Херберт фон Караян: Засвар хоорондын ялгаа

{{Infobox person|name=Херберт фон Караян|image=Bundesarchiv Bild 183-S47421, Herbert von Karajan.jpg|caption=Херберт фон Караян 1938 онд|birth_date={{Birth date|1908|04|05|df=y}}|birth_place=[[Зальцбург]], Австри-Унгарын эзэнт гүрэн|death_date={{Death date and age|1989|07|16|1908|04|05|df=y}}|death_place=[[Аниф]], [[Австри]]|years_active=1929–1989|occupation=Удирдаач|signature=Herbert von Karajan signature.svg}}Херберт фон Караян (Герман: 1908 оны 4-р сарын 5 - 1989 оны 7-р сарын 16) нь Австрийн удирдаач юм. 1989 онд нас барах хүртлээ Берлиний Филармонийн ерөнхий удирдаачаар 34 жилийн турш ажилласан бөгөөд Нацист дэглэмийн үед Зальцбургийн наадамд оролцсоноор уран бүтээлийн гараагаа эхлүүлж, Венийн Филармони, Берлиний Филармони, Дэлхийн Хоёрдугаар дайны үед Берлины Улсын Дуурийн театрт ажиллаж байсан. 200 сая хувь хөгжмийн бүтээл борлуулснаар бүх цаг үеийн хамгийн их борлуулалттай сонгодог хөгжмийн уран бүтээлчээр зүй ёсоор тооцогддог.<ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=qgTD-NwZ3CYC&pg=PA136|title=The Life and Death of Classical Music: Featuring the 100 Best and 20 Worst Recordings Ever Made|last=Lebrecht|first=Norman|publisher=Knopf Doubleday|year=2007|isbn=9780307487469|page=137|author-link=Norman Lebrecht}}</ref></ref>

Караяны өвөг дээдэс [[Османы эзэнт гүрэн|Османы эзэн гүрний]] нутагт амьдарч ирсэн Грек-Македон гаралтай хүмүүс бөгөөд 1767 онд [[Вена]] хотод ирж улмаар [[Хемниц]] хотод суурьшжээ.<ref>{{cite book|author=CramerКрамер, AlfredАльфред WУ.|title=MusiciansXX andзууны Composersхөгжимчид ofба theхөгжмийн 20th Centuryзохиолчид|volume=3|publisher=SalemСалем хэвлэлийн Pressгазар|year=2009|page=758|isbn=9781587655159|quote=HerbertХерберт RitterРиттер vonфон KarajanКараян (fahnнь KAHR-eh-yahn)дундажаас wasдээш bornамьдралтай toгрек-македони Ernstудмын andЭрнст, MarthaМарта vonфон Karajan,Караян anнарын upper-classгэр family of Greek-Macedonianбүлд originтөрсөн.}}</ref><ref>{{cite book|author1=RobinsonРобинсон, PaulПаул|author2=SurteesСуртис, BruceБрюс|title=KarajanКараян|publisher=MacdonaldМакдоналд andэнд JanesЖейнс|year=1976|page=6|quote=HerbertХерберт vonфон KarajanКараян was born in Salzburg 5 Aprilнь 1908. Thoughоны an4 Austrian by birth, the Karajan family was actually Greek, the original surname being Karajanis or "Black John". The family had migrated from Greece to Chemnitz, Germany, and from there to Austria about four generations before Herbert.}}</ref><ref>{{cite book|last=Brunskill|first=Ian|title=The Times Great Lives: A Century In Obituaries|publisher=HarperCollins UK|year=2010|page=<!--https://books.google.com/books?id=7jtGNnBNPKEC&pg=PT678-->|isbn=9780007363735|quote=Born in Salzburg onсарын 5 April 1908, Karajan was the younger son of a distinguished surgeon and his Slovenian wife. Originally called Karajannis, the Karajan family were Macedonian Greeks who had moved first to Saxony and later to Vienna, where they held important academic, medical, and administrative posts.|url=https://books.google.com/books?id=7jtGNnBNPKEC&pg=PT678}}</ref><ref>{{cite book|author=Metropolitan Opera Guild|work=[[Opera News]]|title=The Engineer, an interview with Herbert von Karajan|volume=26|issue=?|publisher=Metropolitan Opera Guild|year=1961|pages=30–?|oclc=1590631|quote=The thirty-five-year career began whenнд KarajanЗальцбург wasхотод nineteenтөрсөн. HeАвстрид hadтөрсөн beenболовч bornгэр onбүл 5нь Aprilгрек 1908гаралтай, intoовгийн aКараянис familyгэдэг ofнь Greek"Хар ancestryИохан" thatгэсэн enjoyed considerable prestige in the Austro-Hungarian Empireутгатай.}}{{issue needed|date=JulyХербертийг 2020}}{{pagesтөрөхөөс needed|date=July4 2020}}</ref><ref>{{citeүеийн book|author=Kuhn,өмнө LauraГрекээс Diane|title=Baker'sГерманы StudentХемниц Encyclopediaхотод of Music:цагаачилж H–Q|url=https://archiveирсэн.org/details/bakersstudentdic00laur|url-access=registration|publisher=Schirmer Books|year=1999|page=[https://archive.org/details/bakersstudentdic00laur/page/n693 850]|isbn=9780028654164|quote=Karajan, Herbert von [...] cultured family of Greek-Macedonian extraction whose original name was Karajannis. His father was a medical officer.}}</ref><ref>{{cite book|last=Kater|first=Michael H.|author-link=Michael Hans Kater|title=The Twisted Muse: Musicians and Their Music in the Third Reich|publisher=[[Oxford University Press]]|year=1997|page=56|isbn=9780195096200|quote=Karajan was born in 1908 in Austrian Salzburg, the son of a well-to-do physician of partially Greek-Macedonian ancestry whose forebears had been ennobled while in the service of the Saxon kings.|url=https://books.google.com/books?id=XzQp-tZm9oMC&pg=PA56}}</ref> Херберт фон Караян 1908 онд Австри-Унгарын эзэнт гүрний Зальцбург хотод Эрнст фон Караян, Марта фон Караян нарын хоёр дахь хүү болон мэндэлсэн. Багаасаа төгөлдөр хуур хөгжимд авьяастай байсан бөгөөд 1916-1926 оны хооронд Моцартеум хөгжмийн консерваторид суралцаж төгссөн. Түүний хөгжмийн зохиомжийн багшаар ажиллаж байсан Бернхард Паумгартнер түүнийг анх удирдаач болох замд нь хөтөлж өгсөн байна. Улмаар 1926 онд Венийн Академийн төгөлдөр хуурийн ангид суралцжээ.

Нацист буюу Германы Үндэсний Социалист намын гишүүнээр элсэж байсан нь хожим түүний талаар олон янзын маргаан дэгдэхэд хүргэж байсан.<ref name="zweimal">Translated from {{cite news|url=https://www.welt.de/vermischtes/article1595506/Der-Mann-der-zweimal-in-die-NSDAP-eintrat.html|title=Der Mann, der zweimal in die NSDAP eintrat|trans-title=The Man Who Joined the NSDAP Twice|last=Kammholz|first=Karsten|date=26 January 2008|newspaper=[[Die Welt]]|access-date=27 March 2020|quote=Zu Lebzeiten wollte sich der Stardirigent nie der Tatsache stellen, Mitglied der NSDAP gewesen zu sein. Bis heute gilt er vielen als bloßer Mitläufer. Dabei zeigen historische Dokumente: Gleich zwei Mal trat er in die Partei ein und nutzte sie bewusst für seine Karriere. [During his lifetime, the star conductor never wanted to face up to the fact that he had been a member of the Nazi Party. To this day, he is regarded by many as a mere follower. Historical documents show that he joined the party twice and deliberately used it for his career.]|language=de}}</ref> 1946 онд Нацист Герман ялагдсаны дараа Зөвлөлт Холбоот улсын нөлөөгөө тогтоосон газруудад түүнийг тоглолтод оролцохыг хориглож байжээ. 1947 оноос эргэн уран бүтээлдээ идэвхтэй орсон ч Нацист намын гишүүн байсан шалтгаанаар 1955 онд [[Америкийн Нэгдсэн Улс|АНУ]] дахь аялан тоглолтын үеэр [[Детройт]] хотод хийх концертыг хориглож, [[Филадельфи|Филадельфийн Филармонийн]] удирдаач Южин Орманди түүнтэй гар барихаас татгалзаж, Нью Йорк хотын Карнеги танхимд тоглох концертын өмнө эсэргүүцлийн жагсаал зохион байгуулагдав. Гэвч үүнээс үл хамааран түүний удирдсан хөгжмийн концертууд өндөр үнэлэлт авч байлаа.