Шастир

Шастир (лат. chronica, грекээр chroniká, цаг хугацаанаас chrónos – 'цаг') нь цаг хугацааны дарааллаар байрлуулсан үйл явдлуудын түүхэн тэмдэглэл юм. Ихэвчлэн түүхэн чухал үйл явдлууд болон орон нутгийн үйл явдлуудад ижил ач холбогдол өгдөг бөгөөд зорилго нь түүхчийн нүдээр харахад болсон үйл явдлуудыг тэмдэглэх явдал юм. Дэлхийн түүхийг өгүүлдэг шастир бол орчлонгийн шастир юм. Энэ нь зохиогч хөрвүүлж, дүн шинжилгээ хийхийн тулд үйл явдлуудыг сонгож, чухал эсвэл ач холбогдол гэж үзээгүй үйл явдлуудыг гадуурхдаг түүх эсвэл түүхээс эрс ялгаатай юм.

Шастирын бичгийн мэдээллийн эх сурвалж харилцан адилгүй. Зарим нь шастирчийн шууд мэдлэгээр, зарим нь гэрчүүд эсвэл үйл явдалд оролцогчдоос бичигдсэн, зарим нь үеэс үед аман уламжлалаар дамжиж ирсэн түүх байдаг. Зарим нь дүрэм, захидал, эртний шастир зэрэг бичгийн материалуудыг ашигладаг байв. Зарим нь үлгэр домгийн статустай, гарал үүсэл нь үл мэдэгдэх түүх юм. Хуулбарлагчид мөн бүтээлч хуулбарлах, засвар хийх, шинэчлэх, үргэлжлүүлэх зэргээр шастирт өөрчлөлт оруулдаг байв. Тодорхой шастирын бодит байдлыг тодорхойлох нь түүхчдийн хувьд чухал юм.

Олон сонин болон бусад тогтмол хэвлэл 'chronicle' гэдэг үгийг нэрийнхээ нэг хэсэг болгон хэрэглэсэн байна.