Цагаан хэрэм: Засвар хоорондын ялгаа

Тус тусдаа салангид хэрмүүд байсныг [[Хятад]]ын анхны нэгдсэн төрт улсыг үндэслэгч [[Цин Ши Хуанди]] [[Хүннү]] гүрний довтолгооноос хамгаалахаар НТӨ 220-206 оны хооронд зай завсрыг бөглөж, уртасгажээ.<ref name=":0">[http://www.ccds.charlotte.nc.us/History/China/save/barrett/barrett.html Construction of the Great Wall]</ref>. Эдгээр анхны шавар хэрмүүдээс үлдэж хоцорсон нь цөөхөн,Монголын их гүрэнд эзлэгдсэн үед 150 гаруй жил зогсож харин хамгийн сүүлчийн [[Мин улс]]ын үед умард зүгийн [[Монголчууд]], зүүн хойд зүгийн [[Манж үндэстэн|Жүрчид]]ээс хамгаалахаар байгуулсан чулуун хэрэм нь одоогоор сайтар хадгалагдаж үлдсэн юм.

Цагаар хэрэм нь [[Өвөр Монгол]]ын урд хөвөөгөөр эмжин нум хэлбэртэйгээр тогтож, дорно зүгт [[Бохайн тэнгис]], өрнө зүгт [[Лоб нуур]] хүрнэ. [[Эртний судлал]]ын бүх талын судалгаануудаар болбол бүх хэрмийн нийт урт 8,851.8 км, үүнээс 6,259.6 км нь жинхэнэ хэрэм, 359.7 км нь гуу жалга, 2,232.5 км нь уул, гол гэх мэт байгалийн бартаа саад гэж үзжээ.<ref name="Great Wall of China 'even longer'">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8008108.stm|title=Great Wall of China 'even longer'|publisher=BBC |date=April 20, 2009|accessdate=April 20, 2009}}</ref><ref name=":1">{{cite news|url=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hZntU8l3vH1I21vcievtc-QIryLA|title=China's Great Wall far longer than thought: survey|agency=Agence France-Presse|date=April 20, 2009|accessdate=April 20, 2009|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090427193631/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hZntU8l3vH1I21vcievtc-QIryLA|archivedate=April 27, 2009}}</ref><ref name=":2">{{cite web|url=http://news.smh.com.au/breaking-news-world/chinas-great-wall-far-longer-than-thought-survey-20090420-acas.html|title=China's Great Wall far longer than thought: survey|work=The Sydney Morning Herald|date=April 20, 2009|accessdate=April 20, 2009}}</ref>

[[Манж Чин улс]]ын [[Энх Амгалан хаан|Энх Амгалан]] хаан цагаан хэрмийг хамгаалалтын өртөг ихтэй, мөн найдваргүй бэхлэлт гэж үзэн цаашид засаж сэлбэх ажлыг зогсоосон байна. 1980-аад оноос эхлэн уг хэрмийг дахин шинэчлэн засаж, сэргээн босгож байна. Хятадын Мин улсын үед уг хэрмийг сая гаруй цэрэг хамгаалж байв<ref name=":3">[http://library.thinkquest.org/C004471/tep/en/cultures/chinese.html The Great Wall Of China]</ref>. Уг хэрмийг барих явцад 2-3 сая хүн нас барсан гэж тооцдог байна<ref name="ICE">Damian Zimmerman, [http://www.american.edu/ted/ice/wall.htm The Great Wall of China], ICE Case Studies, December, 1997</ref>. Цагаан хэрэм нь олон нийтийн санал асуулгаар хүн төрөлхтний бүтээн байгуулсан [[уран барилга|уран барилгын]] [[шинэ дэлхийн долоон гайхамшиг]]т багтсан юм.<ref name="nwVFC">{{Cite news