүдтэй корпус зэргээс бүрддэг байна. Энэхүү хэсгүүдийн нэгдэл нь дэлгэцийн үзүүлэлтийг тодорхойлдог юм.

Давуу болон сул талууд

ШК дэлгэц нь CRT дэлгэцүүдтэй харьцуулахад илүү бага хэмжээ болон жинтэй нь түүний давуу тал болдог. CRT-тай харьцуулахад ШК дэлгэц харагдахуйц жирэлзэл байдаггүй, цацрагын тохируулгын алдаагүй, соронзог ороны сааталгүй бөгөөд геометр дүрс болон тунгалаг байдлын асуудал гардаггүй байна. ШК дэлгэцийн цахилгааны хэрэглээ загвар, тохируулга болон гаргаж буй дүрсүүдээс хамааран CRT дэлгэц болон плазман дэлгэцийн цахилгааны хэрэглээтэй ижил байж болох боловч 5 хүртэлх удаа бага ч байдаг. Цахилгааны хэрэглээний 95% нь гэрэлтүүлгийн лампын хүчин чадал эсвэл матрицын ард талын гэрэлтүүлгээс (англ. backlight) хамаардаг байна. 2007 оны ихэнх дэлгэцүүд нь хэрэглэгч дэлгэцийнхээ гэрэлтүүлгийг тохируулах үед 150-400 ба түүнээс дээш герцийн давтамжтай лампын өргөн импульсийн модуляци буюу хувиргалтыг ашигладаг. Нөгөө талаасаа, ШК дэлгэц нь шийдвэрлэхэд хүндрэлтэй олон сул талуудтай, жишээлбэл: • CRT-тай харьцуулахад зөвхөн нэг тогтоосон үзүүлэлттэйгээр тод дүрсийг гаргаж чаддаг. Бусад нь интерполяцийн тусламжтайгаар бий болдог. • CRT-тай харьцуулахад ШК дэлгэц нь илүү бага контраст болон хар өнгийн гүн чанартай. Матрицын гялалздаг гадаргууг өргөн хэрэглэдэг бөгөөд энэ нь зөвхөн гадны гэрэлтүүлгийн нөхцөлд хамааралтай контрастанд нөлөөлдөг. • Матрицын тогтмол зузааны хатуу шаардлагын улмаас нэг өнгийн жигд бус байдлын (жигд бус гэрэлтүүлэг) асуудал байдаг байна. Зарим дэлгэцүүд нь засварлагдашгүй жигд бус гэрлийн дамжуулалттай байдаг нь шугаман мөнгөн усан ламп ашиглалттай холбоотой юм. • Зураг солигдох хурд CRT болон плазман дэлгэцүүдтэй харьцуулахад бага хэвээр л байгаа. Overdrive технологи хурдын асуудлыг бүхэлд нь шийдвэрлэж чадаагүй байна. • Контрастын харах өнцөгөөс шалтгаалдаг нь одоог хүртэл ШК дэлгэцийн томоохон дутагдал хэвээр байна. CRT дэлгэцэнд ийм асуудал огт байдаггүй. • Олноор үйлдвэрлэж буй ШК дэлгэцүүд механик гэмтлээс муу хамгаалагдсан байдаг. Тэр тусмаа шилээр хамгаалагдаагүй матриц нь маш хэврэг юм. • Мөн алдаатай пикселийн асуудал байдаг. Дэлгэцийн хэмжээнээс хамааран алдаатай Пикселийн зөвшөөрөгдөх түвшинг олон улсын ISO 13406-2 стандартаар тодорхойлдог юм. • ШК дэлгэцийн пиксел нь мууддаг. Гэхдээ муудах хурд нь хамгийн багад тооцогддог (пиксел нь огт мууддаггүй лазерэн дэлгэцийг авч үзэлгүйгээр). Цаашид ШК дэлгэцийг OLED буюу органик гэрлийн диод бүхий матрицан дэлгэц орлоно гэж үздэг. Гэвч урт диагоналтай матриц үйлдвэрлэх мөн олоноор үйлдэрлэхэд нь олон асуудлууд тулгараад байгаа билээ.

Технологиуд

ШК дэлгэцийг үйлдвэрлэхэд ашигладаг гол технологиуд: TN+film, IPS (SFT, PLS) и MVA. Энэхүү технологиуд нь хоорондоо гадаргуу, полимер, удирдлагын хавтан болон электрод зэргээрээ ялгаатай. Шингэн кристаллын шинж чанартай полимерийн цэвэр байдал болон төрөл ихээхэн ач холбогдолтой байдаг. SXRD (англ. Silicon X-tal Reflective Display) технологиор хийгдсэн ШК дэлгэцийн хариу өгөх хугацааг 5 милисекунд хүртэл буруулсан байна. Sony, Sharp и Philips компаниуд хамтдаа PALC (англ. plasma addressed liquid crystal) технологийг бүтээжээ. Энэ технологи нь ШК дэлгэцийн (цайруулалт болон өнгөний гүн байдал, контраст) болон плазман дэлгэцийн (босоо болон хэвтээгээрэй том харах өнцөг, шинэчлэгдэх өндөр хурд) давуу талуудыг агуулдаг байна. PALC технологий нь дэлгэцийн пиксел болгоныг тусад нь хаяглах боломжийг олгодогоороо дүрсийн удирдлага ба чанар илүү сайн байдаг.

TN+film

TN + film (Twisted Nematic + film) нь хамгийн энгийн технологи юм. Энэхүү технологийн нэрийн “film” гэдэг үг нь харах өнцгийг нэмэгдүүлдэг (ойролцоогоор 90-150°-аар) “нэмэлт давхарга” гэсэн утгатай. Одоогоор “film” гэдэг үгийг ихэвчлэн дурьдалгүйгээр зүгээр TN матриц гэж нэрлэдэг. Тухайн матрицын хариу үзүүлэх хугацаа одоогоор хамгийн өндөр үзүүлэлтүүдийн нэг боловч одоохондоо TN матрицын контраст болон харах өнцгийг сайжруулах арга замыг олоогүй байгаа юм.

Давуу тал:

- хариу үзүүлэх богино хугацаа

- бага өртөг.

Сул тал:

- муу чанарын өнгө

- бага харах өнцөг.

ISP эсвэл SFT

ISP эсвэл SFT технологийг (англиар. in-plane switching) нь 1996 онд HITACHI болон NEC компаниуд нь боловсруулсан юм. Эдгээр компаниуд нь тус тенхологийн өөр өөр нэрүүдийг ашигладаг ба HITACHI нь “IPS”, NEC “SFT” гэсэн нэрийг ашигладаг. Уг технологи нь TN+film-ийн сул талаас ангижирахын тулд бий болсон юм. Хэдийгээр IPS-ийн туслажмтайгаар харах өнцгийг 178 градус болтол нь өсгөж, мөн түүнчлэн ялгарал болон өнгө дамжуулалтыг өсгөж чадсан хэдий ч хариу үзүүлэх цаг нь арай бага түвшинрүү буурсан.

2008 оны байдлаар IPS (SFT) матрицийн технологиор бүтээгдсэн ЖК дэлгэцүүд нь 8 битийн сувгаар дамжуулан RGB-24 битийн өнгөний гүн ялгаралын үзүүлж чаддаг цөөн дэлгэцүүдийн нэг юм. 2012 оны байдлаар IPS матрицын технологиор бүтээгдсэн 6 битийн сувагтай дэлгэцүүд бүтээгдээд байгаа билээ. Хуучин TN-матрицууд нь 6 битийн сувагтай ба мөн зарим MVA ч гэсэн 6 битийн сувагтай байдаг.

IPS матрицийг хүчдэлд холбоогүй тохиолдолд шингэн кристаллан молекулууд нь эргэдэггүй байна. Эхний шүүлтүүр нь хоёрдахь шүүлтүүр рүү тэгш хэмээр эргэдэг ба түүгээр нь гэрэл дамжидаг байна. Ийм учраас хар өнгөний зураглал нь төгс байдалтай хамгийн дөхөж очдог. IPS дэлгэцийн пиксэлүүд дамжуулагчаас гарах үед TN матрицийнх шиг цагаан биш харин хар байдаг байна.

Хүчдэлд залгахад шингэн кристаллын молекулууд нь өөрийн анхны байрлалаасаа тэгш хэмд эргэдэг ба түүгээр нь гэрэл дамжин өнгөрдөг.

Орчин үед IPS технологийн оронд H-IPS технологийг ашигладаг болсон. Уг технологи нь IPS технологийн бүх давуу талыг агуулдаг ба ялгарал болон хариу өгөх хугацаа нь илүү сайн юм. Сайн чанарын H-IPS технологийн хромат байдал нь уламжлалт ELT дэлгэцнээс дутхааргүй байдаг байна. H-IPS болон хямд e-IPS технологиуд нь 20 ба түүнээс дээш инчийн дэлгэцэнд өргөн ашиглагдддаг. LG Display, Dell, NEC, Samsung, Chimei нар нь үг технологиор дэлгэц үйлдвэрлэдэг юм.

AS-IPS (Advanced super-in plane switch- Сүпер IPS технологийн өргөтгөл)- технологи нь 2002 онд HITACHI компаниар боловсруулагдсан. Хамгийн гол нь жирийн S-IPS дэлгэцний ялгаралыг нь S-PVA дэлгэцтэй илүү ойрхон болгож сайжруулсанд оршино. Мөн түүнчлэн AS-IPS нь NEC корпорацийн S-IPS технологиор бүтээгдсэн дэлгэцүүдийг нэрлэхэд мөн ашигладдаг (NEC LCD20WGX2 гэх мэт).

H-IPS A-TW (Horizontal IPS with Advanced True White Polarizer буюу Нарийвчилсан Жинхэнэ Цагаан туйлжуулагчтай Хэвтээ IPS ) LG Display нь NEC корпорацид зориулан бүтээсэн. Цагаан өнгөнд илүү бодит байдлыг өгч зургийг гажуудалахгүйгээр харагдах өнцгийг нэмэгдүүүлэх зорилготой TW (true white – “жинхэнэ цагаан” ) өнгөт шүүлтүүртэй H-IPS тавцангаас бүрддэг. Энэ төрлийн самбаруул нь өндөр чанарын мэргэжлийн түвшний дэлгэцийг бий болгоход ашиглагддаг.

AFFS (Advanced Fringe Field Switching-Талбайн Захын Боловсронгуй Асаалт; албан ёсны бус нэршил нь S-IPS Pro) BOE Hydis компанийн 2003 онд боловсруулсан илүү боловсронгуй болгосон IPS технологи юм.Цахилгаан орны хүчийг нэмэгдүүлсэнээр харах өнцөг болон тод байдлыг нь нэмэгдүүлэн пиксэлийн хоорондох зайг багасгаж чадсан байна. AFFS-д суурилсан дэлгэцүүдийг таблет-н компьютерт түлхүү ашигладаг.

VA/MVA/PVA

VA технологи (vertical alignment-босоогоор эгнүүлэх) –ийг 1996 онд Fujitsu компани анх танилцуулсан. VA технологийн үед матрицийн шингэн болорууд нь хүчдэлээс салгах үед 2дахь шүүлтүүртэй тэгш хэмтэйгээр жагсдаг ба энэ нь гэрэл нэвтрүүлдэггүй гэсэн үг юм. Хүчдэлд залгах үед болорууд нь 90 хэм эргэж дэлгэцэн дээр гэрэлт цэг үүсдэг. IPS матрицтай нэгэн адилаар хүчдэлгүй байх үедээ гэрэл нэвтрүүдэггүй ба тиймээс хар цэгүүд мэт харагддаг байна. VA технологийн дараа үе нь MVA (multi-domain vertical alignment) ба уг технологийг TN болон IPS технологийн дундаж болгон Fujitsu компани гаргаж ирсэн. Хэвтээ болон босоо харах өнцөг нь RTC хурдасгагч технологийн тусламжтайгаар 160 градус (уг дэлгэцийн сүүлийн үеийн загваруудын хувьд 176-178 градус хүртэл байдаг) хүрсэн ба хариу үзүүлэх хугацаа нь TN+film-с тийм ч удаан биш юм. Өнгөний гүн нь илүү боловсронгүй болж чадсан ба тоглолтын нарийвчлал нь ч гэсэн дээшилсэн. MVA технологийн давуу тал нь гүн хар өнгө, кристаллын мушгиа бүтэц нь харагддаггүй болон давхар соронзон оронтойд оршино. S-IPS-тэй харьцуулахад MVA технологийн сул тал нь өнгө ялгарал нь харах өнцгөөс хамаардаг ба тэгш хэмээс харахад сүүдрийн деталь нь алдагддагт оршино.

MVA технологийн нэгжид хамаарах:

• Samsung-аас гаргасан PVA (patterned vertical alignment)

• Sony-Samsung-аас гаргасан Сүпер PVA

• CMO-с гаргасан Сүпер PVA

• Sharp-с гаргасан ASV(advanced super view) бас ASVA(axially symmetric vertical alignment) ч гэж нэрлэгддэг

MVA/PVA технологи нь үнээрээ ч, хэрэглээний шинж чанараараа ч TN болон IPS-ийг орлох технологит тооцогддог. PLS(plane-to-line-switching) мадтрицийг Samsung компани IPS өөр нэгэн сонголт болгон бий болгосон ба анх 2010 онд олонд танилцуулсан юм. Мөн уг матриц нь IPS матрицаас 15%-иар хямд байх болно.

Давуу тал:

• IPS-тэй харьцуулахад пиксэлийн нягтрал өндөртэй

• Тод байдал өндөртэй, өнгө дамжуулах чадвар нь сайтай

• sRGB-ийн хүрээг бүхэлд нь хамардаг

• TN-тэй харьцуулахад бага эрчим хүч шаарддаг

Сул тал:

• Хариу үзүүлэх хугацаа нь S-IPS-тэй харьцуулахад VA-с өндөр хэдий ч, TN-муу байна

PLS болон IPS

Samsung нь PLS-ийн танилцуулагыг өгөөгүй. Хараат бус ажиглагчидын хийсэн харьцуулсан судалгаа нь IPS болон PLS хоёроос ялгаа олоогүй байна. Samsung корпораци нь PLS нь IPS-ийн нэгэн төрөл болохыг хүлээн зөвшөөрч LG корпорацийн эсрэг зарга мэдүүлсэн. Уг заргатаа LG-ийн хэрэглэж буй AH-IPS технологи нь PLS-ийн сайжруулсан хувилбар хэмээн мэдүүлсэн байна.

Гэрэлтүүлэг

Шингэн кристалл нь өөрөө гэрэлтдэг чанартай. Шингэн кристалл дэлгэц нь харагдахуйц байхын тулд гэрлийн эх үүсвэр хэрэгтэй байдаг. Гэрлийн эх үүсвэр гадны (жишээ нь нар г.м.) эсвэл угсарсан (дотоод гэрэлтүүлэг) байж болдог. Суурилуулсан гэрлийн эх үүсвэрийн чийдэн ихэнхдээ шингэн болоруудын хойно нь байрлан тэдгээрийн нэвт гэрэлтүүлдэг.

Гадны гэрэглтүүлэг Бугуйн цаг болон үүрэн телефоны дэлгэц гэх мэт нэт өнгөт дэлгэцүүд нь ихэнхдээ гадны гэрэлтүүлэг ашигладаг(Нарнаас, өрөөний чийдэнгээс гэх мэт). Ихэвчлэн шингэн кристалл пиксэлийн ард толин тусгалын давхрага байдаг. Харанхуй орчинд ашиглахын тулд хажуугийн гэрлээр хангагддаг. Мөн түүнчлэн тусгалын давхрага нь хагас тунгалаг бөгөөд чийдэн нь түүний ард оршдог дэлгэцүүд бас байдаг.

Улайсгасан чийдэнгээр гэрэлтүүлэх

Өмнө нь нэг өнгөт ЖК-дэлгэцтэй бугуйн цаганд маш жижиг улайсгасан чийдэнг ашигладаг байсан. Гэвч энэ чийдэн нь их энерги хэрэглэдэг байсан учир үр ашиггүй байсан. Түүнээс гадна, эдгээр чийдэнгүүд нь дулаан их ялгаруудаг мөн ихэнхдээ шатдаг учир зурагтанд ашиглахад тохиромжгүй байсан.

Цахилгаан цацралан самбар

Нэг өнгөт ЖК дэлгэцтэй цаг болон зарим нэгэн хэрэгслүүд цахилгаан цацралан самбарыг ашигладаг. Уг самбар нь фосфорын кристаллын нимгэн давхрагаас бүрддэг ба гүйдэл өгөхөд цахилгаах цацрал явагддаг байна. Ихэнхдээ ногоон-цэнхэр эсвэл улбар шар өнгөөр гэрэлтдэг.

HID буюу плазман чийдэнгээр гэрэлтүүлэх

21 зууны эхэн үед ихэнх LCD дэлгэцнүүд нь нэг эсвэл олон тооны плазман чийдэнгээр гэрэлтүүлэгддэг байсан. Эдгээр чийдэнгүүдийн гэрлийн эх үүсвэр нь хийгээр дамжин үүсдэг цахилгаан цэнэгээс үүдэлтэй плазма байдаг. Эдгээр дэлгэцнүүдийн пикселю бүр нь өөрөө жижиг хэмжээний плазман чийдэнгээс бүрддэг плазман дэлгэцтэй андуурч болохгүй.

Үйлдвэрлэгчид:

• Acer Unipac Optronics (AUO)

• Asus

• BenQ

• Qisda

• Chi Mei Innolux Corporation (Chimei Innolux)

• Chunghwa Picture Tubes (CPT)

• DELL

• Envision

• HannStar

• Hitachi

• HyDis

• Iiyama

• Philips