Никколо Макиавелли: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
нэмэлт
No edit summary
Tag: 2017 source edit
Мөр 7:
Түүний улс төрийн амьдралыг хоёр хувааж үздэг. 1512 он хүртэл төрийн албанд зүтгэсэн бөгөөд төрийн албанаас хүчээр зайлуулагдсанаас хойш өөрийг нь алдаршуулсан ном зохиолоо бичих болсон байна.
 
== "Эзэн хаан" ном. ==
Н.Макиавеллигийн 1513 онд бичсэн '''"Эзэн хаан"''' (Хунтайж гэж монгол орчуулга мөн гарсан) (''англи.The Prince)'' ном анх латин хэлээр De Principatibus (Муж улсууд) гэсэн нэртэй байсан. Энэхүү туурвилыг Макиавеллийг нас барснаас таван жилийн дараа буюу 1532 онд хамаатан садан найз нөхөд нь түүний дурсгалд зориулж хэвлүүлсэн байна. Энэ ном нь тухайн цаг үедээ төр, түүний удирдлагын талаар системчилсэн ажил байсан. Уг алдарт бүтээл нь "Улс төр судлал"-ын суурийг тавьсан бөгөөд орчин үеийн "улс төрийн философи"-ийн анхны бүтээлд тооцогддог. Төрийн удирдлага хэлбэрээрээ улс (''Stati'') нь Бүгд найрамдах улс (''Repubbliche'') болон хаант улс (''Principati'') гэж хоёр хуваагддаг гэжээ. Макиавелли төрийн эрхийг авах гурван хэлбэрийг уг номондномд бичсэн байна: зэвсэг буюу хүч хэрэглэж (''armi'', ''forza'' или ''violenza''), аз жавшаанзавшаан (''fortuna'', фортуна) болон тэтгэж дэмжих (''virtù''). Аз жавшаанзавшаан бол хүний эрх мэдэлд байдаггүй тул Макиавелли зэвсэгт хүч, тэтгэж дэмжих гэсэн нэг нэгийгээ нөхсөн хоёр хэлбэрт /монголоор бол "ташуур-бурам" гэсэн үг/ анхаарлаа хандуулсан байна.
[[Файл:Machiavelli Principe Cover Page.jpg|thumb|Николо Макиавелли, "Эзэн хаан" ном, 1532]]
Улсын бүрэн бүтэн байдлыг-хэл (''lingua''), ёс зүй, үнэт зүйл (''costumi'') болон уламжлал (''ordini'') бүрдүүлдэг гэж үзжээ. Гэвч Макиавелли ард түмний үндсэн шинж чанар өөрчлөгддөг тогтворгүй онцлогтой "''la natura de’ popoli è varia" гэдэгт мөн анхаарч байв.'' (VI зүйл). Макиавелли нийгмийн дотоод тогтолцоог тодорхойлохдоо ард түмэн (''popolo'') болон гранд- удирдлага (''grandi'') гэж хуваасан байна. Ухаалаг Эзэн хаан (''Principe prudente'') энэ хоёрын хооронд тэнцвэрийг олж засгалдагзасагладаг гэж заасан байна. Макиавелли францынФранцын парламентыг өндөр үнэлэж байжээ (''Parlamento''), учир нь энэ улс доторх өрсөлдөөнийг ажиглаж хяналтандхяналтад байлгах боломжтой гэж үзэж байв.
 
Макиавелли уг мэдлэгээ туршлагаас (''esperienza'') олж авч, «ерөнхйиерөнхий дүрэм» (''regola generale'') гаргасан байна. Эзэн хаан "Улс өрнөөорноо удирдах туршлага"-гыг түүхээс олж авч байх ёстой гэжээ.
 
{{DEFAULTSORT:Макиавелли, Никколо}}