Омар Хаяам: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 7:
 
[[Байгаль]] [[дэлхий]], [[од]] [[гариг]], орчлон [[ертөнц]], эгэл бөөмс, бүсгүй хүний гоо сайхан, хөдөлмөрийн тэмцэл, [[үхэл]] мөхөл, төрөх үүсэх, [[үнэн]] худал, архи [[дарс]] гээд "рубай" дөрвөн мөртүүдэд хөндөгдөөгүй сэдэв ховор бөгөөд тэр бүгдээр дамжуулан Хаяам өөрийн өвөрмөц [[философи]], далд мэдрэхүй, эрх чөлөөт сэтгэлгээгээ яруу сайхнаар илэрхийлжээ.
 
 
Тэрээр Хорасан (одоогийн Ираны Хорасан-Резави муж) нутагт байдаг Нишапур хотод төржээ. Омар жижиг худалдаачны хүү байсан бөгөөд бас Айша гэдэг охин дүүтэй байжээ. 8 настайгаасаа эхлэн тэрээр математик, одон орон, гүн ухааны чиглэлээр гүнзгий хичээллэж эхлэв. 12 настайдаа Омар Нишапурын медрессе-д /шашны сургууль/ оюутан болжээ. Дараа нь Балх, Самарканд, Бухарагийн медресст суралцсан. Тэнд тэрээр лалын шашинтны хууль, анагаах ухааны ангийг онц дүнтэй төгсч, хаким, өөрөөр хэлбэл эмч мэргэжил эзэмшсэн байна. Гэвч эмнэлгийн дадлага нь түүнд тийм ч их сонирхолгүй байв. Тэрээр алдарт математикч, одон орон судлаач Сабит ибн Куррагийн бүтээлүүд, Грекийн математикчдын бүтээлүүдийг судалсан байна.
 
Арван зургаан настайд нь Тахал гарч энэ үеэр аав нь, дараа нь ээж нь нас барж Хайям амьдралынхаа анхны зовлон амссан байна. Омар эцгийнхээ байшин, цехийг зараад тухайн үеийн Дорнод дахь шинжлэх ухаан, соёлын төв байсан Самарканд оржээ. Самарканд хотод Хайям эхлээд нэг медресийн оюутан болсон боловч мэдлэгээрээ гайхагдаж хүн бүхэнд маш их сэтгэгдэл төрүүлсэн тул түүнийг шууд л багш болгов. Тухайн үеийн бусад томоохон эрдэмтдийн нэгэн адил Омар аль ч хотод удаан хугацаагаар амьдарсангүй. Дөнгөж дөрвөн жилийн дараа тэрээр Самаркандаас гарч Бухара руу нүүж ирээд номын дэлгүүрт ажиллаж эхлэв. Эрдэмтэн Бухарт арван жил амьдрах хугацаандаа математикийн дөрвөн үндсэн трактат бичжээ.
 
Омар Хаяамыг удаан хугацаанд мартжээ. Азтай тохиолдлоор түүний бичсэн шүлэг, афоризм буюу цэцэн үгстэй тэмдэглэлийн дэвтэр Викторийн эрин үед Английн яруу найрагч Эдвард Фицджералдын гарт орж, олон бадмаарагийг эхлээд латин, дараа нь англи хэл рүү хөрвүүлжээ. 20 дугаар зууны эхэн үед Фицджералдын бадмаараг нь Викторийн яруу найргийн үеийн хамгийн алдартай бүтээл болсон юм.
 
 
 
{{DEFAULTSORT:Хаяам, Омар}}