Аллотропи: Засвар хоорондын ялгаа

[[ImageЗураг:Diamond and graphite.jpg|thumb|300px|Нүүрстөрөгчийн 2 аллотропи болох [[алмааз]] ба [[бал чулуу]]. Эдгээр нь хоёул цэвэр [[нүүрстөрөгч]]өөс тогтох боловч, нүүрстөрөгчийн [[атом]]ууд нь хоорондоо өөр структураар холбогдсон байна.]]

'''Аллотропи''' ([[Грек хэл|Грек]]: ''allos'' - өөр, ондоо; ''tropos'' - төрх, байдал) нь нэг [[химийн элемент]]ийн үүсгэж буй хоорондоо ялгаатай хоёр буюу түүнээс олон төрлүүд юм. Өөрөөр хэлбэл эдгээр аллотропиудыг бүрдүүлэгч [[атом]]ууд нь ижил боловч, эдгээр атомуудын хоорондоо холбогдох структур нь өөр байна.

Жишээлбэл, [[нүүрстөрөгч]]ийн нь хоёр аллотропи болох [[алмааз]] ба [[бал чулуу]] нь байгаль дээр түгээмэл тааралдана. Энэ хоёр эрдэс хоёул дан нүүрстөрөгчийн атомоос тогтоно. Гэхдээ алмаазийг үүсгэгч нүүрстөрөгчийн атомууд нь хоорондоо [[тетраэдр]] байдлаар, харин бал чулууг үүсгэгч нүүрстөргөчийн атомууд [[гексагональ]] байдлаар холбогдоно.

Аллотропи гэдэг ойлголтыг зөвхөн ижил фаз, эсвэл ижил [[бодисын төлөв|төлөвт]] байгаа элементийн хувьд хэрэглэнэ. Өөрөөр хэлбэл [[хатуу]], [[шингэн]], [[хий]]н төлөв дэх элементүүдийг аллотропи гэж нэрлэхгүй. Зарим элементүүдийн хувьд, аллотропиуд нь өөр химийн томъёотой байж болно. Жишээлбэл, хүчилтөрөгчийн 2 аллотропи болох [[хүчилтөрөгч|дихүчилтөрөгч]] (O₂) ба [[озон]] (O₃) нь хатуу, шингэн, хийн төлөвт оршино. Эсрэгээр, зарим элементүүдийн аллотропиуд нь өөр өөр бодисын төлөвт тогтвортой байж чадахгүй. Жишээлбэл, [[фосфор]] нь хатуу төлөвт нилээд олон тооны аллотропитой боловч, шингэн төлөвт бүх аллотропиуд нь P₄ болон хувирна.

Аллотропийн төрлүүд нь тодорхой [[даралт]], [[температур]]ын нөхцөлд үүснэ. Жишээлбэл, төмрийн нэг төрөл болох [[голдоо төвтэй куб структур]] бүхий феррит нь >906 °C-д [[талдаа төвтэй куб структур]] бүхий аустинит рүү шилжинэ.

* [[Хүчилтөрөгч#Аллотропи|Дихүчилтөрөгч]], O₂ - өнгөгүй

* [[озон]], O₃ - цэнхэр

* [[хүчилтөрөгч#Аллотропи|тетрахүчилтөрөгч]], O₄ - red

* Аморф хүхэр - хатуу полимер

* Ромбо хүхэр - S₈ молекулаас тогтсон талст

* Моноклин хүхэр - зүү хэлбэрийн нарийн талст

* Молекул хүхэр - S₇ ба S₁₂ томъёо бүхий цагираг хэлбэрийн молекул

== Гадаад холбоос ==

* Allotrope in ''IUPAC Compendium of Chemical Terminology'', Electronic version, http://goldbook.iupac.org/A00243.html. Accessed March 2007.

[[CategoryАнгилал:Хими]]

[[CategoryАнгилал:Органик биш хими]]