Коммунизм: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
deleted machine translation
Tag: 2017 source edit
deleted machine translation
Tag: 2017 source edit
Мөр 2:
'''Коммунизм''' ({{lang-la|commūnis}}, орчуулбал '''Эв хамтач үзэл''') нь нийгмийн улс төрийн болон эдийн засгийн нэгэн зорилготой ангигүй ба ямар ч улсад харьяалагддагүй коммунист нийгэмлэгийн байгууллага юм. Энэ үзэл 20-р зууны түүхэнд гол нөлөө үзүүлсэн (коммунист улсууд болон капиталист улсуудын хоорондох ширүүн тэмцэл, зүүнтний бүлэг болон чөлөөт дэлхийн хоорондох хүйтэн дайны үе).
 
Марксист онолоор, коммунизм бол тодорхой түүхэн үе шат дахдахь нээлтүүдэд зайлшгүй гарч ирэхэд нь , өөрт ашигтай хүч болон материалист хөрөнгөөр тэргүүлэх мөн чөлөөт харилцаа холбоонд суурилахыг зөвшөөрдөг. Коммунизмын нарийн тодорхойлолтууд нь хоорондоо ялгаатай байдаг ба энэ нь голдуу нийтлэг улс төрийн бодлогын алдаа байдаг. Марксист онолын төлөө тэмцэл: социализм бол ердөө л коммунизмын шилжилтийн замын үе шат юм. Ленинист пролетарийн удирдсан манлай бүлгийн үзэл санааг энэ онолд шинээр нэвтрүүлсэн бөгөөд эргэлмийнэргэлтийн дараах улс төрийн бүх эрх мэдлийг барих, “Ажилчид” ба ажилчдын оролцоо, капитализм ба социализмын хоорондох шилжилтийн үе шат гэж тодорхойлсон.
 
Коммунист зөвлөл, марксист бус хувь хүний эрх чөлөөний төлөө тэмцэгч коммунистууд, замбараагүй коммунистууд гэх мэт коммунистууд шилжилтийн манлай намыннамыг эсэргүүцдэг ба коммунизмын байгуулал дахдахь капитализмын эхлэлийг дэмждэг. Өргөн цар хүрээний онолууд дахдахь тэдгээр коммунистуудын бодлоор ялгаатай эдийн засгийн хөдөлгүүрүүд (Жишээ нь хоол хүнсний хэрэглээ, боловсрол, эмнэлэг гэх мэт) байдаг гэж үздэг. Зарим коммунистууд үйлдвэрлэлийн үндсэн хүчин зүйлийг өмчлөх хувийн өмч ноёрхсон капиталист нийгэмд үйлдвэрлэлийн нийгмийн шинж хөгжлийн явцад улам бүр хөгжиж, энэ нь нийгмийн үйлдвэрлэлийн үр дүнг эзэмших хувийн эзэмшил, хувийн өмчтэй эвлэршгүй зөрчилтэй болж, эцэстээ социалист хувьсгал хийж ажилчин ангийн засаглалыг тогтоон капитализмыг устгах замаар социализмыг тогтоон коммунизмыг байгуулахад хүргэнэ. Капитализмын бүтээгдэхүүн болох пролетари анги зөвхөн өөрийнхөө хүчээр өөрийгөө чөлөөлж чадах тул энэ анги улс төрийн засгийн эрхийг байлдан авах нь түүхэн зайлшгүй шинжтэй. Капитализм бол хувийн өмч, мөлжлөгт үндэслэдэг тул шударга биш нийгэм мөн. Харин коммунизм бол төгс энэрэнгүй нийгэм байх болно гэж коммунистууд үздэг.
Орчин үеийн толь бичигт социалогичидсоциологичид ба улс төрийн тайлбарлагчид улс төрийн зонхилох чиг хандлагын талаар маргалддаг, коммунизм нь голдуу улс төрийн намуудын бодлогуудыг дурьдсан байдаг ба эдийн засгийн бодит байдлыг харгалзахгүйгээр өөрсдөө тэргүүлдэг. Социалист Бүгд Найрамдах Вьетнам Улсын эдийн засгийн “Дой Мой” оруулах бодлогууд агуулж байдаг. Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс эдийн засгийн систем нь социалист зах зээлийн системийг агуулсан байдаг. Зөвлөлт холбоот улсын эдийн зөсгийн тогтолцоо нь Ленинист бус социалстоор “капиталист улс” хэмээн тодорхойлогдсон байдаг.
 
== Нэр томьёо ==
[[Файл:Hammer and sickle.svg|thumb|250px|КоммунизмКоммунизмын бэлгэ тэмдэг алх хадуур]]
Түүхийн материалын схемд коммунизмын сөнөө нь дарангуйлалгүй ба хомсодмол байдалд орохгүй байх явдал юм.
 
== Онол ==
Марксист онолоор пролетариудын дарангуйлал нь капитализм болон коммунизмын хоорондох завсрын систем тогтолцоо ба өмчийг ганцаар эзэмшихээс засаглалын процесс өөрчлөгдөж эхэлдэг. Улс төрийн шинжлэх ухаанд коммунизм нь заримдаа коммунист улсууд, нэг намын тогтолцоотой улс Марксизм Ленинизмд үнэнч байхыг тунхагладаг ба түүнийг даган дууриадаг.
 
Коммунизм гэдэг үгийн орчин үеийн хэрэглээ нь социалист засгийн газрууд улс төрийн бодлогоороо өөрийгөө тунхагласан нэг намт улсууд, хөрөнгөт улс буюу үйлдвэрлэл, ажилчин ангиудын төлөөлсөн байдлаар голдуу яригддаг. Эдгээр засаглалуудын ихэнх нь Марксизм Ленинизмд суурилсан байдаг гэвч тэд үүнийг коммунизм гэж нэрлэдэггүй бөгөөд үзэл суртал нь тэдний улс төрийн бодлогуудын хөдөлгөгч хүч байсан. Мао Зедонг: жишээ нь шинэ ардчилал ба Ленин коммунизм 1920 оны өмнө буюу дайны үеийн коммунизм. Үүний дараа Вьетнамчууд “Дой Мой”-г хуульчилсан ба Хятадууд социализмоо татан буулгасан байна. Засгийн газрууд өөр бусад засгийн газруудаараа шилжилтийн социалист систем байгуулан тодорхойлж байсан. Энэ систем нь заримдаа улсын социализм эсвэл ижил төстэй нэрээ дурдагддаг.
 
Цэвэр коммунизм нь голдуу социализмын дараагийн үе шатны талаар яригдана гэсэн хэдий ч коммунистууд коммунизмын үе гэж дурддаг. Ангигүй харьяалалгүй нийгэм нь коммунизмаар тайлбарлагдана. Энэ коммунизм нь бодит улс төрийн ба эдийн засгийн орчин дах шийдвэр гаргадаг. Карл Маркс, бусад коммунист филисофичид коммунизмаас капитализм руу шилжшх үед коммунизмыг хэрхэн бүтээсэн, ажилчин ангийн бослого хэрхэн гарсныг тайлбарладаг. Коммунист тунхаглалд , Маркс газрын дахин хуваарилалт, коммунизмд шилжих үеийн үйлдвэрлэлийн төлөвлөгөөгөө танилцуулсан.
 
== Онол ==
Коммунист онолын хажуугаар, тэгш бус капиталист байдлыг цуцаах ганцхан зам нь пролетари(ажилчин анги) тэд нийгэмд хамтаараа баялагийн төв болгохыг хичээдэг. Томоохон хэмжээний хувьсгалт цугларалтууд нь капиталист тогтолцоог түлхэн унагахдаа хөрөнгөтний ангийг ашигласан. Хувьсгалт онолын ихэнх ба коммунист хувьсгалд зориулагдсан хэсэг зэвсэг ашиглан оролцож байсан. Онолчид хувьсгалыг биеэ даасан олон арга замаар ихэвчлэн коммунизмыг ихэвчлэн үүссэн орчноос нь хамааруулан тайлбарласан байдаг. Жишээ нь Хятадын хувьсгалт цэргийн арми болон улаан хятадыг хамруулсан ба энэ үед Вьетнамчуудын арми болон өрнийн армиудын хооронд Вьетнамын дайн өрнөж байсан ба 1975 онд дууссан. Энэ үед Кубад хувьсгал буюу чухамдаа төрийн эргэлт болсон. Эхлээд Кастро Кубын хэрэгт манлай нам зайлшгүй хэрэгтэй гэдэгт итгээгүй. 2 талын зэвсэглсэн тэмцэлд Батистагынхан түлхэц өгсөн. Коммунист хувьсгал нь юуг ч үл хамааран зорилго нь ажилчин ангийг буцаан нийгмнийн анги давхарга болгох, анги давхаргагүй нийгмийг үүсгэн байнуулах юм.
 
== Нийтийн хөдөлгөөн ==
Коммунизм дахь улс төрийн итгэл үнэмшлийн систем ба нийтийн хөдөлгөөн бүх зүйлд жишигчлэн оролцох ба голдуу коммунизмын хөдөлгөөнөөс хамаарах тусгай онол оршдог. Яг адилхан бусад нийгмийн өөр онол ба шашин шүтлэг гэх мэт маш олон замуудаар тайлбарлагддаг. Түүнчлэн коммунизмын үеийн бодол, олон тохиолдлууд, капитализмыг эсэргүүцэх хөдөлгөөн, анархизм буюу замбараагүй байдлыг ижилтгэх, нийтийн анархизм ба дайчдын итгэл үнэмшил юм. Коммунизм нь дарангуйллаар өөрийгөө зөвтгөдөг ба олон түмэнд нэрд гарсан үзэл суртал ба ихэнх коммунистууд бүтэлгүйтсэн. Антикоммунистын үед коммунистуудын санааг гутаасан.
 
20 ба 21-р зуунуудад коммунист санааны оролцоо нь дэлхийд үргэлжилсээр байсан ба заримдаа тэргүүлэгчид нь ижил байр суурьтай байсан. Одоо болтол зарим улсууд үүнийг улс төрийн засаглал байсан гэж үздэг. Ягаан өнгөтэй нь латин америк. Үнэн хэрэгтээ эдгээр засаглалууд нь Болива ба Венусуэль гэх мэт дэлхийн нэгээхэн хэсэг болох коммунист засаглалтай орнууд ардчилсан сонгуулийн бодлогыг дагахаар шийдсэн. 21-р зууны социализм ерөнхийдөө засгийн газруудаараа тунхаглагдсан. Өнөөдрийн коммунизмыг 20-р зууны коммунизмтай харьцуулбал 20-р зууны коммунизмын ухуулга сурталчилгаа илүү хүчтэй байсан ба ялангуяа Европ, Өмнөд Ази, Зүүн Өмнөд Азид социализмын хөдөлгөөн хүчтэй байсан.
== Түүх ==
[[File:Communism.svg|thumb|right|200px|Дэлхийн газрын зураг дээрх (улаан) коммунист ба (шар) өмнөх коммунист орнууд]]
Үйлдвэрлэлийн эртний харилцааны үндэс суурийг түлхэн унагасан. Үндэстэн хоорондын харилцаа тэдний байгалийн зан ааш ба захиргаадалт гэх мэт зүйлсийг хамааралгүйгээр нэг анги болгох юм.
 
Цаашид мэдээлэл нь эртний коммунизм, шашны коммунизм ба үл гүйцэлдэх [[социализм]]ын тухай байх болно.
 
Коммунизмын гарал үүсэл нь маргаантай байдаг. Өөр өөр түүхийн бүлэг онолчид коммунистыг олон янзаар тайлбарладаг. [[Герман]]ы филисофич [[Карл Маркс]] эхэн үеийн коммунизмыг жинхэнэ гэж үздэг. [[Карл Маркс|Маркс]]ын хувьд хүн төрөлхтөн илүү ихийг хийж бүтээснээр хувийн өмчийг хөгжүүлсэн. Ангигүй нийгэм анх эртний грект үүссэн. Плато өөрийн бүгд найрамдах улсыг хүмүүс өөрсдөд нь ноогдсон хөрөнгө, эхнэр болон хүүхдүүдтэй газар гэж тайлбарласан.
 
Өрнийн түүхэнд өмч хөрөнгийн нийтлэг эзэмшилд суурилсан байх ёстой гэж үздэг. Жишээ нь ромд Спартакус боолын зэвсэгт бослогот нэгдсэн байдаг. 5-р зуунд Маздакын хөдөлгөөнд одоогийн Иран нь сурвалжтанууд, санваартнууд коммунистад хүч сорьсон тухай тодорхойлон өгүүлсэн ба эгалитари үзэлтний нийгэм хувийн өмчит байгууллагыг шүүмжилдэг байсан.
 
Өөр нэг жишээ нь коммунистын жижиг нийтлэг оршиж байдаг. Жишээ нь зарим даяанчийн нийтлэг бусад шүтлэгтэнгүүдэд газар болон бусад хөрөнгийг ноогдуулсан байдаг. Эдгээр хэсгүүд голдуу хувийн өмч бол бурхнаас илгээгдсэн гэж итгэдэг.
 
16-р зуунд английн зохиолч коммунситын тухай бодлоо цаасанд буулгасан. Түүний эрдэм шинжилгээний бүтээл Утопи 1516 онд захирагчдын удирдсан олон нийтийн хөрөнгөд суурилсан нийгэм хэмээн арай илүү тайлбарласан байдаг. 17-р зуунд коммунистуудын бодол Англи улсыг дахин нөмөрсөн. Францийн хувийн өмчийн шүүмжлэлийг 18-р зууны Гэгээрлийн үед ч үргэлжлүүлсэн. Хожим францын хувьсгал, коммунизмын эргэлт улс төрийн хоосон номлолын үед илэрхий болсон.
 
19-р зууны эхэн үеийн олон нийтэд өөр өөр нийгмийг өөрчлөн байгуулсагчид нийтлэг эзэмшилд суурилсан байдаг гэвч урьдны коммунист олон нийт тэд буяны ба шашны онцгой ач холбогдолтойгоор хөрөнгийн суурийг буцаан тавьж эхэлсэн. Тэдний дунд Robert Owen хэмээх алдартай нэгэн байсан ба тэр Индиан дах шинэ зохицлыг олсон B горхины A фирмд тооцоо хийхийг зохийн байгуулсан.
Дараа нь 19-р зуунд К,[[Карл Маркс|Маркс]] эдгээр нийгмийг өөрчлөн байгуулагчдыг утопи социалист гэж шинээр оруулсан. [[Карл Маркс|Маркс]]ын тодорхйлсноор утопи социалистод Saint Sinom-ыг багтаана.
 
Үүний орчин үеийн төрөл коммунизмын өсөлт Европ дахь 19-р зууны социалист хөдөлгөөн юм. Үйлдвэрийн хувьсгалын үед дөндөө осолтой нөхцөлд ажиллуулдаг хэмээн [[социалист]] шүүмжлэгчид кадитализмыг буруутгасан. Эдгээр шүүмжлэгчдийн дунд Маркс ба түүний найз Энгельс нар байсан юм. 1848 онд [[Маркс]] болон Энгельс нар коммунизмд шинэ тайлбар бий болгосон ба “[[Коммунист тунхаг]]” номоо олны хүртээл болгосон.
 
Марксизмийн мөчир салаа болсон Троцкийзмийг Лев Троцкий хөгжүүлсэн байна. Дэлхийн эргэлт онолын оронд нь Байнгын эргэлтийн онол ба нэгэн хотын социализм мөн 2 үе шаттай онол дэмжсэн.
 
== Коммунизмын бөөнөөр устгасан хэргүүд ==
Коммунист дэглэмийг тогтоох үед 1917-1990 онуудад нийт 100 сая гаруй (100 000 000) энгийн номхон иргэдийг дэлхий даяар харгислан устгажээ.<ref>[https://www.hawaii.edu/powerkills/COM.ART.HTM Коммунизм хичнээн хүнийг үгүй хийсэн бэ? Хавайн Их Сургууль]</ref> <ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Mass_killings_under_Communist_regimes Коммунизмын аймаглан устгалт]</ref> Үүнээс Монгол улсад гэхэд нийт үндэстний 10% гаруй буюу 80 000 - 100 000 орчим иргэдийг 1921-1939 онуудад устгаж Монголын нийгмийг айдаст автуулж байж Коммунизмын үзэл суртлыг нийгэмд тулгасан байдаг.<ref>[http://www.amazon.com/The-Black-Book-Communism-Repression/dp/0674076087 Коммунизмын хар ном, Жин Лиус бусад 1999]</ref> Украйнд 1929-1939 онуудад ЗХУ-ын Коммунист харгислалыг нийтээр өлсгөлөнд оруулах аргыг хэрэглэж 5-7 сая иргэдийг өлсгөлөнгөөр устгаж байж Коммунист дэглэмийг тогтоосон түүхтэй. <ref>[http://www.amazon.com/Execution-Hunger-Holocaust-Miron-Dolot/dp/0393304167/ref=sr_1_1?s=books Өлсгөлөнгөөр цаазлах, Мирон Долот, 1987]</ref>
 
==Эшлэл==