Цөхүр[1] нь XVI-XVII зуунд монгол ноёдын хэрэглэж байсан цол чимэг юм. Цөхүр нь цэргийн том гавъяа байгуулсан хүнд өгдөг цол байсан.[2]

Судлагдсан байдал засварлах

Цөхүр гэх үгийн талаар олон янзын тайлбар байдаг. Тухайлбал, түүхч Жамсрангийн Гэрэлбадрах нь Алтан улсын хаан Мэгүжин сүүлтийг дарсан гавъяаг үндэслэж Тэмүжин Чингис ханд чагутхури (хятадаар их ноён гэсэн үг[3]) хэмээх цолны улбаа[4] гэсэн санааг дэвшүүлсэн. Бас Өвөр Монголын зарим эрдэмтэд Цахар түмний нэртэй холбож тайлбарлаж байна. Үүнээс гадна Халхын цоохор Цогт тайжийг цоохор гэсэн зүйлийг 1968 оны БНМАУ-ын түүх номонд залруулж цөүхүр буюу чөүхүр хэмээх цол мөн[5] гэж тайлбарласан байдаг.

Цөөхүр цолтой түүхэн хүмүүс засварлах

Холбоотой өгүүлэл засварлах

Эшлэл засварлах

  1. Чөхүр, Цөхүр, Цөүхүр, Цөөхүр гэх зэргээр олон хэлбэрээр бичсэн байдаг нь бичиж буй хүнээс хамаарч байсан бололтой. Монгол бичгийн дүрэмд Ц, Ч үсгийг нэг хэлбэрээр бичдэг учраас крилл үсэгт аль нэгээр нь бичихэд үсгийн ялгааг харагддаг. Гэхдээ утга, уншигдах байдал нь ижил байна.
  2. Ж.Гэрэлбадрах "Дөчин, Дөрвөн хоёрын Монгол улсын язгууртны цол зэрэг" УБ., 2010. тал 58
  3. Ж.Гэрэлбадрах "Дөчин, Дөрвөн хоёрын Монгол улсын язгууртны цол зэрэг" УБ., 2010. тал 58
  4. Ж.Гэрэлбадрах "Дөчин, Дөрвөн хоёрын Монгол улсын язгууртны цол зэрэг" УБ., 2010. тал 57
  5. Ж.Гэрэлбадрах "Дөчин, Дөрвөн хоёрын Монгол улсын язгууртны цол зэрэг" УБ., 2010. тал 58
  6. Хошуудын Ахай хатны анхны нөхөр. Түүнийг өөд болсны дараа Ханай Хонгорын хатан болсон.
  7. Жамба. Асрагч нэртийн түүх. УБ., 2006. т.72
  8. 8.0 8.1 Жамба. Асрагч нэртийн түүх. УБ., 2006. т.75
  9. 9.0 9.1 Жамба. Асрагч нэртийн түүх. УБ., 2006. т.76
  10. 10.0 10.1 Жамба. Асрагч нэртийн түүх. УБ., 2006. т.82
  11. 11.0 11.1 Жамба. Асрагч нэртийн түүх. УБ., 2006. т.63
  12. 12.0 12.1 Жамба. Асрагч нэртийн түүх. УБ., 2006. т.66
  13. Жамба. Асрагч нэртийн түүх. УБ., 2006. т.68
  14. 14.0 14.1 Жамба. Асрагч нэртийн түүх. УБ., 2006. т.69