Холизм гэдэг нь байгалийн тогтолцоо (физик, биологи, хими, нийгэм, эдийн засаг, оюун ухаан, хэл шинжлэл гэх мэт) болон тэдгээрийн шинж чанаруудыг эд ангиудын цуглуулга гэж бус бүхэл бүтэн байдлаар авч үзэх ёстой гэсэн санаа юм. Үүнд системүүд ямар нэг байдлаар бүхэлдээ үйлчилдэг ба тэдгээрийн үйл ажиллагааг зөвхөн бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн хувьд бүрэн ойлгох боломжгүй гэсэн үзэл бодлыг ихэвчлэн агуулдаг.

Редукционизмыг голизмын эсрэг тал гэж үздэг. Шинжлэх ухаан дахь редукционизм нь нарийн төвөгтэй системийг үндсэн хэсгүүдийг нь багасгах замаар тайлбарлаж болно гэж хэлдэг. Жишээлбэл, биологийн үйл явц нь хими рүү бууруулж, химийн хуулиудыг физикээр тайлбарладаг.

Нийгмийн судлаач, эмч Николас А.Кристакис "Сүүлийн хэдэн зууны турш шинжлэх ухаан дахь декартын төсөл нь материйг улам бүр жижиг хэсгүүдэд хуваах, ойлгохыг эрэлхийлэх явдал байсан. Мөн энэ нь тодорхой хэмжээгээр үр дүнтэй байдаг ... гэхдээ Аливаа зүйлийг ойлгохын тулд тэдгээрийг нэгтгэх нь илүү хэцүү бөгөөд ихэвчлэн эрдэмтдийн хөгжил эсвэл шинжлэх ухааны хөгжилд хожуу тохиолддог."


Нэмэлт мэдээлэл

Смутс байгалийн үйл явцыг (хувьсал гэх мэт) шинээр гарч ирж буй шинж чанарыг агуулсан гэж үздэг.

"Болизм" гэсэн нэр томъёог Ян Смутс (1870-1950) 1926 онд хэвлэгдсэн Holism and Evolution номондоо оруулжээ.[5] Хэдийгээр тэр хэзээ ч энэ үгэнд тогтмол утгыг өгдөггүй байсан ч Смутс бодит байдлын дор хаяж гурван шинж чанарыг илэрхийлэхийн тулд холизмыг ашигласан.[6] Нэгд, холизм нь шинжлэх ухаанаар хэмжигдэхүйц бие махбодь, сэтгэл зүйн аль аль нь түүний хэсгүүдээс гадна бүхэлдээ мөн чанарыг эзэмшдэг гэж үздэг. Түүний жишээнд атомууд, эсүүд эсвэл хувь хүний зан чанар багтдаг. Смутс хувь хүний бие, оюун ухаан нь бүрэн тусгаарлагдаагүй, харин хүний нэгдмэл санааг холбож, төлөөлдөг гэж өөрийн үзэл бодлоороо нэгдмэл байдлын тухай хэлэлцсэн. Хоёр дахь утгаараа Смутс хувьслын шалтгаан гэж холизмыг дурджээ. Тэрээр хувьсал нь санамсаргүй зүйл биш, эсвэл Бурхан гэх мэт ямар нэг трансцендент хүчний үйлдлээс үүдэлтэй гэж үздэг. Смутс орчлон ертөнц дэх байгалийн үйл явцын санамсаргүй үзлийг дэмжихийн тулд байгалийн шалгарал, генетикийн өөрчлөлтийн тухай Дарвины үзэл баримтлалыг онцолсон зохиолчдыг шүүмжилсэн.