Хэт ягаан туяаны индекс
Хэт ягаан туяаны индекс буюу UV индекс нь тодорхой газар, цаг хугацаанд нарны түлэгдэлт үүсгэдэх хэт ягаан туяаны (UV) цацрагийн хүчийн олон улсын стандарт хэмжилт юм. Энэ нь олон нийтэд чиглэсэн өдөр тутмын болон цагийн урьдчилсан мэдээнд ашиглагддаг. Хүний арьсанд наранд түлэгдэхэд хүргэдэг янз бүрийн долгионы уртын нөлөөг харгалзан үзэн хэт ягаан туяаны индекс нь хэт ягаан туяаны цацрагийн эрчимтэй шууд хамааралтай тасралтгүй шугаман хуваарь юм. Хэт ягаан туяаны индексийн зорилго нь хэт ягаан туяаны цацрагаас өөрийгөө үр дүнтэй хамгаалахад тусалдаг бөгөөд энэ нь эрүүл мэндэд бага зэрэг ашиг тустай боловч хэт их хэмжээгээр наранд түлэгдэх, арьсны хөгшрөлт, ДНХ-ийн гэмтэл, арьсны хорт хавдар, дархлаа дарангуйлах, катаракт зэрэг нүдний гэмтэл учруулдаг.
Энэхүү хэмжүүрийг 1992 онд Канадын эрдэмтэд боловсруулж, дараа нь 1994 онд НҮБ-ын Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага, Дэлхийн цаг уурын байгууллагаас баталж, стандартчилсан байна. Нийгмийн эрүүл мэндийн байгууллагууд хэт ягаан туяаны индекс 3 ба түүнээс дээш байвал гадаа их цаг зарцуулдаг бол (жишээлбэл, нарны тос түрхэх, малгай, нарны шил зүүх гэх мэт) өөрсдийгөө хамгаалахыг зөвлөж байна; Дэлгэрэнгүй зөвлөмжийг доорх хүснэгтээс харна уу.
Тайлбар
засварлахХэт ягаан туяаны индекс нь наранд түлэгдэхтэй холбоотой хэт ягаан туяаны цацрагийн эрчмийг хэмждэг шугаман хуваарь юм. Жишээлбэл, ижил төстэй спектрийн чадлын хуваарилалт гэж үзвэл хэт ягаан туяаны индекс 12-той цацраг нь 6-ийн хэт ягаан туяаны индекстэй цацрагаас хоёр дахин хүчтэй байдаг. Цагийн өргөн хүрээний хувьд хяналттай хэт ягаан туяаны цацрагийн хариуд наранд шарах нь цацрагийн эрч хүч, үргэлжлэх хугацаанаас үл хамааран илгээсэн фотоны нийт тоотой пропорциональ тохиолддог.