Төслийн санхүүжилт

Төслийн санхүүжилт гэдэг нь эдийн засгийн хувьд тусдаа, бие даасан хуулийн этгээд байгуулан хязгаарлагдмал-нөхөн төлөх эсвэл үл нөхөн төлөх нөхцөлтэй санхүүжилтийн аргаар үнэт цаас гаргах зээл авах замаар хөрөнгө оруулалтын төсөлд санхүүжилт босгож, эргэн төлөлтийг зөвхөн төслийн үйл ажиллагаанаас оло мөнгөн хөрөнгийн урсгалаар гүйцэтгэдэг.

Дэлхий дахинаа хэрэгжиж буй төслүүдийн 10-15 хувийг төслийн санхүүжилт эзэлж байна. Нэн ялангуяа, нэг тэрбум ам.доллар буюу түүнээс дээш ихээхэн хөрөнгө оруулалт шаардах төслүүд хамаардаг. Төсөл томрохын хирээр түүнийг санхүүжүүлэхэд илүү их эрсдэлтэй болдог төдийгүй дэлхийн томоохон төслүүд нь санхүүгийн нөөц хязгаарлагдмал орнуудад хэрэгжиж буй тул том төслүүдийг хэрэгжүүлэгч улс орны засгийн газар болон дотоодын компани дангаараа бие даан хөгжүүлэх боломжгүй байдаг.

Хөгжлийн түүх

Төслийн санхүүжилтийн арга өнөөдөр дэлхий даяар өргөн хүрээний салбарт хэрэглэгдэж байгаа хэдий ч төслийн санхүүжилт нь эртний Грек, Ромд далайн үйл ажиллагаа, дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтыг санхүүжүүлэхэд ашиглагдаж байсан (тээврийн худалдаачид төслийн санхүүжилтийн арга техникийг ашиглаж байсан). Зээлийг ачуулсан ачааг худалдах замаар эргүүлэн төлөх үндсэн дээр худалдаачинд зээл олгодог байсан.

Англо-Америкийн ертөнцөд төслийн санхүүжилт нь 20-р зууны дунд үеэс нэр хүндтэй болж, уул уурхай, төмөр замын компаниудыг санхүүжүүлэхэд ашиглагдаж байсан бөгөөд 1980-аад онд арилжааны банкууд голчлон санхүүжүүлэхэд ашигладаг байсан. 1990-ээд онд Ойрхи Дорнод, Латин Америк, Ази зэрэг хөгжиж буй зах зээлд нэвтрэрчч эхэлсэн. 1980-1990-ээд онд төслийн санхүүжүүлэгчид болон ивээн тэтгэгчид (төслийн компанийн эцсийн эзэмшигчийг тодорхойлоход ашигладаг нэр томъёо) ихэвчлэн Лондон, Нью-Йорк, Токиод төвлөрч байв.

Оролцогч талууд

Ивээн тэтгэгч (ихэвчлэн хувьцааны хөрөнгө оруулагч)
Зээлдүүлэгчид (ахлах зээлдүүлэгч ба/эсвэл мезаниныг оруулаад)
Оффтэйкууд
Гүйцэтгэгч, тоног төхөөрөмж нийлүүлэгч
Оператор
Санхүүгийн зөвлөхүүд
Техникийн зөвлөхүүд
Хуулийн зөвлөхүүд
Хувьцааны хөрөнгө оруулагчид
Зохицуулах агентлагууд
Олон талт агентлагууд / Экспортын зээлийн агентлагууд
Даатгалын үйлчилгээ үзүүлэгчид
Хедж үйлчилгээ үзүүлэгчид

Үе шат

1. Барилга, бүтээн байгуулалтын үе шат – энд, зээлийн хугацааг сунгаж, зээлийн үйлчилгээг хойшлуулж болно, эсвэл хүү нэмэх эсвэл ашиглалтын үе шатнаас өмнө хүүгийн төлбөрийг санхүүжүүлэхийн тулд цаашид бууруулах боломж олгох замаар. Барилга угсралтын үе шат нь зээлдүүлэгчдийн хувьд хамгийн эрсдэлтэй үе юм. Учир нь нөөцийг бүрдүүлж, бэлэн мөнгөний урсгалыг бий болгохоос өмнө барилгын ажлыг дуусгах ёстой. Илүү өндөр эрсдэлийг нөхөхийн тулд төслийн бусад үе шаттай харьцуулахад ашиг өндөр байж болно. Барилга угсралтын гэрээ болон холбогдох үр дүнгийн баталгааг авах замаар эрсдэлийг бууруулна.

2. Үйл ажиллагааны үе шат – энд төсөл хэрэгжиж эхлэх тул зээлдүүлэгчид нэмэлт баталгаатай байх болно. Өрийн үйлчилгээг ихэвчлэн төслөөс бий болсон бодит мөнгөн гүйлгээнд тохируулна – ерөнхийдөө цэвэр мөнгөн гүйлгээний “зориулагдсан хувь” нь блоклогдсон данс гэх мэт хамгаалалтын бүтцээр дамжуулан зээлдүүлэгчид автоматаар очиж, үлдэгдэл нь төслийн компанид шилжинэ. Зээлийн нөхцөл нь эдийн засаг, улс төрийн урьдчилан тооцоолоогүй эрсдэлээс үүдэн мөнгөн гүйлгээ илүүдэл буюу дутмаг бий болсон тохиолдолд өөр зохицуулалтыг байнга тусгах болно.