Монгол орны загас: Засвар хоорондын ялгаа

[[Хойд мөсөн далай]]н ай савд багтдаг [[Дархадын хотгор]], [[Булган гол]], [[Сэлэнгэ мөрний сав]], [[Хөвсгөл]], [[Тэрхийн цагаан нуур]], [[Өгий нуур]] зэрэг томоохон нуурт 22 зүйлийн загас байдгаас [[Дархадын цагаан загас|Дархадын цагаан]], [[Дэлгэр мөрний цагаан]], [[Хөвсгөлийн омуль]], [[Сибирь хилэм]], [[тул]], зэвэг хоёр зүйл [[хадран]], [[алгана]], [[ердийн цурхай]], [[мөнгөлөг хэлтэг]], [[булуу цагаан]], [[гутаарь]], [[улаан нүдэн]], [[бух сугас]] элбэг.

 

 

Төв Азийн гадагш урсгалгүй гол мөрний ай савд багтдаг Хар, Хар-Ус, Дөргөн, Айраг, Хяргас, говийн хөндийн Орог, Бөөн цагаан, Улаан нуур, Таацын цагаан, Адгийн цагаан, Хотон, Хоргон, Даян, Толбо, Ачит, Хонгор-Өлөн, Үүрэг, Увс болон Хангайн нурууны нуурархаг тэгш өндөрлөгийн Хүнгүйн Хар, Тэлмэн, Сангийн далай, Хөх нуур зэрэгт монгол хадран, алтайн сугас загасны гурван зүйл, могой эрээлжийн хоёр зүйл, нүцгэн жараа, бүгд долоон зүйл загас оршдгоос гурван зүйл нь агнуурын ач холбогдолтой юм. Тус ай савын загас бол өөр нутагт байдаггүй, манай орны унаган загас билээ.

Манай орны давстай, давсгүй нуур болгон загастай, тэдгээрт хүнд хортой идэж болдоггүй загас бараг үгүй юм. Судлаачдын олж илрүүлсэн ан агнуурын багаж хэрэгсэл, хөшөө дурсгал, хүн ардын хэрэглэж байсан эд агуурс дахь хээ угалз тэргүүтэн нь монголчуудын ахуй амьдрал загас агнууртай эртнээс холбоотой байсныг гэрчилдэг байна.

 

 

 

Дархадын хотгорын загасыг 1943 оноос эхлэн үйлдвэрийн аргаар ашиглаж эхэлжээ. Эндээс барьж ашиглаж байгаа загасны дийлэнх хувийг дархадын цагаан загас, багахан хувийг тул, зэвэг, хадран эзэлдэг. Цаашид олон жилийн нөөцтэй загас агнуурыг зохион байгуулахын тулд Дархадын цагаан нуурын загасны үйлдвэрийг түшиглэж жилд 100 сая салбарсын төрлийн жараахайг өсгөх чадалтай ажилчдыг дагалдуулан дадлага олгон сургаж загас үржүүлгийн газар байгуулж ажиллуулах