Википедиа

Цогт хунтайж: Засвар хоорондын ялгаа

Browse history interactively
← Өмнөх өөрчлөлтДараагийн ялгаа →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Мөр 6:
Тэрээр Төвөд уруу довтлохдоо Их Монгол Улсын [[Лигдэн хаан]]тай хүч хавсрахаар хэлэлцсэн байсан боловч Лигдэн хаан 1634 онд, Цогттой нийлж амжилгүй нас эцэслэсэн. Гэвч Цогт давшилтаа үргэлжлүүлэн, мөн онд [[Хөхнуур]]ын [[Түмэд]]үүдийг цохиж, тэнд төвлөрөн суужээ. Тэгээд улааны шашныхны хүсэлтээр хүү Арслангаа 1635 онд Төвөд рүү цэрэг удирдуулж явуулсан байна. Гэвч Арслан [[5-р Далай лам]]тай уулзаж, шарын шашинд орж, аавынхаа холбоотнуудыг довтолсон тул Цогт хүүгээ цаазлахыг тушааж, Арслан алагджээ. Хөх нуурийн нутгийг Цогт эзлэн суусан нь Халх, Өвөрмонгол, Ойрад зэрэг бүх монголчуудын Лхаст (Төвөдөд) хүрэх, мөргөх замыг хяналтандаа авав.
 
Ийнхүү шарын шашинтнууд Хошуудын Гүш хаанаас тусламж хүссэнээр 1636 онд Зүүнгарын цэргүүд Төвөдөд иржнэвтэрч, мөн үүнд Халхаас баруун гарын жононгийн цэргүүд оролцсоноор 1637 ондоны шийдвэрлэх тулаан болж, улмаартулаанаар Цогт алуулжээ. Цогтыг дарахад холбоолсоноор Халх, Ойрадын харилцаа сайжирч 1640 онд Цогтын асуудлыг шийдэх ба хариас нэгдэж сэргийлэх асуудлаар анх Монгол-Ойрадын цааз байгуулжээ. Цааз байгуулж тохиролцсоноортохиролцоод Цогтын эзэмшил нутгийг Хошуудад өгч, Алтайн өвөрт Ойрадууд хууль ёсоор бие даан суух нөхцөл бүрдэв. Ихэнхдээ, Эрчисийн адгаар (Баруун өмнөд Сибирь) зайлан сууж удсан Ойрадууд энэ дайны дараа Алтайн өвөрт бүхэлдээ эргэжсуух эрхтэй ирлээболлоо. Цаашдаа энэ байдал нь Халх, Ойрадын харилцааг өөрчлөх үндэс болжээ. Цогт тайжтай дайсагнаж явсан Дээд монгол, Төвөд, Өвөрмонголын зарим хошуудад Цогт тайжийгтүүнийг шашин, ёсноос урвасан этгээд гэж үзэж иржээүздэг. Харин Монгол улсад 1945 онд ''[[Цогт тайж (кино)|Цогт тайж]]'' хэмээх кино бүтээхдээ Коммунистууд үнэн түүхийг гуйвуулжгуйвуулан өөрчилж, шашныг эсрэг тэмцэгч эх оронч хүн байсан гэжбайсанаар харуулж алдаршуулсан байнаалдаршуулжээ.
 
Хожим Цогт хунтайжийн ач хүү Сутай Илдэнгийн үр сад [[Сайн ноён хан аймаг|Сайн ноён хан аймгийн]] Илдэн засгийн хошууг үе залгамжлан захирч иржээ.
"https://mn.wikipedia.org/wiki/Цогт_хунтайж"-с авсан