Баяндэлгэр сум (Төв): Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
мэдээлэл
No edit summary
Мөр 54:
|footnotes =
}}
'''Баяндэлгэр сум''' нь [[Төв]] аймгийн сум юм. Тус сумын хүн ам сүүлийн 2002 оноос эхлэн хот дагасан их нүүдлийн улмаас тасралгүй буурч ирсэн. 2005 оны байдлаар 429 өрхийн 1226 оршин суугчтай байв<ref>[http://web.archive.org/web/20080528115549/http://202.131.5.91/webs/aimags/14/my%20webs/Hunam.pdf Аймгийн Статистикийн Алба]</ref>. 2007 оны хүн амын тооноортооллогоор 1165 болж буурчээ. Харин 2013 оны хүн амны жилийн эцсийн тооллогоор 1390 хүн ам, нийт 532 өрхтэй болсон.
 
{| class="wikitable"
Мөр 77:
==Газар зүйн байрлал==
 
Байгаль цаг уурын төлөв. Газар зүйн байрлал
 
Газар зүйн байрлал
Тус сум нь өмнөд талаараа Төв аймгийн Баянжаргалант сумтай, баруун өмнөд талаараа Архуст сумтай, баруун талаараа Эрдэнэ сумтай, зүүн хойд талаараа Мөнгөнморьт сумтай, зүүн талаараа Багануур дүүрэгтэй, зүүн урд талаараа Хэнтий аймгийн Цэнхэрмандал сумтай тус тус хиллэн Ханхэнтий нурууны өмнөд хэсэгт оршдог.
 
Сумын төв нь хойд өргөргийн 47044”10/ зүүн уртрагийн 108004”24/-солбицолд, Улаан баатарУлаанбаатар хотоос 101 км, Зуунмод хотоос 108 км, Багануур дүүргээс 26 км зайд алслагдсан байна.
 
Тус сум нь өмнөд талаараа Төв аймгийн Баянжаргалант сумтай, баруун өмнөд талаараа Архуст сумтай, баруун талаараа Эрдэнэ сумтай, зүүн хойд талаараа Мөнгөнморьт сумтай, зүүн талаараа Багануур дүүрэгтэй, зүүн урд талаараа Хэнтий аймгийн Цэнхэрмандал сумтай тус тус хиллэн Ханхэнтий нурууны өмнөд хэсэгт оршдог.
Сумын төв нь хойд өргөргийн 47044”10/ зүүн уртрагийн 108004”24/-солбицолд, Улаан баатар хотоос 101 км, Зуунмод хотоос 108 км, Багануур дүүргээс 26 км зайд алслагдсан байна.
Өлзийт уул /1980,3м/, Баруун бэрхийн даваа /1992,0м/, Шар булгийн даваа /1937,0м/, Баруун салаа уул /1709,8м/, Хушингийн овоо /2221,2м/, Хүнхэр улаан уул /1791,8м/ зэрэг уул даваанууд байр зүйн зурагт тэмдэглэгдсэн байна.
Үзэсгэлэнт уул нуруу, ан гөрөөс, гол мөрөн, рашаан усаар элбэг бөгөөд бор гөрөөс, буга, аргаль, гахай, чоно, тарвага зэрэг ан амьтад, хун, галуу, нугас, хөхөө, ятуу, хур, бүргэд, тас, бор шувуу зэрэг жигүүртэн шувуу, алгана, тул, цурхай, гутаар зэрэг загас жараахай, шинэс, хус, хуш, улиас, хайлаас зэрэг ой мод, чулуун нүүрс, алт, цагаан тугалга, жонш, цахиур зэрэг ашигт малтмалтай.<ref>http://www.bayandelger.to.gov.mn/index.php?option=com_content&view=article&id=1&Itemid=3</ref>
==Түүх==
1923 онд [[Түшээт хан аймаг|Түшээт хан аймгийн]] [[Дархан чин вангийн хошуу|Дархан хошой чин ван Пунцагцэрэнгийн хошууны]] харьяанд Гүн сум нэрээр байгуулагдсан<ref name="OfficialSite">[http://www.tuv.gov.mn/index.php?option=com_content&view=article&id=60:2008-10-11-07-30-47&catid=34:2008-10-10-07-11-36&Itemid=79 Баяндэлгэр сум]</ref>. 1924 онд Баяндэлгэр уулын сум нэртэй болж, 1931 онд одоогийнхоо нэрээр нэрлэгджээ. 1956 онд сумыг татан буулгаж [[Баян сум|Баян]], [[Эрдэнэ сум (Төв)|Эрдэнэ сумдад]] нэгтгэсэн ч удалгүй 1959 онд дахин байгуулжээ<ref name="OfficialSite">[http://www.tuv.gov.mn/index.php?option=com_content&task=view&id=24&Itemid=33 Төв аймгийн албан ёсны вэб сайт]</ref>.
 
==Засаг дарга нар==
1923-1962 оны хооронд сумын засгаар 19 хүн ажилласан байна. Үүнд: Дархан хошой чин ван Пунцагцэрэн, Жүгдэр, Гомбожав, Сэрээтэр, Ё.Галдан, Нэрэн, Г.Цэрэнбазар, Л.Дольд, Т.Дэндэв, Ж.Гомбо, С.Нэмэхбаяр, Дамчаа, Ж.Бямбаа, Б.Сэвжид, Навааншарав, Б.Пүрэв, Мөнх, А.Лаагансүрэн, Баярхүү нар ажиллаж байсан байна.