Исланд: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
б 66.181.161.55 (яриа)-н хийсэн засваруудыг Enkhsaihan2005-ий хийсэн сүүлийн засварт буцаан шилжүүллээ. Tag: Rollback |
No edit summary |
||
Мөр 74:
}}
'''Исланд''', албан ёсоор '''Бүгд Найрамдах Исланд Улс''' ([[Исланд хэл]]: ''Ísland'' буюу ''Lýðveldið Ísland''- мөсөн орон) нь эх газрын [[Европ]] ба [[Гренланд]]ын хооронд
Нийслэл нь [[Рейкьявик]]. Исланд нь НАТО болон Шенгений хэлэлцээний гишүүн орон болов ч Европын Холооны гишүүн орон биш юм.
== Цаг агаар ==
[[Файл:Iceland Base Map.png|thumb|Исланд]]
Нийслэл Рекьявик хотод 7-8 сард -хамгийн дулаан байдаг (Рейкьявикт 7 сард +20 °C). Рейкьявикт жилийн дундаж цаг агаар +5 °C, 1 дүгээр сарын дундаж −1 °C, 7 сараас +11 °C байдаг байна.
== Тээвэр ==
Исландад автобус, автомашин, ачааны машин, усан онгоц, онгоцоор тээвэр хийдэг байна. Төмөр зам огт байхгүй. Исландад цорын ганц амин чухал тээврийн хэрэгсэл бол машин юм, учир нь Исландын нөхцөлд энэ нь хамгийн тохиромжтой тээвэр юм. Зарим Исландчууд орон нутгийн хэрэгцээнд зориулж жижиг онгоцтой байдаг. Тээврийн гол судас нь бараг бүх сууринг холбосон 1339 км урт Тойргийн автозам юм.
== Улс төрийн тогтолцоо ==
Төрийн тэргүүн нь бүх нийтийн шууд сонгуулиар 4 жилийн хугацаатай сонгогддог Ерөнхийлөгч (Forseti) юм. 2016 оны 6-р сарын 26-нд бие даан нэр дэвшигч, түүхийн профессор Гвудни Жуханнессон сонгуульд ялсан. Ерөнхийлөгч Оулавур Рагнар Гримссон 1996 оны 6-р сарын 29-нд сонгогдсон бөгөөд 2000 оны 6-р сарын 29-нд өөр нэр дэвшигч байгаагүйн улмаас хоёр дахь удаагаа сонгогдсон; 2004 оны 6-р сарын 26-нд тэрээр гурав дахь удаагаа сонгогдсон бөгөөд 2008 онд өөр нэр дэвшигч байгаагүй тул автоматаар дөрөв дэх удаагаа албан тушаалдаа үлдсэн; 2012 онд тав дахь удаагаа сонгогдсон. Гүйцэтгэх байгууллага - мужийн засгийн газар (Ríkisstjórn) нь дарга сайд (Forsætisráðherrar) ба сайд нараас (ráðherrar) бүрдэнэ;
Одоогоор "Тусгаар тогтнолын нам", "Дэвшилтэт нам" гэсэн хоёр намын төлөөллөөс бүрдэж байна. Ерөнхий сайдыг УИХ-ын сонгуулийн үр дүнд Алтинги дахь намын бүлгийн дарга нартай зөвшилцсөний дараа Ерөнхийлөгч батламжилдаг. Бярни Бенедикцсон 2017 оны нэгдүгээр сарын 11-нээс хойш Ерөнхий сайдын албыг хашиж байгаа юм. Исланд нь Нордикийн зөвлөл (1952 оноос), НҮБ (1946 оноос), НАТО (1949 оноос), EFTA (1970 оноос хойш) гишүүн болсон юм.
Хууль тогтоох байгууллага - нэг танхимтай парламент (Althing, Alshingi), 930 оноос хойш үйл ажиллагаагаа явуулж ирсэн (63 гишүүн (Þingmaður, tingmans; гишүүд нь 4 жилийн хугацаатай шууд сонгогддог); гишүүдээсээ Алтинги (Forseti Alshingis) ерөнхийлөгчийг сонгодог. 1991 он хүртэл Алтинги хоёр танхимтай парламент нь Засгийн газарт итгэл үзүүлэх эсэх асуудлаар санал хураалт явуулах боломжтой.
Бүгд Найрамдах Исланд Улсын Үндсэн хуулийг 1920 онд баталсан. Хожим нь 1944, 1991 онуудад томоохон өөрчлөлт шинэчлэлтүүд хийсэн. 6 дугаар сарын 17-ны өдрийг (Үндсэн хууль батлагдсан өдөр гэж үздэг) Исландын тусгаар тогтнолын өдөр гэж үздэг.
2010 оны арваннэгдүгээр сарын 27-нд Исландад Үндсэний ассамблейн сонгууль болсон.
== Хотууд ==
Нийслэл хот -Рейкьявик (202 мянган хүн амтай), Парламент, Засгийн газар нь байралдаг бөгөөд Улсын санхүү, соёл, жил хэргийн төв нь юм. Бусад том хотууд: Коупавогюр (33 045 хүн амтай), Хабнарфьордюр (28 085 хүн амтай), Акюрейри (17 770 хүн амтай), Хусавик, Сейдисфьордюр, Акранес. Гол боомт хотууд: Рейкьявик, Акюрейри, Грюндарфьордюр, Хабнарфьордюр зэрэг юм.
2007 онд Исланд улсын НҮБ хүн амьдархад хамгийн тааламжтай орон гэж зарласан байна.
== Эшлэл ==
| |||