Бямбын Ринчен: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary Tags: Visual edit Mobile edit Mobile web edit |
No edit summary |
||
Мөр 31:
==Намтар==
'''Бямбын Ринчен''' нь [[1905]] оны 11 дүгээр сарын 21-д өнөөгийн Сэлэнгэ аймгийн Алтанбулаг сумын "Булсарай" хэмээх газар Б. Раднаажавын (1874—1921) ууган хүү болон мэндэлжээ. Бүтэн нэр нь Ринчендорж бөгөөд өвөг аавынхаа нэрээр "Бямба" хэмээн овоглох болжээ. Түүний эцэг [[Юншээбүү|Еншөөбү]] Будын Раднаажав нь нэртэй сэхээтэн, хэд хэдэн орны хэл мэддэг хүн байжээ. Эх нь Цогт тайжийн удмын Боржигон овогт Самдангийн Дулам байсан.
1914-1920 онд Алексеевский сургуульд сурсан. Хиагтад МАН-ын анхны хурал 1921 оны 3 дугаар сарын 1-3-нд болоход Ринчен орчуулагчаар ажиллаж байжээ.
1923-1924 онд Бямбын Ринчин Верхнеудинск буюу өнөөгийн Улан-Үд хотын башгийн техникумд сураад 1924 онд хэсэг монгол оюутнуудын хамт Ленинградад суралцахаар явж Дорно хэлний ангид элсэн сурахаар явсан байна. Түүний багш нар нь оросын алдарт дорно судлаач Б.Я.Владимирцов, Ф.И.Щербатский, С.Ф.Ольденбург, Л.В.Щерба, В.В.Бартольд, В. М. Алексеев нар байжээ.
1927 онд Сургуулиа төгсөөд дорно судлалын диплом өвөртлөөд Монголын Гэгээрүүлэх яамны харъяа, Судар бичгийн хүрээлэнд ажиллаж байжээ.
1937 онд Улс төрийн хилс хэргээр баригдан шоронд хоригдож байжээ.
1942 онд суллагдаж МАХН-ын Төв хорооны шийдвэрээр “Үнэн” сонины газарт заагдан 1958 он хүртэл арван зургаан жил ажиллажээ.
1956 онд “Монгол хэлнүүдийн харьцуулсан түүхэн хэлний зүй” бүтээлээрээ БНМАУ-ын хэл бичгийн ухааны доктор,
1961 онд “Монгол бичгийн хэлний зүй” бүтээлээрээ Шинжлэх ухааны академич цол тус, тус хүртжээ.
[[Монгол хэл|Монгол хэл бичиг]], ардын билиг, угсаатны зүйн судалгаа хийсэн, [[Монгол улсын Шинжлэх ухааны Академи|Шинжлэх ухааны академийн]] жинхэнэ гишүүн, хэл бичгийн ухааны доктор цолтой байв. [[1929]] онд байгуулсан Монголын зохиолчдын анхны дугуйлангийн гишүүн байсан бөгөөд [[орос хэл|орос]], [[чех хэл|чех]], [[польш хэл|польш]], [[франц хэл|франц]], [[англи хэл|англи]], [[эсперанто]], [[герман хэл|герман хэлтэй]] агуу их эрдэмтэн хүн байв. 1956 онд “Монгол хэлнүүдийн харьцуулсан түүхэн хэлний зүй” бүтээлээрээ БНУАУ-д хэл бичгийн ухааны докторын зэрэг хамгаалжээ.
Тэрбээр [[Улс төрийн хэлмэгдүүлэлт|улс төрийн хэлмэгдүүлэлтэд]] өртөж, 10 жилийн ял авсан боловч [[орос хэл|орос хэлийг]] ялгуун эзэмшсэнийхээ хүчинд шоронгоос гарч байсан түүхтэй ч, үндэсний үзэлтэн энэ хүн амьдралынхаа турш [[Социализм|социалист]] нийгмийн дарамтан дор байсан билээ. Тэрчлэн зохиолч Д. Сэнгээ түүнд зориулж “Далан настанд ч даруулга хэрэгтэй” гэдэг дайрал шүлэг бичиж Бямбын Ринчений ардын уламжлалт соёл, утга зохиолыг бахархан хүндлэх үзлийг нь феодализмын соёлыг бахархагч, үндсэрхэг идеалист үзэлтэн хэмээн гүтгэн зохион байгуулалттайгаар дарамталж байжээ.
Бямбын Ринчен нь [[Цогт тайж (кино)|Цогт тайж]] киногоороо [[1945]] онд [[Төрийн шагнал|Маршал Чойбалсангийн нэрэмжит Төрийн шагналыг]] анх хүртэгчдийн нэг болсон.<ref>[http://maral-books.net/wp-content/uploads/2017/11/Re110Su2015-1.pdf Проф. Б. Сумъяабаатар: "АКАДЕМИЧ РИНЧЕН БОЛ ХҮНИЙ ТӨЛӨӨ ТӨРСӨН ХҮН", Академич Б.Ринчений 110 жилийн ойгоор зохиогдсон oлон улсын хуралд тавьсан илтгэл, 2015-12-05]</ref> [[Yүрийн туяа]] гурамсан роман, [[Заан залуудай]] балар эртний сэдэвт роман, [[Бэр цэцэг]], Гүнж, Сандоо амбан, Их нүүдэл, Нууцыг задруулсан захиа, Шүхэрч Буниа, [[Ану Хатан]] зэрэг олон сонирхолтой зохиол бичиж үлдээжээ. Түүний “Yүрийн туяа” гурвалсан романыг орос, чех хэлнээ орчуулсан. Б. Ринчен олон жилийн турш эх хэлнээ гадаадын утга зохиол орчуулах ажилд хүч чадлаа дайчилж [[Горький]], [[Маяковский]], Шолохов, Мопассан, Хикмет нарын бүтээлүүдээс Монголын уншигч олноо танилцуулжээ.
Зохиолч эрдэмтэн, бичгийн их хүн Бямбын Ринчен 1977 оны 3-р сарын <abbr>4-ий өдөр</abbr> таалал төгсжээ. Бямбын Ринчений мэндэлсний 100 жилийн ойг тохиолдуулан түүний дурсгалын хөшөөг Улсын төв номын сангийн өмнөх талбайд 2005 онд босгожээ.
| |||