II Густав Адольф: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 1:
{{Хаан
| name = II Густав Адольф
| title = Шведийн хаанхан
| image = [[Файл:Gustav II of Sweden.jpg|200px]]
| caption =
Мөр 21:
| place of burial = [[Риддархолмен сүм]], [[Стокхольм]]
}}
'''II Густав Адольф''' ({{lang-sv|Gustav II Adolf}}, 1594 оны 12 сарын 9 – 1632 оны 11 сарын 6), буюу '''Густавус Адольфус''', мөн ''Густавус'', ''Агуу Густавус'', ''Агуу Густав Адольф'' ({{lang-sv|Gustav Adolf den store}} нь [[Швед]]ийн парламентаас 1634 онд баталсан албан ёсны нэр болно) нь [[Шведийн эзэнт улс]] (буюу ''Stormaktstiden{{ndash}} "Агуу хүчний эрин"'')-ыг үндэслэж, Шведийн [[Алтан үе]]ийнүеийн суурийг тавьсан хаанхан юм. Түүнийг [[Шведийн хан]] ширээнд сууж байсан 1611–1632 он нь [[Гучин жилийн дайн]]ы үе байсан бөгөөд тэрээр Европ дахь улс төр, шашны хүчний тэнцвэртэй байдлыг тодорхойлоход гол үүрэг гүйцэтгэж байлаа. Түүний хамгийн тод тэмдэглэгдэх цэрэг дайны ялалт нь [[Брайтенфелдийн тулалдаан (1631)]] юм. Сайтар зэвсэглэж, сайн сургуулилсан анги нэгтгэлүүд нь засгийн газраас цалинг нь цаг тухайд нь олгож байсан тул урамтай байлддаг байсан, тиймээс ч Густав Адольф Европын нөлөө бүхийн удирдагчдын нэг болж чадсан боловч харамсалтай нь 1632 онд тулалдааны талбарт амь үрэгджээ. Түүнийг амь үрэгдсэний дараа шадар туслах, язгууртан [[Аксел Оксенстиерна]] (1583–1654) түр зуур төр барьж байв.
 
Түүний төр барьж байх жилүүд нь зогсоо чөлөөгүй дайн тулалдаанаар дүүрэн байсан бөгөөд тэрээр хааны хувиар 1611 оноос (17 настайгаасаа) эхлэн 1632 онд тулалдааны үеэр алагдах хүртлээ армиа удирджээ. Швед нь бүс нутгийн нөлөө бүхий орноос Европын агуу хүчит орнуудын тоонд багтаж, Европын үлгэр жишээ засгийн газар гэгдэж байв. Швед улс түүний засаглалын үед хэдхэн жилийн дотор газар нутгийн хэмжээгээрээ Европт Орос, Испанийн дараа гуравдугаарт орох болтлоо томорч чаджээ. Зарим хүмүүс түүнийг "орчин үеийн тулааны урлагийн эцэг"<ref>{{cite book | last = Dodge | first = Theodore Ayrault | authorlink = | coauthors = | title = Gustavus Adolphus: A History of the Art of War from Its Revival After the Middle Ages to the End of the Spanish Succession War, with a Detailed Account ... of Turenne, Conde, Eugene and Marlborough | publisher = Da Capo Press Inc | date = 1890 | location = Boston and New York | pages = | url = http://books.google.com/books?id=uIsDAAAAYAAJ&dq | doi = | id = | isbn = 978-0306808630 }}</ref>, мөн орчин үеийн анхны агуу генерал гэдэг. Тэрээр Швед болон [[Протестантизм|Протестантуудаас]] [[Леннарт Торстенссон]] нарын олон арван шилдэг удирдагчдыг халамжилж байсны хүчинд Густав Адольфыг нас барсны дараа ч тэдгээр шилдэг жанжид дайснуудаа ялж, хил хязгаараа өргөтгөн, эзэнт гүрнийхэээгүрнийхээ хүч чадлыг удаан хугацаагаар хадгалж чадсан билээ.
 
Түүнийг хөрш зэргэлдээ улсынхан нь "Алтан хаанхан" , "Умрын арслан" гэх зэргээр өргөмжилдөг байлаа. Өдгөө түүний нэрээр нэрлэгдсэн талбай [[Стокхольм]], [[Гётеборг]], [[Сундсвалл]] хотуудад байдгаас гадна [[АНУАмерикийн Нэгдсэн Улс]]-ын [[Миннесота]] муж улсын [[Сент-Петер]] хотод байх Лютераны коллеж ([[Густавус Адольфус Коллеж]]) Шведийн ханы нэрээр нэрлэгдсэн байдаг.
 
== Эшлэл ==
{{Reflist}}
 
== ГадныЦахим холбоос ==
{{Commonscat|Gustav II Adolf of Sweden|II Густав Адольф}}
 
{{DEFAULTSORT:Густав 02 Адольф, II#Швед}}
[[Ангилал:Шведийн ванхан]]
[[Ангилал:Васа династи]]
[[Ангилал:Гучин жилийн дайны хүн (Швед)]]
[[Ангилал:Калмарын дайны хүн]]
[[Ангилал:Мөрөвч одонгийн хүлэг баатар]]
[[Ангилал:Польшийн хаан ширээнд нэр дэвшигч]]
[[Ангилал:X Карл (Швед)]]
[[Ангилал:Лютеран шүтлэгтэн]]
[[Ангилал:1594 онд төрсөн]]
[[Ангилал:1632 онд өнгөрсөн]]