Изотоп: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б робот Нэмж байна: su:Isotop
б робот Нэмж байна: la:Isotopus; cosmetic changes
Мөр 3:
Шотландын эрдэмтэн Маргарет Тод анх ''изотопи'' ("нэг дор" гэсэн утгатай Грек үг) гэдэг нэр томъёог хэрэглэхийг, 1921 онд цацраг идэвхит бодисын судалгаагаар [[Хими|Химийн]] салбарт [[Нобелийн шагнал]] хүртсэн Фредрик Содд санал болгосон байна.
 
== Изотопиудын шинж чанарын ялгаа ==
Ямар нэгэн [[атом|атомын]] изотопиудын [[атом|электрон]] ба [[атом|протоны]] тоо тэнцүү байхаас гадна [[электрон байгуулалт]] нь мөн ижил тул, ерөнхий тохиолдолд, изотопиудын химийн шинж чанар нь ойролцоо байна. Гэвч элементүүдийн шинж чанарт [[электроны байгуулалт|электроны байгуулалтаас]] гадна [[кинетик эффект]] чухал үүрэгтэй. Нэг [[химийн элемент|химийн элементийн]] изотопиудын шинж чанарын ялгаа нь энэхүү [[кинетик эффект|кинетик эффектээр]] тодорхойлогдоно. Өөрөөр хэлбэл, нэг [[химийн элемент|химийн элементийн]] изотопиуд нь өөр хоорондоо массын ялгаатай бөгөөд хөнгөн изотопи нь хүнд изотопиосоо илүү их химийн идэвхитэй, амархан урвалд орно.
 
Энэхүү массын ялгаа нь [[устөрөгч|устөрөгч-1]] (проти - <sup>1</sup>H) ба [[устөрөгч|устөрөгч-2]] (дейтри - <sup>2</sup>H) 2 дээр маш сайн илрэнэ. Хүнд изотoпиудын хувьд энэ ялгаа бага болно.
 
== Тогтвортой изотопи ==
{{Гол|Тогтвортой изотопи}}
'''Тогтвортой изотопи''' гэдэг нь задардаггүй (цацраг идэвхит бус) буюу хагас задралын хугацаа нь маш урт изотопуудыг хэлнэ. [[Атом|Атомын цөм]] дахь [[Атом|нейтроны]] тооны ялгаанаас үүдсэн массын ялгаа нь изотопиудын шинж чанарын өөрчлөлтийг тодорхойлно. Массын ялгаанаас хамааран, химийн урвалын үр дүнд, нэг фазаас нөгөө фаз руу хүнд, хөнгөн [[изотопийн ялгаралт]] явагдана. [[Устөрөгч|Устөрөгчийн]] изотопиудын (<sup>1</sup>H нь зөвхөн 1 протонтой, <sup>2</sup>H нь 1 протон, 1 нейтронтой) хувьд энэхүү массын ялгаа 100% хүрэх тул маш их хэмжээний изотопийн ялгаралт явагдана.
Мөр 20:
* массаас хамаарахгүй ялгаралт
 
== Тогтворгүй изотопи ==
{{Гол|Тогтворгүй изотопи}}
[[Атом|Атомын цөм]] нь цацраг идэвхит задралын (энергийн алдагдал) үр дүнд нэг [[Атом|атомоос]] нөгөө [[атом]] руу шилжиж байвал үүнийг '''тогтворгүй изотопи''' буюу '''цацраг идэвхит изотопи''' гэж нэрлэнэ. Жишээлбэл: [[Нүүрстөрөгч|Нүүрстөрөгч-14]]-ийн атом нь [[азот|азот-14]]-ын атом руу хувирна. [[Атом|Атомын]] төвшинд уг задралыг яг тодорхойлох боломжгүй боловч, ойролцоогоор задрах хурдыг (зэргийг) тооцох боломжтой юм.
Мөр 30:
:<math>t_{1/2} = \frac{\ln 2}{\lambda} = \tau \ln 2 </math>
 
== Бусад холбоотой сэдвүүд ==
*[[Атом]]
*[[Химийн элемент]]
 
 
== Гадаад холбоос ==
*[http://www.IAEA.org International Atomic Energy Agency]
*[http://physics.nist.gov/cgi-bin/Compositions/stand_alone.pl?ele=&ascii=html&isotype=some Atomic weights of all isotopes]
Мөр 44:
 
<!--Categories-->
<!--Interwiki-->
 
[[Ангилал:Химийн элементүүд| ]]
[[CategoryАнгилал:Хими]]
[[CategoryАнгилал:Цөмийн физик]]
 
<!--Interwiki-->
 
[[af:Isotoop]]
Line 87 ⟶ 86:
[[ko:동위 원소]]
[[ku:Îzotop]]
[[la:Isotopus]]
[[lt:Izotopas]]
[[lv:Izotops]]