Хакасууд: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 17:
'''Хакас''', <small>олон тооны нэрээр</small> '''Хакасууд''', <small>өөрсдийнх нь нэрийдлэгээр</small> ''Тадар'' (<small>олон тооны нэрээр</small> ''Тадарлар'') гэвэл [[Оросын Холбооны Улс]]ад (ОХУ) оршин суудаг уг язгуураараа [[Түрэг хэлний бүлэг|Түрэг хэлний бүлгийн]] [[Хакас хэл]]ээр ярилцагч [[хүн]], [[ард түмэн]], [[угсаатны бүлэг]], [[ястан]]г хэлнэ. Тэднээр овоглогдсон болон голчлон суудаг [[Хакас|Бүгд Найрамдах Хакас Улс]] нь [[Бүгд Найрамдах Тува Улс|Тува]] болон [[Красноярскийн хязгаар]]ын баруун талд хил залган байх бөгөөд ОХУ-ын холбооны 83 харъяат нэгж болон 21 [[бүгд найрамдах улс]]ын нэг юм.
Ихэнх судлаач нар 8-р зууны үед [[Енисейн киргиз]] үүд олонх нь баруун урагш нүүдэллэж одоогийн [[Киргиз]] болж, зарим нь үлдэж Хакасын өвөг дээдэс болжээ гэж үздэг. Түүнээс хойш 13-р зуунд [[Их Монгол улс]], 17-р зуунд [[Зүүнгарын хаант улс]]ад захирагдаж байсан бол 18-р зуунаас хойш баруунаас эзлэн ирсэн хаант [[Оросын эзэнтХаант гүрэнУлс|Орос]]ын харьяат болжээ. 1820 онд одоогийн [[Минусинск]] хотын орчимд алтны уурхай бий болсоноор нүүдэллэн ирэх, төвлөрөн суурьших газар болжээ. Уламжлалаараа [[бөө мөргөл]]төн [[анчин|анч]], [[загасчин|загасч]], малчин Хакасууд 19-р зуунаас Орос соёлын дэлгэрэлтээр олноороо [[Үнэн алдартны шашин]]д оржээ.Тэр үед Оросууд тэднийг ''Минусинскийн Татар'', ''Абаканы Татар'', ''Енисейн Туркууд'' гэж ерөнхийд нь ойлгодог байлаа.
 
[[1920]] онд өөртөө засах эрхийн шаардлага Орост дэлгэрсэн үед [[ЗХУ]]-ын төр тогтсоны дараа 1923 онд Хакас үндэсний тойрог байгуулагдаж, [[Бэлтир]], [[Сагай]], [[Хаас]], [[Хойбал]], [[Хызыл]] гэх хэляриа адилавтар аймгуудыг нэгтгэн "Хакас" хэмээн нэрийджээ. [[1930]] онд [[Красноярскийн хязгаар]]ын захиргаанд Хакасын өөртөө засах муж байгуулагдаж, харин 1992 онд байр суурь дээшлэн Хакасын Бүгд Найрамдах Улс болон зохион байгуулагдаж, Хакас хэл [[Орос хэл]]ний хамтаар албан ёсны хэл болжээ. Энэ нь өөрсдийн онцлог хэл, соёлоо хадгалах, сэргээхэд дэм болж байна.