|
'''ПрагаПраг хотын Ка́рлын Их сургуульСургууль''' (чех. {{lang-cs|Univerzita Karlova v Praze}}, латин. {{lang-la|Universitas Carolina}}, герман. {{lang-de|Karls-Universität Prag}}; мөн '''Прагийн Их сургуульСургууль''' гэх нь элбэг байдаг) -нь Чех улсын гол Их сургууль. Эзэн хаан Карл IV дүгээр 1348 онд байгуулсан Төв болон зүүн Европын хамгийн эртний Их сургууль юм. Чех болон англи хэл дээр хичээлүүд ордог байна.
== Түүх ==
13 дугаар зууны сүүлчээр ПрагадПрагт Ихих сургууль байгуулагдах нөхцөл бүрдэж эхэлсэн байна. Шинжлэх ухааны зэрэг цолтой болохын тулд Прагийн оюутнууд гадаад явах шаардлагатай болсон нь (ялангуяа сүмийнхэн) ихээхэн хүндрэлтэй гэж үздэг байжээ.
Вацлав II хаан Гэгээн Витагийн Ариун сүмийн дэргэдэх сургуулийг (“studium generale”) Ихих сургууль болгож өөрчлөх талаар мөн бодож байжээ. Гэвч 1294 онд боловсролд сүмийн нөлөөг онцгой их болгохоос эмээсэн Чехийн язгууртнууд саад болсон байдаг.
ПрагаПраг хотод дээд сургууль (Латинлат. ''universitas'') бий болсон шалтгаануудын нэг нь 1344 онд Прагийн екископын зөвлөлийн газрыг хамба лам тэргүүлдэг болгон өөрчилсөн явдал байв. БогемиБохеми нутаг Германаас сүмийн хараат байхаа бүрэн зогсоож, Арношт анхны хамба болжээ. Магадгүй хамба их сургууль байгуулах санааг гаргасан байх магадлалтай.
1346 онд эзэн хаан IV Карл хаан ширээнд заларсан. Тэр үед тэрээртэрбээр гучин нэгэн настай байхдаа Францад бага боловсрол эзэмшсэн бөгөөд Карлын бичиг үсэг, мэдлэг чадвар нь Европыневропын ихэнх хаадынхаас хамаагүй давж гарсан нь тухайн үедээ онцгой байжээ. Карл Францын Сорбонны Их сургуулийнСургуулийн бүтцийг мэддэг байсан учраас "Болонья маягийн их сургуулиуд"-ыгсургуулиудыг биш Сорбонны их сургуулийн бүтцийг үлгэр болгон авсан гэдэг.
1347 онд Карл хаан ромын Пап Климента VI -гаас Их сургууль байгуулж болох албан зөвшөөрөл авсан явдал Ихих сургууль нээх эхний алхам болжээ. Ийнхүү ПрагаПраг хотын их сургуульд дөрвөн факультет байгуулагдсан: Хууль зүйн тэнхим, Чөлөөт урлагийн тэнхим, Анагаах ухааны тэнхим, тухайн үедээ ховор шашин судлалын тэнхим. Энэ нь дундад зууны үеийн албан ёсны шинжлэх ухааны бүх хүрээг хамарч чаджээ.
Хууль тогтоомжийн талаасаа Ихих сургууль байгуулах тухай Карл IV дүгээр 1348 оны 4-р сарын 7-ны өдрийн зарлигаар баталгаажуулсан бөгөөд энэ нь Карлын Их сургуульСургууль албан ёсоор байгуулагдсан өдөр гэж үздэг байна.
1350 онд Ихих сургуулийн тамгыг Нюрнберг хотын үнэт эдлэлийн дарханы газар хийлгэсэн бөгөөд энэ нь одоог хүртэл тус Ихих сургуулийн албан ёсны бэлгэ тэмдэг хэвээр байна. Энэ нь ойролцоогоор зургаан см диаметртэй дугуй мөнгөн шахмал юм. Тззн дээр Карл IV Гэгээн Венсласын өмнө өвдөг сөгдөн, их сургууль байгуулах зарлигийг түүнд гардуулж буйг дүрсэлсэн байдаг. Ийнхүү их сургууль нь Чехийн гол гэгээнтний хамгаалалт, халамжинд шилжсэн байна.
== Орчин үе ==
Одоогоор тус их сургуульд 50 мянга гаруй оюутан суралцаж байгаагийн долоон мянга орчим нь гадаадын иргэд бөгөөд дийлэнх нь Словак, Грек, Их Британиас иржээ. Тус сургууль нь Америк, Европ, Азийн олон дээд боловсролын байгууллагуудтай хамтран ажилладаг. Тус их сургууль нь Оксфорд, Сорбонн, Мюнхений их сургууль, Женевийн их сургууль болон бусад их сургуулиудын нэгэн адил Европыневропын томоохон Ихих сургуулиудын холбооны гишүүн бөгөөд дэлхийн тэргүүлэх их сургуулиудын профессорууд ирж лекц уншдаг байна.
Одоогийн байдлаар дэлхийн шилдэг их сургуулиудын "Шанхайн зэрэглэл"-ээр 2017 оны байдлаар эхний 300 дотор багтаж байсан. Чехийн боловсролын байгууллагуудын дунд нэгдүгээрт бичигдэж байна. Мөн 2012 онд тус их сургууль анх удаа математик, физикийн чиглэлээр шилдэг хоёр зууд багтсан, 2016 онд дэлхийн хоёр зуун шилдэг анагаахын сургуулийн жагсаалтад мөн орсон байна.
2014 оноос Ихих сургуулийн ректораар Томаш Зима ажиллаж байна.
[[Ангилал:Прагийн их сургууль|Праг]]
[[Ангилал:Коимбра Групп|Праг]]
[[Ангилал:Карлын Их Сургууль| ]]
[[Ангилал:Карл IV (АРЭГ)]]
[[Ангилал:1348 онд үүсгэн байгуулагдсан]]
| 