Версингеторикс: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б робот Нэмж байна: gl:Vercinxetórix
б робот Өөрчилж байна: ca:Vercingetòrix; cosmetic changes
Мөр 1:
[[ImageЗураг:Inauguration statue vercingétorix 3.JPG|thumb|250px|Версингеториксийн хөшөө, Ф.Бартольдийн загвар.]]
 
'''Веркингеторикс''' буюу '''Версингеторикс''' (Vercingetorix) нь [[Галл]]ийн хүчирхэг омог Аувернигаас гаралтай хүн бөгөөд Галлуудыг удирдан Ромын эсрэг, алдарт [[Цезарь, Гай Юлий|Цезарийн]] эсрэг тэмцэж байснаараа алдаршсан юм. Галлуудын олон удаагийн бослогыг толгойлон баатарлагаар тэмцэж байсан талаар '''Цезарийн тайлан'''-д тодорхой өгүүлсэн байдаг.
 
== Түүх ==
МЭӨ58 онд [[Ром]]чууд Галлийг /өнөөгийн [[Франц]]ын [[Провинс муж]]/ эзлэн авч, хэдэн жилийн турш захирахдаа галлийг '''хуваа, захир''' зарчмын дагуу уугуул овгийнхныг удирдаж байв. Мөн тэрээр Галлийн язгууртнуудыг онцгойлон хөхиүлэн дэмжиж, ромын баян тансаг байдлаар хангаж байсан. Гэвч МЭӨ60 онд умард Галлийн удирдагч [[Амбиорикс]] бослого гаргасан байна. Уг бослогыг Веркингеторикс, эцэг Кельтиллусийн хамт дэмжин бүх Галлийг нэгтгэн Ромын эсрэг тэмцлийг эхлүүлсэн байна. МЭӨ52 он гэхэд бослогын гол толгойлогч болсон Веркингеторикс Галлид нилээд хүчирхэгжсэн байна. Цезарь Ромд болж буй үймээн самуунт байдалд өөрийн анхаарлаа хандуулж байх үед Галлид Ромын нөлөө бараг үгүй болсон байв.
 
Залуу язгууртан Веркингеториксийг дагаж бослогод оролцон, Цезарийг эсэргүүцэх нь түүний авга ах тэргүүтэй хотын язгууртнуудын хувьд хэтэрхий эрсдэлтэй алхам байсан тул тэд Веркингеториксийг дэмжихгүй байв. Гэвч энэ нь саад болсонгүйгээр барахгүй Галлийн ядуусын дэмжлэгтэйгээр өөрийн армийг байгуулан Аувернийг эзлэн хаан ширээнд суужээ.
Мөр 10:
Веркингеторикс Цезарь болон түүний туслах [[Титус Лабиенус]]ын удирдсан бага хэмжээний армийг бут ниргэснээр анхны ялалтаа авчээ.
 
[[ImageЗураг:Vercingetorix stater CdM.jpg|thumb|left|210px|Веркингеториксийн хөрөг бүхий эртний зоос]]
 
Гэвч Ромчууд Галлуудын нийслэл [[Аварикум]] хотыг эзлэн авч, 120000 оршин суугчийг нь залхаан цээрлүүлэх арга хэмжээний хүрээнд егүүтгэсэн байна. Дараагийн тулаан нь Греговиад болж, маш ширүүн тулааны дүнд Веркингеторикс ялалт байгуулсан байна. Ялалт байгуулсан хэдий ч Галлууд маш олон тооны язгууртан, цэргүүдээ тулааны талбарт үүрд орхисон гэдэг. Энэ тулааны дараа ихээхэн хохирсон Веркингеторикс Алесиа руу ухарч бэхлэлт байгуулсан байна.
Мөр 18:
Веркингеториксийн домогт тэмдэглэснээр тэрээр тулааны дараа маш сүр жавхлантайгаар бууж өгсөн байна. [[Алесиа]]гаас өөрийн морьтойгоо гаран Цезарын лагерийг тойрон өөрийн хуяг, дуулгаа тайлан, Цезарын хөлд сэлэмээ шидэн түүний өмнө ихэмсгээр өвдөг сөгджээ. Түүнийг МЭӨ 46 онд Цезарь ялалтын баяр дээр олонд харуултал 5 жил хорижээ. Түүнийг ялалтын баярын дараа эртний уламжилал ёсоор шоронд нь боомилон хороосон гэж үздэг.
 
== Түүний нэрийн тухай ==
'''Веркингеторикс''' гэдэг нь нэр нь Галл хэлнээ '''Тэнгэрлэг аугаа дайчин хаан''' гэсэн санааг агуулдаг гэж өнөөгийн судлаачид үзсэн байдаг.
 
== Хөшөө дурсгалууд ==
[[ImageЗураг:Vercingetorix.jpg|thumb|200px|Алезиа дахь Версингеториксийн дурсгалын хөшөө]]
1865 онд [[Францын Наполеон III]] хаан Веркингеторикст зориулан, уран барималч А.Миллетийн загвараар Алесиагийн тулаан болсон толгодын нэгэн дээр 7 метр өндөр хөшөө босгуулсан байна. Уг хөшөөний сууринд хөшөөг барихад оролцсон алдарт архитекторч Виолет ле Дюк 4 мөрт сийлэн үлдээжээ.
 
Мөр 35:
:Нэгэн үндэстэн болон
:Нэгэн сэтгэлээр хөдөлвөөс
:Бүх дэлхийг сөрж чадна »
 
Энэ хөшөөнөөс гадна Бартольдын бүтээсэн гайхалтай хөшөөнд уг дөрвөн мөрт байдаг билээ.
Мөр 41:
Францад ард түмний дунд Верcингеторикс нь маш алдартай бөгөөд ард түмний жинхэнэ баатар гэж үздэг билээ.
 
== Верcингеторикс урлаг соёлдe ==
[[ImageЗураг:VercingetorixSurrenders.jpg|thumb|Веркингеторикс Цезарьт бууж өгч буй нь. 1883 оны зураг.]]
* Веркингеторикс [[Астерикс]]ийн цуврал [[комикс]]ын нэг болох '''"Астерикс ба удирдагчийн бамбай"''', '''"Галл Астерикс"''' цувралд нь гардаг байна.
 
* [[2001]] онд Жак Дорфманны найруулж, Кристофер Ламбертын гол дүрд нь тоглосон "Веркингеторикс: Галлийн хааны домог" хэмээх кино [[франц]]ад хийгдсэн бөгөөд англи хэлрүү хөрвүүлэгдэн [[Америк|АНУ]], [[Европ]]од маш амжилттай зарагдаж байжээ. Тэр тусмаа европод маш олон хувь зарагдсан гэдэг.
 
* Веркингеториксийн талаар 2002 онд хийгдсэн ТНТ телевизийн [[Юлий Цезарь цуврал кино|Юлий Цезарь]] цуврал кинонд гардаг байна.
 
* Веркингеториксийн цезарийн эсрэг хийсэн алдарт аяных нь талаар 1992 онд Зохиолч Морган Лливелин '''"Друйдууд"''' хэмээх яруу найраг бичсэн байдаг ажээ.
Мөр 57:
* [[Anachronism (game)|Anachronism]] тоглоомд Францийн дайчнаар Веркингеториксийг харуулдаг байна.
 
== Лавлах ==
=== Анхдагч эх сурвалжууд ===
*[[Цезарь, Гай Юлий]], "'''Commentarii de Bello Gallico'''" [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0001&query=7%3A1&chunk=book Book 7]
*[[Дио Кассус]], '''Ромын түүх''' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/40*.html#33 40:33-41], [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Cassius_Dio/43*.html#19 43:19]
*[[Плутарх]], '''Цезарийн амьдрал''' [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Caesar*.html#25 25-27]
 
=== Хоёрдогч эх сурвалж ===
* Yonge, Charlotte M. (1864), "The Chief of the Arverni", in Charlotte M. Yonge, ''A Book of Golden Deeds'', London: Blackie & Son, Ltd., n.d.
* Popular comic strip by Goscinny & Uderzo's [[Asterix]] the Gaul.
 
== Гадаад холбоосууд ==
 
* {{Commons|Category:Vercingetorix|Веркингеторикс}}
* A reconstructed [http://www.reportret.info/gallery/vercingetorix1.html portrait of Vercingetorix], based on historical sources, in a contemporary style.
* Curchin, Leonard A. Lingua Gallica (The Gaulish Language). Retrieved Aug. 21, 2003 from http://www.classics.uwaterloo.ca/labyrinth/gallica.htm
* [http://recherche.univ-montp3.fr/cercam/article.php3?id_article=399 Paul Marius Martin], ''Vercingétorix : le politique, le stratège.'' Paris : Perrin, 2000, 260 p. ISBN 22620169172-262-01691-7
 
[[CategoryАнгилал:Түүх]]
[[CategoryАнгилал:Намтрууд]]
 
[[ar:فرسينجيتوريكس]]
[[bg:Верцингеторикс]]
[[ca:VercingètorixVercingetòrix]]
[[cs:Vercingetorix]]
[[cy:Vercingetorix]]