Сталинградын тулалдаан: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 1:
'''Сталинградын тулаан''' нь Дэлхийн хоёрдугаар дайны үед ЗХУ-ын Улаан Арми болон Гитлерийн Германы Армийн /Вермахт/ хооронд 1942 оны
==Тулалдаан==▼
Сталинградыг дайснууд бүслэж тулаан эхэлэхэд 500 мянга гаран хүн амтай байсан бөгөөд дайны дараа 1500 хүн амьд гарсан байна. Нийтдээ бүслэгдсэн тулалдаан төгсөхөд 1 сая 109 мянган гаруй хүн амь үрэгдсэн байдаг. Байшингаас байшин, гудамжнаас гудамж, орцноос орцны хооронд барьцалдан тулалдаж хэн хэнийх нь тэвчээр эр зоригийг сорьсон дэлхийн түүхэнд үлдэх томоохон тулаан юм. Эх орон, ард түмнэээ харийн түрэмгийлэгчдээс хамгаалан тэмцсэн Зөвлөлтийн мянга мянган баатрууд амиа үл хайрлан зоригтой, тэвчээртэй байж чадсанаар ялалт байгуулсан билээ. ▼
▲
Зөвлөлтийн арми, хотын иргэд бүслэлтэнд хамгийн хүнд нөхцөлд байсан ч эргэлт буцалтгүй давшиж 1942 оны 11-н сард байдал эсрэгээр эргэн улмаар Германы алдарт 6-р арми бүхлээрээ бүслэгджээ. 1943 оны нэгдүгээр сарын 31нд Дэлхийн хоёрдугаар дайны томоохон тулаан болох Сталинградын тулалдааны явцад германы фашистын цэрэг анх удаа бууж өгчээ. Германы генерал-фельдмаршал, өмнөдийн цэргийн бүлгийн 6-р армийн командлагч Паулюсын цэрэг армийнхаа үлдэгдэл хэсгийн хамт зөвлөлтийн цэрэгт бууж өгсөн байна. Үүнээс хойш хоёр өдрийн дараа умардын цэргийн бүлэг бууж өгсөнөөр Сталинградын тулалдаан дууссан юм. Сталинградын тулалдаан нь аугаа их эх орны дайны төдийгүй, бүхэлдээ дэлхийн хоёрдугаар дайны явцад үндсэн эргэлт гаргах эхлэл болсон юм.
==Тулалдааны явц==
===Тулалдааны өмнөх байдал===
Оросууд 1942 оны хавар Москвагийн тулалдаанд ялж Ленинградын босгонд дайсныг барьж чадсан нь тэдэнд өөртөө итгэх итгэл ялалт ойрхон байгаа мэт сэтгэгдэл төрүүлсэн байдаг. 1942 оны хавар Ржевын мөргөцөгт хийсэн тулаан Оросуудад ашигтай байдлыг үүсгэсэнгүй. Энэ тулалдаанд нийтдээ 1942-1943 онд Германы төв бүлэг 150 мянган цэргээ алдсан бол тэдэнтэй байлдсан
1942 оны хавар нууц мэдээ хүргэж явсан германы онгоц Оросын талд унасан байна. Онгоцны багийн нэг гишүүн тэндээ үхсэн бол нөгөөх нь бууж өгөхийг хүссэнгүй эсэргүүцэл үзүүлсэн тул устгав. Алагдсан хошууч маш чухал мэдээ тээж явсан нь Германы
===Тулалдааны эхэн үе===
1942 оны 7 сарын
Давшиж байгаа тал ямагт давуу байдалтай байдгийг Паулюсын цэргүүд харууллаа. Оросын хориглолтын нэг цэгт хүчээ бөөгнөрүүлэн дайрч орсноор Дон мөрний баруун эрэг Германчуудын гарт шилжлээ. 7 сарын 21 нд тэргүүний ангиудаа завиар гол гатлуулж түшиц газар булаан өргөжүүлснээс Сталинград хот 60 км зайтай боллоо. Маршал Тимошенко зайлуулагдаж дэслэгч генерал Гордовыг фронтын толгойд тавьлаа. Гордов үүнээс хамаагүй хойно 46 онд Сталинын муулсан яриаг нь матаасчин ховлосноор цаазлагдсан.
Line 17 ⟶ 18:
Гордов ч тун удахгүй хурандаа генерал Еременкод ажлаа өгсөн байдаг. Сталинград хотоос өмнө зүгт Бакугийн чиглэлд явсан Готын танкийн 4-р арми хотыг өмнө талаас нь шахаж ирлээ. Алдарт 227 р тушаал гарсан нь олон мянган Орос цэргийг ухрах замгүй болголоо. Олон олон тулаанд Немцүүд Оросын армийг ар талын халхлах отрядтай нь давхраар нь хуу хамж байсан гэдэг. Сталинград дайсны бөмбөгдөлтөнд өртсөн эхний өдрөөсөө авахуулаад л галанд умбав. Хотын ихэнх хэсэг нь модон байшинтай байсан нь нөлөөлөв.
Ганцхан өдөрт 40 мянга орчим хүн бөмбөгдөлтөнд амь үрэгдэв. Германчууд хотын захад ирээд шууд л хот руу дайралтаа эхлүүлснээр хот доторхи тулаан оргилдоо хүрлээ. Байшин гудам бүрийн төлөө зууралдан тэмцэх Оросуудын эсэргүүцлийг дарсаар зүүн зүгт Сталинградын балгасан дундуур дайсан алхам алхмаар урагшилсаар байв. Хотын гол найдвар 62р арми байв. Армийн командлалаас Лопатиныг сольж Василий Иванович
Хотын төв гол хэсэг дайсны гарт орлоо. Чуйков алгуурлалгүй яаралтай шийдвэр гаргаж хошууч генерал Родимцевын гвардийн 13-р дивизийг дайсны өөдөөс хаяв. 9 сарын 16 ны шөнөөр дивиз Волгыг гатлан давшилтанд орж мельницын 4-р гудмын төлөөх тулаанд Паулюсын цэргүүдтэй гардан тулаанд оров. Бууны жад ирлэсэн хүрзээр үзэлцсэний эцэст гудмаас дайсныг цэвэрлэлээ дараагийн атакаар төв вокзал мөн цаашлаад олон дахин атаклаж маш их хүнээ алдсан ч Мамай толгойг дайснаас булааж авсан нь уг тулааны хамгийн шийдвэрлэх мөчүүдийн нэг байлаа. Мамай толгой Сталинградын өндөрлөг цэг бөгөөд эндээс өдрийн цагт голоор гарч байгаа бүх юмыг харж их бууны хараандаа байлгаж болдог аж.
| |||