File Transfer Protocol: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б 203.91.115.47 (яриа)-н хийсэн засваруудыг 192.82.68.54-ий хийсэн сүүлийн засварт буцаан шилжүүллээ.
Tag: Rollback
No edit summary
Tag: 2017 source edit
Мөр 1:
== File Transfer Protocol ==
[[Файл:1st-ftp-southpole1994.jpg|thumbnail|right|Анхны файл дамжуулалтын протоколын зураг]]
'''FTP''' ('''File Transfer Protocol''')- '''Файл дамжуулах протокол''' нь дэлхийн хаана ч байгаа компьютерийнкомпьютерын файлыг харах, сонирхсоноо хуулах боломж олгоно. FTP талбар нь Хост буюу интернэтэд холбогдсон компьютер бөгөөд түүнд файл хадгалагдана. FTP талбарыг коллеж, их дээд сургууль, засгийн газрын агентлаг, компани, хувь хүмүүс бүрдүүлнэ. Интернэтэд олон мянган FTP талбар бий. Зарим FTP талбар хувийнх байдаг. Ийм талбарын файлд хандахдаа нэвтрэх үгээ оруулна. Олон компани ийм талбарыг дэлхийн өнцөг буландбулан бүрд байгаа өөрийн ажилтан, хэрэглэгчдэд мэдээлэл хүргэх зорилгоор ажиллуулдаг. Мөн нийтийн FTP талбар байх ба энэ нь нийтэд зориулагдсан асар их мэдээлэл бүхий FTP талбар олон бий. Түүний файлд хандах нэвтрэх үг шаардлагагүй, хэн боловч мэдээллийг үнэгүй авч ашиглаж болно. Энэ сайтуудад холбогдохдоо User ID: anonymous, Password: и-мэйлийн хаягаа бичнэ. FTP нь терминал дээрх хэрэглэгчдэд шууд хэрэглэгдэх боломжтой боловч энэ нь үндсэндээ программуудын хэрэглээнд зориулагдсан юм. Түүнийг анх 1971 онд тодорхойлсон бөгөөд энэ хугацаанд их өөрчлөгдсөн бүрэн тодорхойлолтыг <nowiki>RFC 114</nowiki>-с олж үзэж болно[[Файл:FTP серверлүү хандах.jpg|thumb|240x240px|FTP серверлүүсервер лүү хэрэглэгчийн нэр нууц үгээрээ нэвтэрч орно, серверт байгаа файлуудфайлуудыг татах, файл байршуулах зэрэг үйлдэлүүдийгүйлдлүүдийг хийж болно]]
 
FTP нь нэг системээс нөгөөд файл дамжуулахад хэрэглэгддэг стандарт арга юм. Түүний зорилго нь <nowiki>RFC 0765</nowiki>- д:
1. #Файл хуваалцахыг дэмжих (to promote file sharing).
2. #Гадаад комьпютеруудын шууд бус далд хэрэглээг дэмжих.
3. #Хэрэглэгчийг машинууд дээрх файл хадгалах системийн өөрчлөлтөөрчлөлтүүдээс (variation)халхлах уудаастусгаарлах
гэж тодорхойлсон байдаг.
халхлах тусгаарлах.[[Файл:Ftp-protocol.gif|thumb|242x242px|Ftp-protocol]]
 
=== FTP талбар ===
1. Файл хуваалцахыг дэмжих (to promote file sharing).
FTP талбарын файлууд тус тусын хавтаст хадгалагдаж байдаг. FTP талбарт PUB хэмээх их хавтас байх ба түүнд дэд хавтас, файлууд хадгалагдана. Олонх дэд хавтасынхавтсын нэр нь түүнд ямар төрлийн файл хадгалагдаж байгааг илэрхийлнэ. Тухайлбал apps хавтаст хэрэглээний программ, docs хавтаст бичгийн файлууд байдаг. Сайн зохион байгуулагдсан FTP талбар нь файлын талаар тайлбар өгөх "readme" буюу "index" файлтай байдаг. Талбарын даац гэж байх бөгөөд FTP талбарт нэг зэрэг холбогдох хүний тоо хязгаартай. Хэрэв FTP талбартай холбогдоход алдааны мэдээлэл гарвал даац нь хэтэрчээ гэсэн үг. Ачаалал багатай үе нь FTP талбартай ажлын бус цагаар амралтын өдрүүдэд холбогдоход түүний ачаалал бага байдаг. Зарим нийтийн хэрэгцээний FTP талбар нь өөрийн салбаруудтай байдаг. Эдгээрт үндсэн талбарт байдаг мэдээлэл бүгд байдаг ч ачаалал нь түүнийхээс бага байна. ГазарзүйнГазар зүйн хувьд хэрэглэгчдэд илүү ойрхон салбар байвал холбогдоход хялбар, найдвартай байна. Салбаруудыг үндсэн талбарын мэдээллээр байнга баяжуулан шинэчилж байдаг.
 
Интернэтэд зориулсан маш их мэдээллийн сантай нийтийн FTP талбар олон бий. Энэ хувийн FTP талбаруудад төрөл бүрийн программ хангамж, олон төрлийн баримтууд, сүлжээг төхируулдаг файлууд, график зураглал дүрслэлүүд, дууны үгс , MP3 төрлийн дуунууд ба бүх төрлийн мэдээллүүд хадгалагдаж байдаг. Энэ талбар нь түүнрүүтүүн рүү нэвтэрхэд нууц үг, код асуухгүй хүн бүхэнд үнэгүйгээр хэзээ ч үйлчлэхэд бэлэн байдаг.
2. Гадаад комьпютеруудын шууд бус далд хэрэглээг дэмжих.
 
3. Хэрэглэгчийг машинууд дээрх файл хадгалах системийн өөрчлөлт (variation) уудаас
 
халхлах тусгаарлах.[[Файл:Ftp-protocol.gif|thumb|242x242px|Ftp-protocol]]
 
=== FTP талбар ===
FTP талбарын файлууд тус тусын хавтаст хадгалагдаж байдаг. FTP талбарт PUB хэмээх их хавтас байх ба түүнд дэд хавтас, файлууд хадгалагдана. Олонх дэд хавтасын нэр нь түүнд ямар төрлийн файл хадгалагдаж байгааг илэрхийлнэ. Тухайлбал apps хавтаст хэрэглээний программ, docs хавтаст бичгийн файлууд байдаг. Сайн зохион байгуулагдсан FTP талбар нь файлын талаар тайлбар өгөх "readme" "index" файлтай байдаг. Талбарын даац гэж байх бөгөөд FTP талбарт нэг зэрэг холбогдох хүний тоо хязгаартай. Хэрэв FTP талбартай холбогдоход алдааны мэдээлэл гарвал даац нь хэтэрчээ гэсэн үг. Ачаалал багатай үе нь FTP талбартай ажлын бус цагаар амралтын өдрүүдэд холбогдоход түүний ачаалал бага байдаг. Зарим нийтийн хэрэгцээний FTP талбар нь өөрийн салбаруудтай байдаг. Эдгээрт үндсэн талбарт байдаг мэдээлэл бүгд байдаг ч ачаалал нь түүнийхээс бага байна. Газарзүйн хувьд хэрэглэгчдэд илүү ойрхон салбар байвал холбогдоход хялбар, найдвартай байна. Салбаруудыг үндсэн талбарын мэдээллээр байнга баяжуулан шинэчилж байдаг.
 
* Хувийн FTP талбар гэж юу вэ? Зарим FTP талбар хувийнх байдаг. Ийм талбарын файлд хандахдаа нэвтрэх нууц үгээ оруулна. Олон компани ийм талбарыг дэлхийн өнцөг буланд байгаа өөрийн ажилтан, хэрэглэгчдэд мэдээлэл хүргэх зорилгоор ажиллуулдаг. Мөн электрон шуудангийн жагсаалтын архивууд мөн л хувийн FTP талбардээр хадгалагддаг.
Интернэтэд зориулсан маш их мэдээллийн сантай нийтийн FTP талбар олон бий. Энэ хувийн FTP талбаруудад төрөл бүрийн программ хангамж, олон төрлийн баримтууд, сүлжээг төхируулдаг файлууд, график зураглал дүрслэлүүд, дууны үгс , MP3 төрлийн дуунууд ба бүх төрлийн мэдээллүүд хадгалагдаж байдаг. Энэ талбар нь түүнрүү нэвтэрхэд нууц үг,код асуухгүй хүн бүхэнд үнэгүйгээр хэзээ ч үйлчлэхэд бэлэн байдаг.
* Хувийн FTP талбар гэж юу вэ? Зарим FTP талбар хувийнх байдаг. Ийм талбарын файлд хандахдаа нэвтрэх нууц үгээ оруулна. Олон компани ийм талбарыг дэлхийн өнцөг буланд байгаа өөрийн ажилтан, хэрэглэгчдэд мэдээлэл хүргэх зорилгоор ажиллуулдаг. Мөн электрон шуудангийн жагсаалтын архивууд мөн л хувийн FTP талбардээр хадгалагддаг.
 
=== Ажиллах зарчим ===
=== FTP хэрхэн ажилладаг вэ? ===
Ажиллах зарчим Клиент компьютер нь мэдээллийг авах хүсэлтээ уг компьютер руугаа илгээж serverсервер гэгдэх компьютер нь өгөгдөл программаа хянана. FTP дамжуулалт нь Клиент/Сервер орчинд явагддаг. Хүсэгч машин нь дээрх хүснэгтэд буй слиентүүдийнклиентүүдийн нэгийг эхэлдэг. Энэ нь түүний хандсан файл серверт (өөр сүлжээн дэх машин) хүсэлтийг хүргэдэг. Энэ хүсэлт нь ихэвчлэн inetd-ээр 21-р порт ру  илгээгддэг. Холболт үүсэх хооронд файл сервер нь FTP сервер хүлээгч эсвэл FTP   хүлээгч ажиллуулж байх ѐстой. FTPD бол стандарт FTP сервер хүлээгч юм. Түүний үүрэг нь энгийн :, Inetd-р ирүүлсэн холбогдох хүсэлтэд хариу өгч файл дамжуулалтаар хангах үүрэгтэй. Энэ хүлээгч нь unix-ийн ихэнх дискт байдаг. Доор бусад үйлдлийн системүүд дэх FTP серверүүдийг харуулав.
{| class="wikitable"
!Operating System
Line 55 ⟶ 52:
* Клиентээс ирж байгаа хүсэлтийг хүлээн авч боловсруулдаг
* Клиентийн хүсэж байгаа мэдээллийг түүн рүү илгээх үүрэгтэй
 
== '''FTP аюулгүй байдал''' ==
Ftp протокол нь аюулгүй байдалынбайдлын олон сул талтай. 1999 онд <nowiki>RFC 2577</nowiki> зохиогчид дараах асуудлыг нь эмзэг гэж жагсаасан:
* Brute force attack
 
* FTP bounce attack
 
* Packet capture
 
* Port stealing
 
* Spoofing attack
 
* Username protection
FTP протоколоор  дамжуулж байгаа өгөгдөлүүд шифрлэлт байхгүй. Бүх дамжуулж байгаа хэрэглэгчийн нэр , нууц үг , командууд , цэвэр текст хэлбэрээр сүлжээн дээгүүр дамждаг учраас Сүлжээнд байгаа дурын этгээд FTP гээр дамжуулж байгаа пакетуудыг барьж (packet capture (sniffing)) авахад хэрэглэгчийн мэдээлэлээ алдах боломжтой . SMTP telnet IMAP зэрэг протоколуудад бас өгөгдөлөө шифрлэлтгүй дамжуулдаг
 
Энэ асуудалын нийтлэг шийдэл :
* Mэдээлэл дамжуулахад аюултай протколын оронд аюулгүй протокол ашиглах . Жишээ нь : FTP -ийн оронд FTPS . Telnet – ийн оронд TelnetS ашиглах
 
* Өөр илүү найдвартай аюулгүй файл дамжуулах протокол ашиглах эсвэл SSH  протокол ашиглах
 
* Аюулүй тунел Secure Shell (SSH) эсвэл виртуал хувийн сүлжээ (VPN) ашиглах.
=== '''FTPS''' ===
Хэрэглэгч FTPS шифрлэгдсэн хүсэлт гаргах боломжийг олгодог учраас мэдээлэл алдах боломжгүй. FTP стандартын өргөтгөл юм. Хэрэглэгчийн нэр User команд ашиглана сервер лүү илгээх ба нууц үгээ Pass команд ашиглана илгээнэ. Хэрэглэгчийн илгээсэн мэдээллийг сервер шалгаад   серверээс клиент хариу  илгээнэ . Сервер холбогдох хүсэлтийг зөвшөөрсөн бол хэрэглэгч нэвтрэх нууц үгээрээ нэвтэрч болно гэхдээ сервер уг хандалтыг зөвхөн хязгаарлагдмал олгоно.
 
FTP протоколоор  дамжуулж байгаа өгөгдөлүүдөгөгдлүүд шифрлэлт байхгүй. Бүх дамжуулж байгаа хэрэглэгчийн нэр , нууц үг , командууд , цэвэр текст хэлбэрээр сүлжээн дээгүүр дамждаг учраас Сүлжээнд байгаа дурын этгээд FTP гээр дамжуулж байгаа пакетуудыг барьж (packet capture (sniffing)) авахад хэрэглэгчийн мэдээлэлээ алдах боломжтой . SMTP telnet IMAP зэрэг протоколуудад бас өгөгдөлөөөгөгдлөө шифрлэлтгүй дамжуулдаг .
== '''File Transfer Protocol''' түүх ==
* '''1971 -''' Файл дамжуулах Протоколын анхны FTP стандарт нь <nowiki>RFC 114</nowiki> бөгөөд Abhay Bhushan 1971 оны 4 сарын 16 нд  үүсгэсэн
 
Энэ асуудалынасуудлын нийтлэг шийдэл :
* '''1971-1980 -''' Стандарт RTC 172 RTC 265 мөн RTC 354 энгийн FTP гийн коммандаар тодорхойлогдсон
* Mэдээлэл дамжуулахад аюултай протколынпротоколын оронд аюулгүй протокол ашиглах . Жишээ нь : FTP -ийн оронд FTPS, . Telnet – ийнTelnet–ийн оронд TelnetS ашиглах
* Өөр илүү найдвартай аюулгүй файл дамжуулах протокол ашиглах эсвэл SSH  протокол ашиглах
* Аюулүй тунел Secure Shell (SSH), эсвэл виртуал хувийн сүлжээ (VPN) ашиглах.
=== '''FTPS''' ===
Хэрэглэгч FTPS шифрлэгдсэн хүсэлт гаргах боломжийг олгодог учраас мэдээлэл алдах боломжгүй. FTP стандартын өргөтгөл юм. Хэрэглэгчийн нэр User команд ашигланаашиглан сервер лүү илгээх ба нууц үгээ Pass команд ашигланаашиглан илгээнэ. Хэрэглэгчийн илгээсэн мэдээллийг сервер шалгаад   серверээс клиент рүү хариу  илгээнэ . Сервер холбогдох хүсэлтийг зөвшөөрсөн бол хэрэглэгч нэвтрэх нууц үгээрээ нэвтэрч болно, гэхдээ сервер уг хандалтыг зөвхөн хязгаарлагдмал олгоно.
 
== Түүх ==
* '''1980 -''' Орчин үеийн FTP стандарт нь  <nowiki>RFC 765</nowiki> ба ITI ийг Жон Фостед үүсгэсэн
;Эхэн үе
'''2 дугаар үе'''
* '''1985'''1971 - Файл дамжуулах Протоколын анхны FTP стандарт нь <nowiki>RFC 959114</nowiki> ISIбөгөөд Abhay ийнBhushan 19851971 ондоны Joyce4 Reynoldsсарын гаргаcан16-нд үүсгэсэн.
* '''1971-1980 -''' Стандарт RTC 172 RTC 265 мөн RTC 354 энгийн FTP -гийн коммандаар тодорхойлогдсон.
* '''1980 -''' Орчин үеийн FTP стандарт нь  <nowiki>RFC 765</nowiki> ба ITI ийг Жон Фостед үүсгэсэн.
''';2 дугаар үе'''
*1985 - FTP стандарт <nowiki>RFC 959</nowiki> ISI–ийн 1985 онд Joyce Reynolds гаргаcан.
* '''1980-1997''' - Нөхөрсөг галт хана мөн хэрэглэгчийн нууц үг баталгаажуулалтын функцуудыгфункцүүдийг клиент болон сервер хоёрын дунд тодорхойлж өгсөн.
;3–р үе
* FTPS (FTP –SSL эсвэл FTP secure  протокол нь FTP ийн нэгэн төрөлийн протокол бөгөөд энэ нь FTP д SSL TLC ийн хамгаалтуудыг нэмж өгсөн RTC 2228 –ийг RFS 4217  болгож өргөтгөсөн.
* '''1988'''  өргөтгөл нь ipv6 ,  нат өргөтгөсөн идэвхгүй тусламжийг багтаасан <nowiki>RFC 2428</nowiki> стандартийнстандартын нэг хэсэг юм. MID 2000s Managed Sftp анх 1997 <nowiki>RFC 4251</nowiki> cтандартийнcтандартын нэг хэсэг болж хөгжүүлсэн . Байгууллагууд Байгуулагууд  managed file fransfer  -ийг хэрэглэж эхэлсэн бөгөөд  энэ нь ftp серверийн бас нэгэн шийдэл юм . MTP нь маш өндөр түвшинийтүвшний хамгаадтуудыгхамгаалалтуудыг санал болгодог ба ЗасагийнЗасгийн газарт ихэвчлэнэихэвчлэн хэрэглэдэг . Мөн FTPS SFTP –ыг дэмжин ажилдагажилладаг.
 
== '''Файл сервер систем''' ==
* '''1980-1997''' - Нөхөрсөг галт хана мөн хэрэглэгчийн нууц үг баталгаажуулалтын функцуудыг клиент болон сервер хоёрын дунд тодорхойлж өгсөн
Ихэнх сүлжээ нь файл хуваалцахад зориулагдан хөгжүүлэгдсэн байдаг. Файл дам-жуулахдамжуулах протокол (FTP) нь энэ зорилгоор ашиглагддаг. FTP протокол нь сервер дээрээс файл татах болон upload хийхэд чухал ач холбогдолтойгоор ашиглагддаг ба мөн халдлагын бай болж байдаг.  Клиент компьютер (хэрэглэгч) шинээр файл бий болгох, үүсгэсэн файлыг унших, шинэчлэх болон устгах боломжийг файл системийн интерфейсээр хангаж өгдөг. FTP болон HTTP гэх мэт протокол ашиглан клиент компьютер нь өөрийн хандах эрхийн хүрээн дэх хязлаарлалтайгаар файлуудад ханддаг. Сервер нь өндөр хүчин чадалтай үйлдлийн систем шаардагдах ба энэ нь хэрэглэгчдэд нэг дор олноор үйлчлүүлэхэд хангалттай хүчин чадалтай байх хэрэгтэй, нөгөө талаас найдвартай байх шаардлагатай. Сервер нь серверийн програмуудыг суулгасан байнгын асаалттай компьютер дээр байрлах бөгөөд тухайн компьютер нь ip хаягтай байх ба түүнийг нь домэйн нэртэй холбосноор тухайн вэбсайтыг үзэх боломжтой болдог. Бүх файлуудыг нэгдсэн сервэрүүд дээр хадгалж, хэрэглэгчид өөрийн эрхийн хүрээн дэх файлуудад хандах боломжтой байдаг. Тус файлуудад эрх бүхий хэрэглэгч, админууд хандах болон тус файлд бичих эрхтэй байна. Мэдээж хэрэглээний онцлог гэх мэт зүйлсээс нь хамааруулан зөвхөн өөрөө хандах боломжтойгоор ч файлийгфайлыг байршуулж болох юм.
 
* Хэрэглэгчид өөрийн эрхийн хүрээнд уг сервэр лүү вэб хөтөчөөр дамжиж, файлийгфайлыг устгах, бичих, үүсгэх гэх мэт бүхий л үйлдлүүдийг өөрийн эрхийн хүрээнд тус сервэр дээрхидээрх файлуудад гүйцэтгэх боложмтой юм.
'''3 –р үе'''
* FTPS (FTP –SSL эсвэл FTP secure  протокол нь FTP ийн нэгэн төрөлийн протокол бөгөөд энэ нь FTP д SSL TLC ийн хамгаалтуудыг нэмж өгсөн RTC 2228 –ийг RFS 4217  болгож өргөтгөсөн
 
сvлжээндСүлжээнд холбогдсон компьютерvvдкомпьютерууд хооронд файл дамжуулах vvрэгтэй. Энэ файл дамжуулах протокол бvхийбүхий төв нь хэрэглэгчийн тавьсан мэдээлэл агуулсан файлуудыг хадгалж байдаг. Вэб хуудсаа хийж дууссан бол түүнийг Интернэтэд байрлуулахдаа энэ тусгай зориулалтын програм хангамжаас ашигладаг. Ийм зориулалтын програм хангамжаас WsFTP, CuteFTP , FileZilla програмуудыг түгээмэл хэрэглэдэг. Өөрөөр хэлбэл, энэ 3 програм хангамжийн аль нэгийг нь компьютортоокомпьютертоо суулгасан байхад хангалттай. Мөн файлаа байрлуулах сервэрийн нэр, зам болон хэрэглэгчийн нэр, нууц үгээ мэдэж байж програмаа ашиглан сервэртээ хандан файлаа байрлуулж чадна. Вэб хуудас зөөж байршуулдаг ийм төрлийн програм хангамжуудын хийж гүйцэтгэх зорилго нэг учраас ажиллах зарчим ерөнхийдөө адилхан, харин команд, цэсний байрлал болон харагдах цонхны байрлал өөр байх нөхцөлтэй. Дээр дурдсан WsFTP, CuteFTP, FileZilla програмууд түгээмэл ашиглагддаг файл дамжуулах програм хангамж юм. Энэ 2 програм хангамжийн аль нэгийг сонгон зааврын дагуу ажиллахад файлаа сэрверт амжилттай хуулж чадна. Эдгээр програмын тухай дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон сүүлийн үеийн хувилбарыг вэб сайтаар нь орж татаж авах боломжтой. 
* '''1988'''  өргөтгөл нь ipv6 ,  нат өргөтгөсөн идэвхгүй тусламжийг багтаасан <nowiki>RFC 2428</nowiki> стандартийн нэг хэсэг юм.MID 2000s Managed Sftp анх 1997 <nowiki>RFC 4251</nowiki> cтандартийн нэг хэсэг болж хөгжүүлсэн . Байгуулагууд  managed file fransfer  ийг хэрэглэж эхэлсэн бөгөөд  энэ нь ftp серверийн бас нэгэн шийдэл юм . MTP нь маш өндөр түвшиний хамгаадтуудыг санал болгодог ба Засагийн газарт ихэвчлэнэ хэрэглэдэг . Мөн FTPS SFTP –ыг дэмжин ажилдаг
== '''Файл сервер систем''' ==
Ихэнх сүлжээ нь файл хуваалцахад зориулагдан хөгжүүлэгдсэн байдаг. Файл дам-жуулах протокол (FTP) нь энэ зорилгоор ашиглагддаг. FTP протокол нь сервер дээрээс файл татах болон upload хийхэд чухал ач холбогдолтойгоор ашиглагддаг ба мөн халдлагын бай болж байдаг.  Клиент компьютер (хэрэглэгч) шинээр файл бий болгох, үүсгэсэн файлыг унших, шинэчлэх болон устгах боломжийг файл системийн интерфейсээр хангаж өгдөг. FTP болон HTTP гэх мэт протокол ашиглан клиент компьютер нь өөрийн хандах эрхийн хүрээн дэх хязлаарлалтайгаар файлуудад ханддаг. Сервер нь өндөр хүчин чадалтай үйлдлийн систем шаардагдах ба энэ нь хэрэглэгчдэд нэг дор олноор үйлчлүүлэхэд хангалттай хүчин чадалтай байх хэрэгтэй нөгөө талаас найдвартай байх шаардлагатай. Сервер нь серверийн програмуудыг суулгасан байнгын асаалттай компьютер дээр байрлах бөгөөд тухайн компьютер нь ip хаягтай байх ба түүнийг нь домэйн нэртэй холбосноор тухайн вэбсайтыг үзэх боломжтой болдог. Бүх файлуудыг нэгдсэн сервэрүүд дээр хадгалж, хэрэглэгчид өөрийн эрхийн хүрээн дэх файлуудад хандах боломжтой байдаг. Тус файлуудад эрх бүхий хэрэглэгч,админууд хандах болон тус файлд бичих эрхтэй байна. Мэдээж хэрэглээний онцлог гэх мэт зүйлсээс нь хамааруулан зөвхөн өөрөө хандах боломжтойгоор ч файлийг байршуулж болох юм.
* Хэрэглэгчид өөрийн эрхийн хүрээнд уг сервэр лүү вэб хөтөчөөр дамжиж, файлийг устгах,бичих,үүсгэх гэх мэт бүхий л үйлдлүүдийг өөрийн эрхийн хүрээнд тус сервэр дээрхи файлуудад гүйцэтгэх боложмтой юм.
сvлжээнд холбогдсон компьютерvvд хооронд файл дамжуулах vvрэгтэй. Энэ файл дамжуулах протокол бvхий төв нь хэрэглэгчийн тавьсан мэдээлэл агуулсан файлуудыг хадгалж байдаг. Вэб хуудсаа хийж дууссан бол түүнийг Интернэтэд байрлуулахдаа энэ тусгай зориулалтын програм хангамжаас ашигладаг. Ийм зориулалтын програм хангамжаас WsFTP, CuteFTP , FileZilla програмуудыг түгээмэл хэрэглэдэг. Өөрөөр хэлбэл, энэ 3 програм хангамжийн аль нэгийг нь компьютортоо суулгасан байхад хангалттай. Мөн файлаа байрлуулах сервэрийн нэр, зам болон хэрэглэгчийн нэр, нууц үгээ мэдэж байж програмаа ашиглан сервэртээ хандан файлаа байрлуулж чадна. Вэб хуудас зөөж байршуулдаг ийм төрлийн програм хангамжуудын хийж гүйцэтгэх зорилго нэг учраас ажиллах зарчим ерөнхийдөө адилхан, харин команд, цэсний байрлал болон харагдах цонхны байрлал өөр байх нөхцөлтэй. Дээр дурдсан WsFTP, CuteFTP, FileZilla програмууд түгээмэл ашиглагддаг файл дамжуулах програм хангамж юм. Энэ 2 програм хангамжийн аль нэгийг сонгон зааврын дагуу ажиллахад файлаа сэрверт амжилттай хуулж чадна. Эдгээр програмын тухай дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон сүүлийн үеийн хувилбарыг вэб сайтаар нь орж татаж авах боломжтой. 
 
=== FileZilla ===
Filezilla – Програм хангамжийнхангамжийг татаж, FTP-сервер файлуудыг хуулж байна. Програм хангамжийн гол онцлог Filezilla аюулгүй өөр өөр сервертэй файлыг шилжүүлэх FTPS ба SFTP протоколуудыг дэмждэг эвдэрсэн файл татаж авах, каталог нь кэш, алсын хайх гэх мэт сангуудын харьцуулах сэргээж аюулгүй холболт, талбайн менежер, дэмжлэг ордог. Програм хангамжийн FTP серверүүдтэй ажиллаж байхдаа дамжуулсан өгөгдлийг хамгаалдаг олон холболт нь галт ханаар хамтран ажилладаг. Filezilla нь бас таныг сүлжээг өөрчлөх болон зурвасын ачааллыг бууруулахын тулд хурдны хязгаарыг тогтоох боломжийг олгодог.
 
==== Үндсэн шинж чанар: ====
* FTP-сервер татаж авах, файлуудыг хуулах
* Төрөл бүрийн өгөгдөл дамжуулах протокол дэмжих