Монгол ноёдын цол хэргэм: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
б 66.181.161.4 (яриа)-н хийсэн засваруудыг Munkhzaya.E-ий хийсэн сүүлийн засварт буцаан шилжүүллээ. Tag: Rollback |
No edit summary |
||
Мөр 19:
=Нирун=
*[[Сайд]]
*[[Бичээч]]
= Түрэг =
Мөр 31:
# [[Тегин]]
# Билгэ
# Бойла/Пэйло
=Их Монгол Улс (1206-1271)=
*[[Хаан|Их Хаан]]: [[Их Монгол Улс|Их Монгол Улсын]] төрийн хэргийг хэмжээлшгүй эрх мэдэлтэйгээр захирах дээд албан тушаалтан. Чингис хааны алтан ургийн дотроос өргөмжлөгдөж байв.
▲*[[Хаан|Их Хаан]]
*[[Хатан|Их Хатан]]: Их Хааны албан ёсны эхнэр, төрийн их хатан. Улсын бүх эмэгтэйчүүдийн тэргүүн. Хааныг таалал төгссөний дараа төрийн хэргийг түр захирах эрхтэй.
*[[Үжин]]: Хааны болон ноёны эхнэрүүдийн хүндэтгэлийн нэр. Сурвалжит айлын охид үжинд тооцогдоно.
*[[Хан]]: Их Монгол Улсаас хараат [[Алтан Орд|Зүчийн улс]], [[Цагаан орд|Цагаан ордны улс]], [[Цагаадайн улс]], [[Ил хаант улс|Ил Хаадын улсыг]] захирагч эздийн албан тушаал, цол.
*[[Хунтайж]]: Их Хааныг залгамжлагчийн хан хөвгүүнд олгож байсан цол. [[Их Монгол Улс|ИМУлсад]] [[Хубилай хаан]] үеэс энэ цол хэрэглэж эхэлсэн.
*[[Ван|Улсын ван]]: [[Жалайр|Жалайрын]] [[Мухулай]] вангийн удмын ноёны хятад нутгийг захирах албан тушаалтан.
*[[Заргач]]: Шүүгч тушаалтан
*[[Улсын Бэхи]]
*[[Хорч]]: Хааны торгон цэргийн нум сум агсагч цэргийн даргын тушаал.
*[[Чэрби]]: Хааны торгон цэргийн удирдах тушаалтан.
*[[Хишигтэн]]: Хааны торгон цэргийг заасан ерөнхий нэр.
*[[Чинсан]]: Төрийн гол хэргийг захирагч сайд. Одоогийнхоор Ерөнхий сайд, Шадар сайдтай дүйцэх тушаалтан.
*[[Өрлөг]]: Хааны итгэлт цэргийн жанжинд олгох тусгай цол чимэг.
*[[Баатар]]: Дайнд гавьяа байгуулсан хүнд өгдөг цол
*[[Дархан]]: Хааны болон ван ноёдод гавьяа байгуулсан хүнийг албаны татвараас чөлөөлж, нутаг дархлан суух, дайны олз хишигээ үл хуваалдах зэргийн эрх мэдлийг эдлэх хүний цол.
*[[Даргач]]: Аливаа нутаг дэвсгэр, суурин балгадыг захирагч албан тушаалтан..
*[[Түмтийн ноён]]
*[[Мянганы ноён]]
Мөр 57:
== [[Их Юань улс]] (1271-1368) ==
# [[Хаан|Их Хаан]]
# [[Хуан тайхоу]]: Хааны эмэг эх, эсвэл талийгаач хааны их хатанд өгөх хятад цол.
# [[Хуанхоу]]: Хааны их хатныг нэрлэх хятад цол
# [[Татвар эм]]: Хаан болон сурвалжит ноёдыг зугаацуулж, хүүхэд төрүүлэх үүрэгтэй эмс.
# [[Хунтайж]]: Юань улсын үед 9 хүнийг хунтайжийг өргөмжилж, дараагийн хаан болгохоор бэлтгэж байсан.
# [[Ван|Төрлийн ван]]<nowiki/>: Улс оронд гавьяа байгуулсан [[Алтан ураг|Алтан ургийн]] болон Өрлөг ноёдод олгож байсан хятад цол. Юань улсын үед 44 том ван байсан.
# [[Чинсан]]
# [[Пинжан жэнши]]: Чинсан тушаалтны доорх шадар ноёд. Одоогийн Яамдын Төрийн нарийн бичгийн даргатай ойролцоо үүрэгтэн. Юань улсад 4-8 хүний орон тоотой байсан.
# [[Зайсан]]
# [[Цаньжэн жэнши]]: Пинжан ноёны туслах ноён.
# [[Тайши]]: Хааны төрийн хэрэгт зөвлөх үүрэгтэй ноён.
# [[Тайбо]]: Төрийн тамга хадгалагч түшмэл.
# [[Тайвэй]]
# [[Заргач]]
# [[Цэргийн явдлын хүрээлэнгийн хэрэг мэдэгч]]
# [[Улсын багш]]
# [[Жи хуй ши]]: Дунд тушаалын цэргийн ноён. Мянгатын ноёнтой дүйцэх хятад цол.
# [[Даргач
# [[Түмтийн ноён]]
# [[Мянгатын ноён]]
Мөр 81:
== [[Ил хаант улс]] ==
# [[Эл хаан|
# [[Везир]]: тус улсын Ерөнхий сайд
# '''[[Даргач]]:''' тус улсын муж, хот, суурин, тосгон, монгол түрэг цэргийн хүрээг захирагч нарт олгох албан тушаал. Энэ
# '''Түмтийн ноён'''
# '''Мянгатын ноён'''
Мөр 95:
=[[XIV-XVII зууны Монгол орон|Бутралын үеийн Монгол]] (1368-1691)=
*[[Хаан|Их Хаан]]
*[[Хан]]-ханлигийн эзэн.
*[[Жонон]]-Баруун 3
*[[Хунтайж]]-хаан ширээ залгамжлагч.
*[[Тайш]] - [[Ойрад|Ойрадын]] удирдагчийн цол.
*[[Чинсан]]- Хааны төрийн сайдын тушаал байсан ч, сүүлдээ отог, аймгийн ахлагч нарын цол болжээ.
*[[Хонжин]]- Тайлга, найр хуримыг хариуцсан түшмэл
*[[Шигүши]]- цэргийн цол.
*[[Ван|Ун]]- [[Хасар]], [[Бэлгүтэй|Бэлгүтэйн]] угсааны ноёдын цол. Хятадын [[Ван]] цолыг монгол хэлээр '''Он''' юмуу '''Ун''' гэж хэлж бичдэг байв.
*[[Тайж]]- [[Боржигин|боржигин]] овгийн эрчүүдийн цол
*[[Цөхүр]]- цол
*[[Илдэн]]- Илд агсагч ноёны цол чимэг
*[[Тавнан]]
*[[Пинжан]] - чинсангийн туслах түшмэл
*[[Өрлөг]]- цэргийн дээд зиндааны цол. Том аймгийн ахлагчид зүүж байсан.
Мөр 124:
=[[Манжийн үе|Манжийн үеийн]] ба [[Олноо өргөгдсөн Монгол улс|Богд хаант Монгол улсын]] үеийн цол хэргэм=
[[Файл:Ladies at court Bogd Khan. Mongolia, 1911-1924.jpg|thumb]]
*[[Амбан]]
*[[Хан]]
*[[Чин ван]]
Line 144 ⟶ 145:
*[[Да лам]]
*[[Зайсан]]
▲ Манж чингийн үед Ноёдын бараа бологчдийн Хиа хэмээн нэрлэдэг байжээ.
=Мөн үзэх=
[[Ангилал:Цол]]
[[Ангилал:Монголын язгууртан|!]]
| |||