Долоон жилийн дайн: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б Flag_of_Hanover_(1692).gif файлыг коммонсд Abigor хэрэглэгч устгасан тул арилгагдлаа. Шалтгаан: In category Copyright violations;
б робот Нэмж байна: et, lv, nn, sl, tr; cosmetic changes
Мөр 2:
| conflict = Долоон жилийн дайн
| partof =
| image = [[ImageЗураг:Kunersdorff.jpg|300px]]
| caption = ''[[Кунерсдорфын тулалдаан]]'', Александер Котцебуэгийн бүтээл, 1848.
| date = 1754 буюу 1756–17631756–1763
| place = [[Европ]], [[Африк]], [[Энэтхэг]], [[Хойд Америк]], [[Филиппин]]
| territory = [[Их Британи]], [[Испани]] хоёр [[Шинэ Франц]]ыг авсан. [[Силези]]йн ихэнх хэсэг дэх [[Прүсс]]ийн хяналт өөрчлөгдөөгүй.
| result = [[Парисын Гэрээ (1763)|Парисын Гэрээ]]<br />[[Хубертусбургийн Гэрээ]]
| status =
| combatant1 = [[ImageЗураг:Flag of Prussia (1750).gif|22x20px]] [[Прүсс]]<br />[[ImageЗураг:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|22x20px]] [[Их Британи]] ба түүний [[Америкийг Британичууд колоничилсон нь|колониуд]]<br /> [[Хановерийн электорат|Хановер]]<br />[[ImageЗураг:Flag of the Iroquois Confederacy.svg|22x20px|border]] [[Ирокез|Ирокезийн Холбоо]]<br />[[ImageЗураг:Flag Portugal (1707).svg|22x20px]] [[Португал]]<br />[[ImageЗураг:Wappen Braunschweig.svg|22x20px]] [[Брүнсвик-Волфенбюттел]]<br />[[ImageЗураг:Flag of Hesse.svg|22x20px]] [[Хэссе-Кассел]]
|combatant2=[[ImageЗураг:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|22x20px]] [[Ариун Ромын Эзэнт Улс]]<br />[[ImageЗураг:Pavillon royal de France.svg|22x20px]]<ref>George Ripley, Charles Anderson Dana, ''The American Cyclopaedia'', New York, 1874, p. 250, "...the standard of France was white, sprinkled with golden fleur de lis...". *[http://www.anyflag.com/history/fleur23.htm]The original Banner of France was strewn with fleurs-de-lis. *[http://digitalgallery.nypl.org/nypldigital/dgdisplaylargemeta.cfm?strucID=585779&imageID=1236061&parent_id=585395&word=&s=&notword=&d=&c=&f=&sScope=&sLevel=&sLabel=&lword=&lfield=&num=0&imgs=12&total=98&pos=1&snum=]:on the reverse of this plate it says: "Le pavillon royal était véritablement le drapeau national au dix-huitième siecle...Vue du chateau d'arrière d'un vaisseau de guerre de haut rang portant le pavillon royal (blanc, avec les armes de France)."[http://www.1911encyclopedia.org/Flag] from the 1911 Encyclopedia Britannica: "The oriflamme and the Chape de St Martin were succeeded at the end of the 16th century, when Henry III., the last of the house of Valois, came to the throne, by the white standard powdered with fleurs-de-lis. This in turn gave place to the famous tricolour."</ref> [[Франц]] ба түүний колониуд<br />[[ImageЗураг:Flag of Russia.svg|22x20px]] [[Оросын Эзэнт Улс]]<br />[[ImageЗураг:Flag of Sweden.svg|22x20px]] [[Швед]]<br />[[ImageЗураг:Flag of New Spain.svg|22x20px]] [[Испани]] ба түүний колониуд<br />[[ImageЗураг:Flag of Electoral Saxony.svg|22x20px]] [[Саксон]]<br />[[ImageЗураг:Flag of the Kingdom of the Two Sicilies 1738.gif|22x20px]] [[Неаполийн Вант Улс|Неаполь]] <br />[[ImageЗураг:Flag of the Kingdom of Sardinia.svg|22x20px]] [[Сардин]]
|commander1=[[ImageЗураг:Flag of Prussia (1750).gif|22x20px]] [[Прүссийн II Фрийдрих|II Фрийдрих]]<br />[[ImageЗураг:Flag of Prussia (1750).gif|22x20px]] [[Фрийдрих Вилхелм фон Зайдлиц]]<br />[[ImageЗураг:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|22x20px]] [[Грэнбийн маркиз Жон Мэннерс|Жон Мэннерс]]<br />[[ImageЗураг:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|22x20px]] [[Эдвард Боскэйвн]]<br />[[ImageЗураг:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|22x20px]] [[Роберт Клайв, 1-р Барон Клайв|Барон Клайв]]<br />[[ImageЗураг:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|22x20px]] [[Жэймс Волфе]]<br />[[ImageЗураг:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|22x20px]] [[Жэффри Амхөрст, 1-р Барон Амхөрст|Барон Амхөрст]]<br />[[ImageЗураг:Union flag 1606 (Kings Colors).svg|22x20px]] [[Эдвард Брэддок]]<br /> [[Брүсвикийн гүн Фердинанд]]
|commander2=[[ImageЗураг:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|22x20px]] [[Леопольд Йозеф Граф Даун|Гүн фон Даун]]<br />[[ImageЗураг:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|22x20px]] [[Франц Мориц фон Лаци]]<br />[[ImageЗураг:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|22x20px]] [[Лотарингийн хунтайж Чарльз Александер|Лотарингийн Чарльз Александер]]<br />[[ImageЗураг:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|22x20px]] [[Эрнст Гидеон Фрайхэрр фон Лаудон|Эрнст фон Лаудон]]<br />[[ImageЗураг:Pavillon royal de France.svg|22x20px]] [[Францын XV Луй|XV Луй]]<br />[[ImageЗураг:Pavillon royal de France.svg|22x20px]] [[Луй-Жозеф дө Монкалм]]<br />[[ImageЗураг:Flag of Russia.svg|22x20px]] [[Оросын Елизавет|Елизавет]] <br />[[ImageЗураг:Flag of Russia.svg|22x20px]] [[Пётр Салтыков]]<br />[[ImageЗураг:Flag of Electoral Saxony.svg|22x20px]] [[Польшийн III Аугустус|II Фрийдрих Аугустус]]
| strength1 =
| strength2 =
Мөр 22:
}}
 
'''Долоон жилийн дайнд''' (1756&ndash;17631756–1763) тухайн үеийн Европын гол гүрнүүд бүгд оролцсон бөгөөд нийтдээ 900,000-1,400,000 хүний амь үрэгджээ.<ref>[http://users.erols.com/mwhite28/wars18c.htm#7YrW Seven Years War (1755-63)]</ref> Энэ дайнд 1756-1763 онд болсон [[Европ]] ба [[колони]]йн бүх дайнуудыг хамруулж үздэг. Тухайлбал '''Померанийн дайн''' ба 1754-1763 онд явагдсан '''[[Франц-Индианы Дайн]]''' энэ дайнд хамрагдаж тооцогддог. Энэ дайнд [[Прүссийн Вант Улс|Прүсс]], [[Хановерийн Электорат|Брүнсвик-Люнебургийн Электорат]], [[Их Британийн Вант Улс|Их Британийн Нэгдсэн Вант Улс]]аас (үүний дотор Британийн Хойд Америк дахь колониуд, [[Британийн Зүүн Энэтхэг компани]], [[Ирландын Вант Улс|Ирланд]]) бүрдсэн хүчин [[Австри]], [[Франц]] (үүний дотор Хойд Америк дахь Францын колони [[Шинэ Франц]], [[Францын Зүүн Энэтхэг компани]]), [[Оросын Эзэнт Улс]], [[Швед]], [[Саксоны Электорат|Саксон]]ы эсрэг дайтсан юм. [[Португалийн Вант Улс|Португал]] (Их Британийн талд) ба [[Испани]] (Францын талд) улсууд сүүлд дайнд татагдан орсон бөгөөд дайны үеэр төвийг сахисан [[Нидерланд]]ын цэргийн хүчийг [[Энэтхэг]]т довтолсон тохиолдол гарч байв.
 
Дайнаар Франц Хойд Өмнөд Америк дахь колонийн нэг гол гүрний байр сууриа (тухайлбал Франц Хойд Америкийн эх газар дахь эзэмшлийнхээ ихэнх хэсэг, Карибын зарим арлаа алдсан) болон Европ дахь тэргүүлэгч гүрний байр сууриа <ref>The [[Treaty of Paris (1763)|Treaty of Paris]] in {{cite book |last= Corbett |first= Julian |authorlink= Julian Corbett |coauthors= |editor= |others= |title= England in the Seven Years' War: A Study in Combined Strategy Vol. II. |origdate= |origyear= |origmonth= |url= |format= book |accessdate= |accessyear= |accessmonth= |edition= Second Edition|date= 1918|year= |month= |publisher= Longman, Green and Co. |location= London |language= English|id= |doi = |pages= |chapter= |chapterurl= |quote = }}</ref> алдсан. Франц Европ дахь энэхүү байр сууриа [[Францын хувьсгал]]аар л сэргээсэн билээ. Харин [[Их Британи]] дэлхийд зонхилох колонийн гүрэн болж гарч иржээ. [[Францын Тэнгисийн цэргийн хүчин]] бүрмөсөн сүйдсэн бөгөөд сүүлд Тэнгисийн цэргийн хүчнийг дахин сэргээх өргөн далайцтай хөтөлбөрийг [[Армада Эспакола|Испанийн флоттой]] хослуулж байж Британийн Эзэн хааны тэнгисийн цэргийн хүчний далай дахь ноёрхолд аюул занал учруулсан билээ.<ref>{{cite book |last= Kennedy |first= Paul |authorlink= Paul Kennedy |coauthors= |editor= |others= |title= The Rise and Fall of British Naval Mastery |origdate= |origyear= 1976 |origmonth= |url= |format= book |accessdate= |accessyear= |accessmonth= |edition= new introduction|date= 2004|year= |month= |publisher= Penguin Books |location= London |language= English|id= |doi = |pages= |chapter= |chapterurl= |quote = }}</ref> Ертөнцийн нөгөө талд Британийн Зүүн Энэтхэг компани Энэтхэгийн дотор хамгийн хүчтэй байр суурийг эзэлсэн бөгөөд яваандаа Энэтхэгийг Британийн Эзэнт Улсын "Эзэн хааны титэм дэх эрдэнэсийн чулуу" болгосон юм. Энэ дайныг [[Винстон Черчилль]] анхны "[[дэлхийн дайн]]" гэж тодорхойлсон.<ref>{{cite book | last = Bowen
| first = HV | year = 1998 | title = War and British Society 1688-1815 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge, United Kingdom | id = ISBN 0-521-57645-8|pages=7}}</ref> Учир нь энэ дайнд оролцогчид нь Европын улсууд буюу тэдний гадаад дахь колониуд байсан хэдий ч хүн төрөлхтний түүхэнд дэлхий даяар явагдсан анхны дайн байлаа. Энэ дайн нь нэг талаар хөгжиж буй эзэнт улсуудыг оролцуулсан Англи-Францын дайн байсан ч гэсэн XVIII зууны [[Хоёрдахь зуун жилийн дайн]]ы хамгийн чухал нэг үе шат болсон юм.<ref>Tombs, Robert and Isabelle. ''That Sweet Enemy: The French and the British from the Sun King to the Present''. London: William Heinemann, 2006.</ref> Дайн анх Прүссийн [[Прүссийн II Фрийдрих|Агуу Фрийдрих]] Саксоныг дайлснаар эхэлсэн түүхтэй.
 
== Мөн үзэх ==
* [[Дайны жагсаалт]]
 
== Тэмдэглэл ==
{{reflist}}
 
== Лавлах материал ==
* Fowler, William H. ''Empires at War: The Seven Years' War and the Struggle for North America''. Vancouver: Douglas & McIntyre, 2005. ISBN 15536509641-55365-096-4.
* Marston, Daniel. ''The Seven Years' War''. Essential Histories. Oxford, UK: Osprey, 2001. ISBN 18417619151-84176-191-5.
* McLynn, Frank. ''1759: The Year Britain Became Master of the World''. London: Jonathan Cape, 2004. ISBN 022406245X0-224-06245-X.
 
== Гадны холбоос ==
* [http://www.thecanadianencyclopedia.com/index.cfm?PgNm=TCE&Params=A1ARTA0007300 The Seven Years' War from ''The Canadian Encyclopedia'']
* [http://www.leuthenjournal.com Ioannis' SYW Project & Uniform Plates]
Мөр 57:
* [http://www.fortligonier.org/exhibits.htm Seven Years' War exhibition at Fort Ligonier]
 
[[CategoryАнгилал:Долоон жилийн дайн| ]]
[[CategoryАнгилал:Дайнууд]]
 
[[ar:حرب السنوات السبع]]
[[bn:সেভেন ইয়ার্স যুদ্ধ]]
[[bg:Седемгодишна война]]
[[bn:সেভেন ইয়ার্স যুদ্ধ]]
[[ca:Guerra dels Set Anys]]
[[cs:Sedmiletá válka]]
Мөр 70:
[[el:Επταετής Πόλεμος]]
[[en:Seven Years' War]]
[[es:Guerra de los Siete Años]]
[[eo:Sepjara milito]]
[[es:Guerra de los Siete Años]]
[[et:Seitsmeaastane sõda]]
[[eu:Zazpi Urteko Gerra]]
[[fi:Seitsenvuotinen sota]]
[[fr:Guerre de Sept Ans]]
[[ga:Cogadh na Seacht mBliana]]
[[gl:Guerra dos Sete Anos]]
[[he:מלחמת שבע השנים]]
[[ko:7년 전쟁]]
[[hr:Sedmogodišnji rat]]
[[hu:Hétéves háború]]
[[io:Sep-yara milito]]
[[it:Guerra dei sette anni]]
[[ja:七年戦争]]
[[he:מלחמת שבע השנים]]
[[kk:Жеті жылдық соғыс]]
[[swko:Vita7년 ya Miaka Saba전쟁]]
[[lt:Septynerių metų karas]]
[[hulv:HétévesSeptiņgadu háborúkarš]]
[[nl:Zevenjarige Oorlog (18e eeuw)]]
[[jann:七年戦争Sjuårskrigen]]
[[no:Syvårskrigen]]
[[pl:Wojna siedmioletnia]]
Line 93 ⟶ 96:
[[ru:Семилетняя война]]
[[sk:Sedemročná vojna (1756 – 1763)]]
[[sl:Sedemletna vojna]]
[[sr:Седмогодишњи рат]]
[[fi:Seitsenvuotinen sota]]
[[sv:Sjuårskriget]]
[[visw:ChiếnVita tranhya BảyMiaka nămSaba]]
[[tr:Yedi Yıl Savaşı]]
[[uk:Семирічна війна]]
[[vi:Chiến tranh Bảy năm]]
[[yi:זיבן יעריגער קריג]]
[[zh:七年战争]]