Тугтөмөр хаан: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
Tag: 2017 source edit
No edit summary
Мөр 7:
|reign= 1328.10.16–1329.04.03, <br> 1329.09.08–1332.09.02 <br>(4 жил, наймдугаар хаан)
|coronation=
|predecessor= [[АшидхэвАригиба хаан]]
|successor= [[Хүслэн хутагт хаан]]
|predecessor1= Хүслэн хутагт хаан
Мөр 29:
== Хаан ==
=== Хоёр хааны дайн ===
1328 оны 8 сарын 15-нд Есөнтөмөр хаан [[Шанду]]д нас нөхцсөн тул 10-р сард [[Бабухан хатан|Бабухан]] их хатан, Төвлөн засах яамны баруун этгээдийн чинсан [[Далааш]], Ляо ван Тогтох, Лян ван Ванчин нар балчир [[АшидхэвАригиба хаан|Аригиба]] ханхүүг [[Шанду]]д хаан өргөмжилжээ.
 
Харин Үйл таслах яамны хэрэг мэдэгч [[Яньтөмөр]], Раднаашир ван зэрэг жанжид [[Дайду]]д 10 сарын 16-нд Хайсан хүлэг хааны хүү Төвтөмөрийг залж хаан өргөмжлөснөөр [[монголчууд]] 1260 оноос хойш дахин зэрэгцсэн хоёр хаантай болов.<ref name="содбилэг"/>
 
Шанду, Дайдугаараа талцан дайтав. АшидхэвийнАригибаийн шадар Ванчин ван, [[Цавчаал боомт]]ыг эзлэхэд Яньтөмөр цэрэглэн Ванчины цэргийг бут ниргэсэн ба Далааш түшмэл Артөмөр, Худтөмөр нарыг илгээвэл мөн дийлджээ. АшидхэвАригиба хааны мэдлийн [[Ляодун]]гийн хойгийн хэдэн түмэн цэрэг Дайду руу дөтлөхөд Төвтөмөр хаан Тодтөмөрийг илгээж Жижоуд тулгаран ширүүн байлдаж, Ляодуны цэрэг Дайдугийн таван хаалгыг бүслэн очсон ч өмнөдөөс цэрэг татан хамгаалав. Артөмөр, Түмэндарь жанжид Төвтөмөр хааны цэрэгт дийлдэв.
 
11-р сард Ерүтөмөр, Бухтөмөр нар Шандуг бүсэлж мухардуулснаар АшидхэвАригиба хаан, Далааш ноён нар хас эрдэнийн тамгыг өргөн барьж бууж өгчээ. <ref name="содбилэг">Ч.Содбилэг. Монголын Их Юань улсын түүх. Улаанбаатар. 2010 он. 194-р тал</ref>
 
=== Ханхүү ===
Мөр 50:
[[Зураг:BailinTemple2.jpg|thumb|180px|1330 онд баригдсан суварга]]
==== Улс төрийн цэвэрлэгээ ====
Хаан улс төрийн сөргөлдөгч хүчнийг дарав. Тухайлбал [[Тэмүдэр]]ийн хөвүүд нарыг хороож, өмнөх балчир хаан АшидхэвАригиба, түүний эх Бабухан нарыг цөллөгт явуулахад удалгүй таалал төгссөн. Есөнтөмөр, АшидхэвАригиба хаан нарт нэхэн цол өргөмжлөхийг хориглосон түүхтэй. Дараа нь Хүслэн ахын талд ажиллалж байсан сайд нарыг баривчлан шийтгэв. Төвтөмөр хааны хатан [[Будшир хатан|Будшир]], Яньтөмөр сайд нар хамжилцаж өмнөх хааны хатан [[Бабуша]]г хүүгээ хаан болгох гэсэн хэмээн хилс ял тулган хороосон.
 
Төвтөмөрийн үед [[Ляоян]]гийн монгол, солонгос, хятад цэрэг, Юньнаний ардууд бослого дэгдээснийг Яньтөмөр, Раднаашир жанжид нухчин дарав.<ref name="содбилэг"/>
Мөр 83:
|албан_тушаал=[[Монгол хаад#Юань улс|Их Юань Улсын Их Хаан]]
|он=1328-1329 он
|өмнө=[[АшидхэвАригиба хаан|АшидхэвАригиба]]
|дараа=[[Хүслэн хутагт хаан|Хүслэн хутагт]]
}}