Олимпын наадам: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
Tag: 2017 source edit
Бэлэгдэл, санхүүжилт, зохион байгуулсан газрууд
Мөр 1:
:''Хамгийн сүүлд болсон олимпын наадмын тухай [[Токиогийн олимп (2020 он)]] өгүүллээс уншина уу.''
[[Файл:Olympic flag.svg|250px|thumb|[[Олимпын таван цагариг]]ийн загварыг 1913 онд гаргаж, дараагийн жилээс нь хэрэглэж эхэлжээ. Олимпын наадмын хэрэглээний хувьд анх [[Антверпений олимп|1920 оны Антверпений олимпоос]] хэрэглэжээ]]
'''Олимпын наадам''' нь зун ба өвлийн [[спорт]]уудад зориулж зохион байгуулагддаг, олон улсын спортын их наадам юм. Түүхэнд хоёр төрлийн олимп байжээ. Эхнийх нь [[грек]]ийн [[Олимпиа]]д хийгдэж байсан эртний олимп ({{lang-gr|Ολυμπιακοί Αγώνες; [''Olympiakoi Agones'']}}). Хоёр дахь нь [[Афины олимп (1896 о)|1896 онд]] [[Афин]]д анх зохион байгуулагдсан Орчин үеийн олимп4 жил тутам болдог Олимпын наадам юм. 1924 оноос Өвлийн олимпын наадам явуулах болсон.
 
[[Олон Улсын Олимпын Хороо]] (ОУОХ, ''International Olympic Committee, IOC'') нь [[Пиер де Кубертэн|Пьер де Кубертэн]] гэгч [[Франц]]ын сурвалжитолон нийтийн хүнийзүтгэлтэний санаачилгаар байгуулагджээ. Тэрбээр дэлхий даяарх сонирхогч тамирчдыг цуглуулж олон төрлийн спортоор өрсөлдүүлэх мөрөөдөлтэй байсан ажээ. Тэрхүү хороо нь одоо "[[Олимпын хөдөлгөөн]]" буюу наадмыг зохион байгуулахад оролцдог спортын холбоонуудын эрх барих байгууллага болжээ. Олимпын хөдөлгөөн томрох тусам Олимпын наадмын сүр хүч ихэссэн байна. Өнөө үед корпорациудын ивээн тэтгэлэг, спортын "династи" үүсгэх зорилготой улс төрийн дэглэмүүдийн доорх дарамтанд хөгжсөн Кубертэний "цэвэр сонирхогч тамирчны идеал" нь алдагдсан хэмээн үзэх нь ч бий.
 
Өнөө үед олимподОлимпод оролцогсод нь дэлхийн бараг бүх орныг төлөөлдөг хэмжээнд хүрчээ. Үүний үр дүнд улс төрийн [[бойкот]], [[допинг]], шүүгчдэд хахууль өгөх, [[терроризм|алан хядах ажиллагаа]] зэрэг олон сөрөг нөлөө гарч байна. Хэдийгээр Олимпын хөдөлгөөн нь Кубертэний бодож ч үзээгүй асуудлуудтай тулгарч байгаа хэдий ч үүнтэй уялдуулж хөгжин өөрчлөгдөж байгаа. Эдгээрээс гадна 19-р зууны сүүлч, 20-р зууны эхэнд хэрэглэгдэж байсан зан үйл, бэлгэ тэмдгүүдийг олимпод оролцуулдаг. Эдгээрийн ихэнх нь нээлтийн ба хаалтын ёслол, медаль гардуулах ёслолуудад хэрэглэгддэг. Өнөө үеийн олимпОлимпын наадам нь хэдийгээр ихэд өөрчлөгдөж ирсэн ч гэсэн одоо ч [[Олимпын уриа|Citius Altius Fortius]] - Хурднаас хурдан, Өндөрөөс өндөр, Хүчтэйгээс хүчтэй буюу Олимпын уриа дээр төвлөрч байна.
 
'''Олимпийн наадмын бэлгэдэл''' бол олимпийн цагираг, холбоостой таван цагираг бөгөөд дэлхийн таван хэсгийг олимпийн хөдөлгөөнд нэгтгэхийг бэлгэддэг. Дээд эгнээний цагиргуудын өнгө нь хөх, хар, улаан өнгөтэй. Доод эгнээнд - шар, ногоон. Олимпийн хөдөлгөөн нь өөрийн гэсэн бэлгэ тэмдэг, тугтай бөгөөд 1913 онд Кубертины санал болгосноор ОУОХ -оос баталсан байдаг. Энэхүү бэлгэ тэмдэг нь Олимпийн цагиргууд юм. Олимпын Далбаа нь олимпийн цагираг бүхий цагаан даавуу бөгөөд 1920 онд Антверпен хотод (Бельги) болсон VII Олимпийн наадмаас эхлэн бүх олимпийн наадамд өргөгдсөн бөгөөд Олимпийн тангараг мөн өргөж байжээ. Олимпын наадмын нээлтийн үеэр үндэсний багуудын далбаан дор жагсаал 1908 онд Лондон хотод (Их Британи) болсон IV Олимпийн наадмаас хойш зохион байгуулагдаж ирсэн. 1936 оны Берлинд (Герман) болсон Олимпоос хойш олимпийн бамбар асаах ёслол зохион байгуулж ирсэн байна. Олимп бүрийн бэлэг тэмдэг болох "сахиус-амьтан" анх 1968 оны зун, өвлийн наадамд албан бусаар гарч ирсэн бөгөөд 1972 оны олимпоос хойш батлагдсан байдаг.
 
=== Олимпын наадам болсон газрууд ===
Олимпийн наадмыг хамгийн олон удаа АНУ -д зохион байгуулсан - 8 удаа (зун 4 удаа, өвөл 4 удаа). Францад - 5 удаа (2/3), Их Британид - 3 удаа (3/0), Германд - 3 удаа (2/1), Японд - 4 удаа (2/2), Италид, Канадад - 3 удаа удаа (1/2), Грек, Австрали зуны Олимпын наадмыг хоёр удаа, Австри, Швейцарь, Норвеги хоёр удаа өвлийн наадмыг зохион байгуулжээ. Швед, Бельги, Нидерланд, Финлянд, ЗХУ, Мексик, Өмнөд Солонгос, Испани, Хятад, Бразил нэг нэг удаа зуны Олимпын наадмыг зохион байгуулж байсан бол Өмнөд Солонгос мөн өвлийн Олимпын наадмыг зохион байгуулж байжээ. Югослав (Босни Герцеговина), Орос улс нэг удаа өвлийн наадмыг зохион байгуулж байжээ. Олимпийг зохион байгуулах эрхийг нийт 23 орон авч байсан байна. Үүний зэрэгцээ зуныг 19 оронд, өвлийг 12 оронд зохион байгуулж байжээ.
 
=== Санхүүжилт ===
Олимпын наадмаас олох зар сурталчилгааны ихэнх хэсэг (голчлон ОУОХ -ны маркетингийн хөтөлбөрийг дэмжигчдийн томоохон санхүүжилт, телевизийн орлого) Олон улсын олимпийн хороонд очдог. Харин нь ОУОХ эдгээр мөнгөний талыг наадам зохион байгуулах хороонд чиглүүлж, талыг нь өөрийн хэрэгцээнд болон олимпийн хөдөлгөөнийг хөгжүүлэхэд зориулдаг. Зохион байгуулах хороо тасалбар борлуулснаас олсон орлогын 95 хувийг мөн авдаг. Гэхдээ сүүлийн хэдэн арван жилийн санхүүжилтийн ихэнх хэсгийг ихэвчлэн засгийн газрын эх үүсвэрээс бүрдүүлдэг бөгөөд хамгийн их зардлыг наадамд биш харин спортын дэд бүтцийг хөгжүүлэхэд зарцуулдаг. Тиймээс жишээ нь 2012 оны Лондонд болсон Олимпийн наадмын үеэр гарсан зардлын дийлэнх нь Олимпийн парктай зэргэлдээх талбайг сэргээн засварлахад зарцуулагдсан байна.
 
== Цахим холбоос ==