Жүдо: Засвар хоорондын ялгаа

"Өрсөлдөгчийнхөө хүчийг ашиглан ялалтандялалтад хүрэх" (柔よく剛を制す) гэсэн дотоод сэтгэлгээг чухалчлан үздэг.

Дан ганц ялалтандялалтад хүрэхийн тулд бус өөрийнхөө дотоод сэтгэлийг ч гэсэн бялдаржуулах зорилготой.

[[Мэйжигийн хувьсгал]] гарснаас хойш Жүжицүгээржүжицүгээр хичээллэдэг хүмүүс багасажцөөрч ирсэн. Энэ үед 1882 онд Каноо Жигороо нь хэвтээ барилдаан болон атемивазаг голлодог [[Тэнжиншинёо]], босоо барилдаан голлодог [[Китоо]] хэмээх жүжицүгийн 2 урсгал дээр тулгуурлан, өөрийнхөө Китоогийн туршлагаас "Тэнцвэр алдагдуулах" чадварын талаар нарийн боловсруулж гимнастик, бие заслын аргачлал, бие бялдаржуулалт, тулааны урлаг болгон, хүнийг боловсруулж хөгжүүлэх аргачлал боловсруулж "Жүдо" хэмээн нэрлэн, хуучин Токиогийн [[Шитая]] дүүрэгт орших [[Эйшо сүм]]д [[Коодоокан]]г байгуулсан байна.

Коодоокан жүдод "[[шидэлт]]", "[[даралт]]", "[[атемивазаатэмиваза]]" гэсэн 3 төрлийн мэх байдаг. Мөн [[Ката]] болон [[Рандори]] гэж бий. КаноКаноо нь "[[атемивазаатэмиваза]]" төрлийн мэхийг аюултай хэмээн тэмцээн болон рандоригийн үед "шидэлт", "даралт" төрлийн мэхийг л хэрэглэх болсон.

"АтемивазаАтэмиваза" төрлийн мэх нь орчин үед зэрэг нэмэх үеийн шалгалтандшалгалтад хүртэл хэрэглэгдэх нь ховор болсон учир жүдогоор хичээллэдэг хүн ч мэдэхгүй байх нь их. Мөн түүнчлэн зааж сургах дасгалжуулагч байхгүй байгаа нь бодит байдал юм.

Жүдогийн цол зэрэглэл нь зэргээс эхлэн дан болон өгсдөг. Зэрэг болон дан нь Иго, ШогиШооги (Япон үндэсний шатар)-д хэрэглэгддэг байсныг Каноо Жигороо нь анхлан тулааны урлагийн зэрэглэлд хэрэглэсэн байна. Орчин үед [[Кэндокэндо]], [[Каратэкаратэ]] зэрэгт хэрэглэгдэж байгаа нь Жүдогоосжүдогоос эхлэлтэй юм.

1-р дан нь хар бүс гэдгээр нийтэд тархсан. Дээр үеээс жүдогийн бүсийг угаадаггүй байснаас бэлтгэл сургуулилт хийсээр удах тусам бүс нь хар болж ирдэгээсирдгээс хар бүс нь тухайн хүний хүч чадал, чадварын илэрхийлэл болсон байна.

※ Эмэгтэйчүүд нь Япон дотроо бол бүс голоор 1/5 хэмжээний өргөнтэй цагаан зураастай байдаг. Олон улсын дүрмэнддүрэмд бол эрэгтэй эмэгтэй ижилхэн.<br />

Нийтэд 10-р дан нь хамгийн дээд дан гэж яригддаг ч, Жүдог үнлэслэгч Кано Жигороо нь "Жүдо" хэмээх номондоономдоо "1-р дангаас ахиулсаар 10-р дан хүрч, цаашид улам хүчирхэгжин дээшлэждээшилж байвал 11, 12-р дан болж болно" гэж дээд хязгаар заагаагүй байдаг. Гэвч хараахан тийм тохиолдол гараагүй байгаа.<br />

Мөн Олон Улсын Жүдогийн Холбооны 10-р дантай жүдочин нь Антон Гээсинк (Голланд), Чарльз Палмер (Англи) 2 л юм.

*Тэмцээний дэвжээ нь 8мх8м-с 10мх10м хүртэлх хэмжээтэй бөгөөд [[татами]] гэж нэрэлдэгнэрлэдэг байна. *Коодоокангийн дүрмийн дагуу бол 67, Олон Улсын Жүдогийн Холбооны дүрмийн дагуу бол 66 төрлийн "[[шидэлт]]"-нийн мэх, 29 төрлийн (2лаа адилхан) "[[даралт]]"-нийн мэхийг ашиглан ялалтын төлөө тэмцэлддэг.

*Хэрвээ хэн нэг нь тэргүүлэх оноо аваагүй байгаа тохиолдолд нэмэлт цаг сунган барилдаж хэн түрүүлж оноо авсан (Алтан онооны дүрэм) нь ялдаг. Тэгээд ч хэн нь ч ялж чадахгүй тохиолдолд шүүгчийн шийдвэрээр ялагчийг тодруулдаг.

Олимп зэрэг томоохон тэмцээнүүдэд 5мин5 минут барилддаг.

Олимп болон [[ЖудогийнЖүдогийн Дэлхийндэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн|ДАШТ]] зэрэгт 3-р байрын төлөөх барилдаан гаргахын тулд дүрмээр дагах барилдааныг бий болгодог. Үүнд нь шувтрагыншувтаргын барилдаанд ялагдсан бөхчүүд дундаас шөвгийн 4-т үлдсэн бөхчүүдтэй барилдсан бөхчүүд нь барилддаг юм.

Өрсөлдөгчөө хүч хурдын хувьд илт давуутайгаар шидэж, ар нурууны аль болох их талбайг татамид хүргэсэн бол "Иппон" болдог. Арай иппон гэж тооцохоор биш бол "ваза-ари", түүний дараа "юүко" юм. Вазаваза-ари 2 удаа авсан тохиолдолд иппон болдог.

Олон улсын дүрэмд өрсөлдөгчийнхөө нуруу, 2 далыг хоёуланг нь эсвэл нэгийг нь дэвжээнд хүрэхээр дарж, өрсөлдөгчийнхөө хөлөндхөлд бие эсвэл хөлөө хавчуулагдаагүй нөхцөлд 25 секунд болбол "Цэвэр ялалт - [[Иппон]]", 20-25 секунд бол "[[Ваза-ари]]", 15-20 секунд бол "[[Юүко]]" гэсэн үнэлгээ авдаг.

Гэвч [[Коодоокан жүдо]]гийн дүрэм нь арай хатуу буюу 30 секунд нь [[иппон]], 25-30 хооронд бол "[[Ваза-ари]]", 20-25 секунд бол "[[Юүүкоо]]" авдаг. <br />

[[Боох мэх]] болон [[өчих мэх]]энд өрсөлдөгч нь бууж өгснөө илэрхийлж шүүгчид ойлгогдохоор дэвжээг эсвэл өрсөлдөгчөө 2-3 удаа цохивол ([[майтта]] - японоор бууж өгье гэсэн үг) цэвэр ялалт болдог.

[[Өчих мэх]]ний хувьд бууж өгснөө илэрхийлэх нь тухайн тамирчны эрх бөгөөд тохой, мөрөндөө хүнд гэмтэл авсанчавсан ч ялах итгэлтэй байгаа бол "[[майтта]]" хийхгүй байсан ч болно. Гэвч энэ нь цаашид барилдаж чадахгүй болох магадлал өндөр тул хийхгүй байхыг зөвлөж байна.

Дунд сургуулийн сурагч нар нь [[өчих мэх]] болон [[гурван талт]]аар [[боох мэх]] хийх нь хориотой. Бага сургуулийн сурагч нар нь өчих болон боох [[мэх]] аль аль нь хориотой.

*[[1955]] он:　Коодоокан жүдогийн тэмцээнийг шүүх шинэчлэсэн дүрэм, "ваза-ари" авсаны дараах "даралт" нь 25сёк25сек байх гэх мэт

*[[1967]] он:　Олон Улсын Жүдогийн Холбооны дүрэм зохиогдов. ОУЖХ-нны 6 жингийн систем

*[[1976]] он:　Зуны олимпын жүдогийн төрөлд "коо-какоока" үнэлгээг хэрэглэв.

*[[1977]] он:　ОУЖХ-нны 8 жингийн системтэй болсон.

Өмсгөл болох Кодооканыг өөрөөр "жүдоги" болон "кимоно" зэргээр нэрлэдэг. Цагаан болон цэнхэр өнгөтэй байна. Тамирчид жүдоги-гжүдогиг маш хүндлэх журамтай байдаг ба энэ бол анхны мэдлэг байх ёстой гэж үздэг.