Хятадын хааны хатдын зэрэг дэв: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
Tags: Mobile edit Mobile web edit
No edit summary
Мөр 1:
Хятадын төрт улс оршин тогтносон цаг үеэс эхлээд хааны ордны '''Хойд ордон'''д олон зуун эмс амьдарч тус бүрдээ зэрэг дэв, эрх ямбыг эдэлсээр 4000 гаруй жилийг өнгөрөөсөн байдаг. Хааны хатад, татварын цол нь тухайн цаг үеэсээ хамаараад олон удаа өөрчлөгдөж байсан. Тэдгээрийг угсаа залгамжлагчийг төрүүлсэн эсэх болон хааны үрийг төрүүлсэн, гэр бүлийн нөлөө, гоо үзэсгэлэн зэргийг харгалзан үзэж олон зэрэг дэвд ангилж байжээ. Энд оршиж байсан улс бүрээр нь ялгаж бичих болно. Зарим үед эдгээр эмсийн зардал нь хааны санг хоосруулж, улс гүрний мөхөж сөнөхийг шийддэг байсан юм.
 
 
 
== Эртний үе ==
Эртний [[Ся улс]]<nowiki/>ын үеэс [[Жоу улс]]<nowiki/>ын үе хүртэл татвар эмсийг [[Хятад хэл|Хятадаар]] 媵 буюу Ин гэж өргөмжилдөг байсан. Эдгээр нь [[Ван|улсын ван]]<nowiki/>д үнэнч байхаа амласан газрын эзэдийн охид, эмсээсбүрдэж байв. Харин хааны хатныг [[Шан улс]]<nowiki/>ын үеэс өргөмжилөх ёс гарч ирсэн. Гэхдээ тэр үед 2 хатан хааныг сонгох явдал түгээмэл байсан. Түүний дараах нүүдэлчин аймгийн байгуулсан [[Жоу улс]]<nowiki/>аас эхлэн хатад, татварын зэрэг дэвийн тогтолцоо бүрэлдэж, 1912 он хүртэл Хятадад хэрэглэгдсэн. Жоу улсын үед дараах дүрэм үйлчилж байсан.
* 1 Хатан хаан (皇后)
* 3 ахайтан (夫人)
* 9 хааны эрхэм татвар (嬪)
Line 15 ⟶ 12:
Цинь улсад өмнөх үеийг бодвол харьцангуй хялбаршуулсан зэрэг дэвтэй байжээ. Хааны эхнэрийг '''''хатан хаан''''' (后) гэх ба, бусад татвар эм, ноёдын эхнэрийг хамтад нь '''ахайтан''' (夫人) гэж нэрлэж байсан.
 
=== Хатан хаан (皇后) ===
Тус улсад зөвхөн цорын ганц хатан хаан байна. Энэ нь тус хааны албан ёсны эхнэрт тооцогдож байдаг.
 
Line 50 ⟶ 47:
=== Эхний систем ===
 
* Хатан хаан (皇后)
* Ахайтан (夫人)
* Жао И (昭儀)
Line 93 ⟶ 90:
 
== [[Өмнөд Ци]] (479-502) ==
Ци улсын хатадын зэрэг дэв нь [[Жинь улсынхтайулс]]<nowiki/>ынхтай адил байсан. Харин зарим нэг нэмэлт өөрчлөлт орсон.
 
=== Эхний шинэчлэлт ===
Тус улсын Гао хааны үед шинээр хоёр зэрэг дэв нэмсэн.
* ''Liangdi''Ляньди (良娣)
* ''Baolin''Баолинь (保林)
 
== [[Чэнь улс]] (557-589) ==
 
=== Хатан хаан ===
1 хатан хаан (皇后)
 
=== 3 Ахайтан ===
Line 140 ⟶ 137:
 
=== [[Сүй Вэньди]] хааны үеийн байдал ===
* 1 хатан хаан
* 3 эрхэм ахайтан
* 9 эрхэм татвар
Line 147 ⟶ 144:
 
=== [[Сүй Янди]] хааны үеийн байдал ===
* 1 хатан хаан (皇后)
* 3 эрхэм татвар: 1 Гүйфэй (貴妃), 1 Шүфэй (淑妃), 1 Дөфэй (德妃)
* 9 эрхэм татвар
* 12 Жиэ ЮЖе-ю
* 15 Шифу, Үзэсгэлэнт авхай, Авъяаслаг авхай
* 24 БаолинБаолинь (保林)
* 24 бага авхай
* 37 Цайню (采女)
Line 159 ⟶ 156:
Тан улсын эзэн хаад өмнөх үеийн улсын тогтолцоог шууд хуулахдаа зарим нэг нэмэлт өөрчлөлт оруулж байсан. Тан улсын үед олон удаа татвар эмсийн зэрэг зиндааг өөрчилж байснаараа бусад үеэсээ ялгардаг.
 
==== Хатан хаан ("Хуанхоу" 皇后) ====
Цорын ганц хүн байдаг. Хааныг хунтайж байх үед нь нөлөө ихтэй сайд, ноёдын охиныг сонгодог байсан.
 
Line 182 ⟶ 179:
 
==== Бусад ====
# 9 Жиэ ЮЖе-ю (婕妤)
# 9 Үзэсгэлэнт авхай (美人)
# 9 Авъяаслаг авхай (才人)
Line 190 ⟶ 187:
 
=== [[Тан Гаозун|Гаозун хааны]] шинэчлэлт ===
* 1 хатан хаан (皇后)
* 2 Заньдө (贊德)
* 4 Шуань И(宣儀)
Line 200 ⟶ 197:
 
=== [[Тан Сюаньзун|Шуаньзун хааны]] шинэчлэлт ===
* 1 хатан хаан (皇后)
* 1 эрхэм татвар (貴妃; Ян гүйфэйд зориулж дахин сэргээсэн)
* 3 татвар эмс (妃)
Line 220 ⟶ 217:
 
=== Хунтайжийн татвар эмс ===
[[Тан улс]]<nowiki/>ын [[хунтайж]]<nowiki/>ийн эхнэрийг '''тайзи фэй''' буюу хунтайжийн татвар гэж нэрлэж байсан. Нэг анхаарах зүйл нь хунтайжийн татвар гэдэг нь хунтайжийн эхнэр гэсэн утга агуулдаг. Бусад нь фэй-妃 гэсэн цол зүүж болохгүй. Хэрэв хунтайж ирээдүйд эзэн хаан болвол түүний эхнэр нь хатан хаан болж, бусад эмс нь хааны татвар эм болох зэргээр зиндаа ахидаг байжээ.
* 1 хунтайжхунтайжын татвар эмхатан (太子妃)
* 2 ланьди (良娣)
* 6 ланьюань (良媛)
Line 229 ⟶ 226:
 
== [[Мин улс]] ==
Мин улсын үед дараах таван зэрэгт хуваагдажшатлалтай байсан.
 
* 1 Хатан хаан (皇后; ''huáng hòu'')
* 1 Хуан Гүйфэй (皇貴妃; ''huáng guì fēi'')
* Гүйфэй (貴妃; ''guì fēi'')
* ТатваруудФэй (妃; ''fēi'')
* 9 ПинПинь (嫔; 嬪; ''pín'')
* Бага татвар эмс (嬪)...
*Же-ю (婕妤; ''jié yú'')
*Жао-и (昭儀; ''zhāo yí'')
*Жао-рун (昭容; ''zhāo róng'')
*Гүйрэнь (貴人; ''guì rén'')
*Мэйрэнь (美人; ''měi rén'') Харин Хунтайжийн эмсийг дараах байдлаар ангилж байв.
*# Хунтайжийн хатан (太子妃; ''tài zǐ fēi'')
*# Цайрэнь (才人; ''cái rén'')
*# Сюаньши (選侍; ''xuǎn shì'')
*# Шү-ню (淑女; ''shū nǚ'')
 
== [[Чин улс]] ==
Манжийн Дайчин гүрний түүхэнд мөхөх хүртлээ хааны их хатнаар зөвхөн манж, монгол угсааны охид хүүхнүүд сонгогдож байлаа. Харин хятад гаралтай, манжид дагаар орсон ноёны охид амьд ахуйдаа хэзээ ч их хатан болж байсангүй. Зөвхөн хятад хатны хүү Эзэн хаан болсны дараа төрсөн хятад ээжийгээ хааны хатнаар өргөмжилсөн зарлиг буулгаж байсан. Хятад гарвалтан нь хамгийн ихдээ Хуан Гүйфэй хэргэмд хүрч болдог байсан.
* 1 Их Хатан(皇后; ''huáng hòu'')
* 1 эрхэмИх татварХатан(皇贵妃; 皇貴妃; ''huáng guì fēihòu'')
* 21 Багахуан хатангүйфэй (贵妃; 貴妃; ''huáng guì fēi'')''
* 2 гүйфэй (贵妃; 貴妃; ''guì fēi'')
* 4 их татвар
* 4 фэй (妃)
* 6 татвар эм
* 6 Пин (嫔; 嬪; ''pín'')
* 8 ахайтан
* Хоёрдугаар зэргийн авхайГүйрэнь (答应贵人; 答應貴人; ''guì yìngrén'') тогтсон тооны хязгааргүй.
* 9 Пин (嫔; 嬪; ''pín'')
* эрхэм авхайЧанзай (贵人; 貴人常在; ''guìcháng rénzài'') тогтсон тооны хязгааргүй.
* Тэргүүн зэргийн авхайДа-ин (常在答应; 答應; ''cháng zàiyìng'') тогтсон тооны хязгааргүй.
* Ордны үйлчлэгч наршивэгчин (官女子; ''guān nǘ zǐ''),
* Хоёрдугаар зэргийн авхай (答应; 答應; ''dā yìng'') тогтсон тооны хязгааргүй.
* Ордны үйлчлэгч нар (官女子; ''guān nǘ zǐ''),
 
== Ашигласан материал ==