Галуут сум: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
Мөр 26:
 
== Түүх ==
1923 онд Цогтой гүний хошууг Баянхонгор хайрхан уулын хошуу гэж нэрлэн Баянхонгор, Хуримт нуур, Цагаан овоо, Бөмбөгөр хайрхан гэсэн 4 сум, 12 баг болгон хуваан байгуулжээ. Баянхонгор хайрхан уулын хошуу гэдэг нэр 1941 оныг хүртэл нэрлэгдэж байгаад БНМАУ-ын Бага хурлын Тэргүүлэгчдийн 1941 оны 12-р сарын 11-ний өдрийн 81-р тогтоолоор Баянхонгор аймгийн Галуут сум гэж нэрлэх болжээ.
 
1955 онд Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн зарлигаар Баянхонгор сумаас 6 баг, Бөмбөгөр сумаас 2 баг таслан авч Галуут нэртэй шинэ сумыг “Өвөр галуут”-д байгуулсан байна. 1957 онд Баянхонгор сумыг татан буулгаж хангайн чиглэлийн багуудыг Мандал суманд, бусад багийг Галуут суманд шилжүүлж Галуут сумын төвийг Өвөр Галуутаас Баянхонгор сумын төвд /Баянхонгор хайрхан уулын өвөрт/ шилжүүлсэн байдаг. Сумын захиргааны даргаар Зэвэгийн Намжин ажиллаж байжээ.
Мөр 63:
 
== Сумаас төрсөн алдартнууд ==
Тус сумаас олон алдартнууд төржээ. Тухайлбол, 1921 оны ардын хувьсгалын партизан С.Бямбаа, А.Пүрэвдагьа, ахмад дайчин, хувьсгалт тэмцлийн ахмад зүтгэлтэн Д.Чойжин, Б.Амаржаргал, М.Ойдов, Б.Гончигсүрэн, М.Наваан, Г.Агваан, С.Агваан, Д.Долгор, О.Цэдэв, О.Гэндэн, Б.Наваан, Б.Бүрдхүү, Д.Санж, Н.Пүрэвсүрэн, Д.Жаамаа, Л.Дамдиндоо, А.Дамчий, Д.Данзан, Б.Дулмаа, Б.Жамъян, Д.Жанцан, Ч.Лувсанцэрэн, С.Соном, Д.Чүлтэм, УИХ-ын гишүүн Г.Занданшатар, Д.Ганбат, Монгол Улсын Гадаад харилцааны сайд М.Дүгэрсүрэн, Б.Батцэцэг, аймгийн хариуцлагатай нарийн бичгийн даргаар 40 гаруй жил ажилласан, төр нийгмийн зүтгэлтэн П.Чүлтэмсүрэн, Монгол Улсын 3 удаагийн аварга “Осолгүй манлай тээвэрчин” Х.Баасанхүү, Улсын хошой аварга малчин С.Рэнцэндаваа, Улсын сайн малчин С.Гомбожав, Б.Мижиддоо, А.Өвгөн, Д.Лхагва, Ц.Гомбосүрэн, Б.Самбалхүндэв, Улсын аварга малчин Б.Цэдэнхорлоо, Ц.Даваасүрэн, Т.Баярсайхан, Ц.Батбаатар, Р.Лхагвасүрэн, Монгол Улсын аварга саальчин Ц.Лхагвасүрэн, Улсын залуу аварга малчин Ц.Пүрэвсүрэн, Монгол Улсын начин Г.Наваан, Улсын алдарт уяач Н.Ядам, алдарт уяач С.Дашдамба, цанын спортын мастер А.Нямсүрэн, З.Очирваанчиг, Р.Батбаатар, шатрын спортын мастер Б.Сумъяа, хэл бичгийн шинжлэх ухааны доктор Ц.Цэдэндамба, техникийн ухааны доктор С.Дэлэг, М.Шараа, Л.Батаа, Г.Нарангэрэл, З.Төмөрбаатар, Ц.Чимэддулам, хэл шинжлэлийн ухааны доктор Ц.Банзрагч, Б.Хишигсүх, Ш.Эгшиг, математикийн ухааны доктор, волейболын спортын мастер А.Батжаргал, хөдөө аж ахуйн ухааны доктор Г.Ганбат, газар зүйн ухааны доктор Г.Даш, анагаах ухааны доктор Х.Энхжаргал, биотехнологийн ухааны доктор Д.Энхмаа, боловсролын ухааны доктор С.Оюунбилэг, цэргийн ухааны доктор Ц.Гансүх, Ардын гэгээрлийн тэргүүний ажилтан Ч.Сандаг, Д.Нанжид, М.Намжилмаа, С.Пунцаг, Ч.Пүрэвдагва, Ш.Баасансүрэн, Р.Лувсансумъяа, Ж.Дүгэрмаа, соёлын тэргүүний ажилтан Б.Намсрайжав, Р.Дулмаа, С.Сономдэндэв, С.Хандсүрэн, Ц.Лувсаншарав, С.Оюунтогтох, А.Сүлдбаатар, Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд З.Рэндоо, Д.Балжинням, төр, нийгмийн зүтгэлтэн Д.Ядамсүрэн, хөгжмийн зохиолч Г.Балжинням, Д.Сандагсүрэн, түүхч, зохиолч Д.Рэгсүрэн, зураач, барималч П.Цэрэндорж, Д.Эрдэнэбат, "Мөнхийн үсэг" компанийг үүсгэн байгуулагч Г.Батмөнх, "уран" хэмээн алдаршсан Д.Сумъяа, зохиолч сэтгүүлч Б.Дарамжав, зохиолч яруу найрагч Д.Халзан нарыг дурьдаж болно.
Тус сумаас олон алдартнууд төржээ. 1921 оны ардын хувьсгалын партизан С.Бямбаа, А.Пүрэвдавга, 1939-1945 оны дайнд гавъяа байгуулсан ахмад дайчид Д.Чойжин, Б.Амаржаргал, М.Ойдов, Б.Гончигсүрэн, М.Наваан, Г.Агваан, Д.Долгор, О.Цэдэв, О.Гэндэн, Б.Наваан, Б.Бүрдхүү, Д.Санж, Н.Пүрэвсүрэн, Д.Жаамаа, Монгол улсын аварга малчин, алтан төлийн эзэн, гавъяат малчин Ц.Шарав, Улсын аварга малчин Б.Цэдэнхорлоо, Монгол улсын 3 удаагийн аварга “Осолгүй манлай тээвэрчин” Х.Баасанхүү, хошой аварга С.Ренцэндаваа, Монгол Улсын алдарт уяач Н.Ядам, алдарт уяач Дашдамба, уран хэмээн алдаршсан Д.Сумъяа, уран зураач Цэрэндорж, зохиолч сурвалжлагч Б.Дарамжав, зохиолч яруу найрагч Д.Халзан, Монгол улсын гавъяат тамирчин улсын начин З.Дэлгэрдалай, цанын спортын мастер А.Нямсүрэн, мастер З.Очирваанчиг нарыг дурьдаж болно.
* [[Дамдинжавын Гомбожав]] (1934) - Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар (1992 онд)
* [[НянцаннямынЦэвэлийн АлтанхуягШагдарсүрэн]] (19601944) - Монгол Улсын төрийн соёрхолт (2006 онд), Шинжлэх ухааны гавьяат зүтгэлтэн (2013 онд), хэл шинжлэлийн шинжлэх ухааны доктор, профессор
* [[ЦэвэлийнНянцаннямын ШагдарсүрэнАлтанхуяг]] (19441960) - Монгол Улсын төрийн соёрхолт (2003 онд)
* [[Ядамжавын Цэвэл]] (1902-1984) — Алдарт "Ногоон толь"-ийг зохиогч, нэрт хэл шинжлэлч, эрдэмтэн
* [[Зундуйн Дэлгэрдалай]] (1956) — Монгол Улсын гавьяат тамирчин (1989 онд)
* [[ЦэдэндамбынЦамбажавын Бат-ЭрдэнэШарав]] (19601954) - Монгол Улсын гавьяат холбоочинмалчин (1995 онд)
* [[ЖамъянгийнДанзангийн БатбаярБаяраа]] (19471949) Монгол Улсын соёлын гавьяат зүтгэлтэн,эмч нэвтрүүлэгч(2005 онд)
* [[ДанзангийнЖамъянгийн БаярааБатбаяр]] (19491947) Монгол Улсын соёлын гавьяат эмчзүтгэлтэн, нэвтрүүлэгч (2010 онд)
* [[ДандардоржийнШархүүгийн ӨлзийЧимгээ]] (19351963) Монгол Улсын урлагийн гавьяат зүтгэлтэнбагш, Халхынсурган туульчхүмүүжүүлэх ухааны доктор (2010 онд)
* [[Бүдхүүгийн Хуушаан]] (1947) Монгол Улсын гавьяат багш (2010 онд)
* [[ШархүүгийнДандардоржийн ЧимгээӨлзий]] (19631935) Монгол Улсын урлагийн гавьяат багшзүтгэлтэн, Халхын туульч (2011 онд)
* [[ЦамбажавынЦэдэндамбын ШаравБат-Эрдэнэ]] (19541960) - Монгол Улсын гавьяат малчинхолбоочин (2013 онд)
* [[ЦэвэлийнЧүлтэмийн ШагдарсүрэнБизъяа]] (19441938) Монгол Улсын шинжлэх ухааныурлагийн гавьяат ажилтанзүтгэлтэн, зураач (2016 онд)
* [[Чүлтэмийн Бизъяа]]Отгонбаяр (19381955) Монгол Улсын урлагийн гавьяат зүтгэлтэн,хуульч (2019 онд) зураач
* ЧойжингийнАнандын ОюунчимэгРэгзэн (19601955) Монгол Улсын ХүнийҮйлчилгээний гавьяат эмчажилтан (2019 онд)
* ДүгэрсүрэнгийнЧойжингийн ЦэгмидОюунчимэг (19461959) Монгол Улсын Аж үйлдвэрийнХүний гавьяат зүтгэлтэнэмч (2020 онд)
* ПагвынДүгэрсүрэнгийн СанаадагваЦэгмид (19561946) Монгол Улсын СоёлынАж үйлдвэрийн гавьяат зүтгэлтэнажилтан (2021 онд)
* СодномдаржаагийнРэгсүрэнгийн БатбаатарБат-Эрдэнэ (19611959) Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэнбагш (2021 онд)
* Гиваандондогийн Пүрэвсамбуу (1956) Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, орчуулагч (2021 онд)
 
* Пагвын Санаадагва (1955) Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, сэтгүүлч (2021 онд)
Монгол улсын гадаад харилцааны сайд Мангалын Дүгэрсүрэн, Батмөнхийн Батцэцэг, Хөдөлмөрийн баатар Д.Гомбожав, ахмад чекист хурандаа Д.Гомбодоо, онц бөгөөд бүрэн эрхт элчин сайд З.Рэндоо, Монгол улсын соёлын гавъяат зүтгэлтэн Ж.Батбаяр, УИХ-ын гишүүн Г.Занданшатар, Д.Ганбат, "Мөнхийн үсэг" компанийг үүсгэн байгуулагч Г.Батмөнх, аймгийн хариуцлагатай нарийн бичгийн даргаар 40 гаруй жил ажилласан П.Чүлтэмсүрэн, техникийн ухааны доктор С.Дэлэг, эрдэмтэн Я.Цэвэл, Ардын гэгээрлийн тэргүүний ажилтан Ч.Сандаг, Д.Нанжид, С.Пунцаг, циркийн хүч тамирын жүжигчин соёлын тэргүүний ажилтан Адилбишийн Сүлдбаатар,соёлын тэргүүний ажилтан Р.Дулмаа, С.Хандсүрэн С.Оюунтогтох нар болно.
* Бэгзжавын Пүрэвсүрэн (1958) Монгол Улсын Эрүүлийг хамгаалахын гавьяат ажилтан (2021 онд)
* Содномдаржаагийн Батбаатар (1961) Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, сэтгүүлч (2022 онд)
* Пунцагийн Дэчин (1926) Хошууч генерал (1972 онд)
* Загдсүрэнгийн Болдбаатар (1959) бригадын генерал (2009 онд)
 
{{Хөтлөгч мөр Баянхонгорын сумууд}}