Цагааннуур (тосгон): Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
б Zorigt moved page Цагааннуур сум (Баян-Өлгий) to Цагааннуур (тосгон) |
No edit summary Tag: 2017 source edit |
||
Мөр 1:
{{Нутаг
Баян-Өлгий аймгийн Цагааннуур тосгон нь газар зүйн хувьд Алтайн уулархаг мужийн “Б” тойрогт багтах ба Улаанбаатар хотоос 1700 км, Өлгий хотоос баруун хойш 70 км, Ногооннуур сумаас 45км, Улаанхус сумаас 70км-ын зайд оршдог.▼
Оршиж буй талбай нь Ногооннуур сумын нутаг дэвсгэрт бөгөөд далайн түвшингээс 2115метрт , Цагааннуурын баруун хойд эргээс баруун тийш 500метрт нуурын хөндийд байралдаг.▼
Уур амьсгалын мужлалаар хүйтэн зунтай, чийглэг уур амьсгалтай, өвөлдөө -25-28◦с , хамгийн дулаан темпертур +14+18◦с , салхины дундаж хурд 3-8 т/сек байдаг.▼
Цагааннуур нь анх 1930 онд Ховд аймгийн Эрдэнэ-Хайрхан сум нэртэй байгуулагдаж байсан ба 1940 онд Баян-Өлгий аймаг байгуулагдахад анхны 10 сумын нэг байсан.▼
1952 онд Цагааннуур сумын 4,5,6,8,10,11дүгээр багаар Ногооннуур сумыг байгуулжээ. 1959 онд Баян-Өлгий аймагт сумдын хилтогтоох Засгийн Газрын Отряд ба Аймгийн комисс нь Цагааннуур сумын бүх нутаг дэвсгэрийг 280054,7 га үүнд хадлангийн 233 га, тариалангийн талбай 5 га, бэлчээр 278093,7 га, уснуур 968 га-гаар тогтоосон байна. 1963 онд Цагааннуур сум татан буугдаж, зарим хэсэг нь Ногооннуур суманд харьяалагдаж, улдсэн нь Цагааннуурын дамжлага баазыг түшиглэсэн Цагааннуур хороо болжээ. Түүнээс хойш Заса гзахиргааны хувь дбиеэ даасан хорооны статустайгаар зохион байгуулагдаж Монгол Улсын баруун хязгаарыг өргөн хэрэглээний бараа, материал, түүхийэд, шатах тослох материалаар хангах үүрэг бүхий Дамжлага бааз мөн Нефть Хангамжийн газарт түшиглэн улсынэ кспорт, импортын үүргийггүйцэтгэж байв. ▼
1994 онд УИХ-ын 36 дугаар тогтоолоор тосгоны статустай болсон.▼
Одоо Цагааннуур тосгон нь засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн хувьд Ногооннуур сумын нутагт 9 дүгээр баг болон бие дааж, баг тосгоны статусаар үйл ажиллагаагаа явуулж байна.▼
2019 оны жилийн эцсийн байдлаар 429 өрх, 1680 хүн ам, 30526 толгой мал тоологдсон ба төсвийн болон аж ахуйн 11 нэгж байгууллагатайгаар үйл ажиллагаагаа явуулж байна.▼
Захирагчийн албан одоо ажлын албаны 19 ажилтан, албан хаагч, босоо удирдлагтай 4 ажилтан, гэрээт 3 нийт 26 орон тоотой үйл ажиллагаагаа явуулж байна.▼
Тосгоны захирагчаар Х.Техенай, Т.Көкей, М.Хуанган, С.Мадениет нар ажиллаж байсан бол 2015 оноос Д.Есболат сонгогдон ажиллаж байна.▼
-Ерөнхйи боловсролын сургууль нь 1940 онд байгуулагдсан, казак, монгол хэлээр хичээллэдэг, 2020-2021 оны хичээлийн жилд 40 багш, ажилчид 230 сурагчтай, дотуур байранд 30 сурагчтайгаар ажлаа явуулж байна. 2020 онд 240 хүүхдийнсургууль спорт заалны хамт ашиглалтанд орсон.▼
- Хүүхдийн цэцэрлэг нь анх 1954 онд байгуулагдсан. Одоо 22 багш , ажилчидтай 4 бүлэг, 125 хүүхэдтэй үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Одоогийн цэцэрлэгийн барилга нь 1987 онд ашиглалтанд орсон. 2020-2021 оны шинээр 100 хүүхдийн цэцэрлэг баригдаж байна.▼
- Хүн эмнэлэг нь 1940 онд байгуулагдсан. Анхны эмчээр Жалел овогтой Ахмет гэдэг хүн ажиллаж байжээ, 1949 оны айгмийн түүхэнд анх удаа Их эмчийн салбар болж 1962 онд аймгийн анхны Сум дундын эмнэлэг болон өргжиж байжээ.▼
Одоогийн 30 хүний ортой барилга нь 1990 онд ашиглалтанд орсон. Одоо 24 эмч, сувилагч, ажилчидтай үйл ажиллагаагаа явуулж байна. ▼
- Соёлын төв нь анх 1960 аад оноос эхлэн Дамжлага баазыг түшэглэн үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн түүхтэй. Одоо тус байгууллагад нийт 7 ажилчин, албан хаагч ажиллаж байна. 2019 онд Ногооннуур сумын ИТХ-ын тогтоол гарч тус төвийн эрхлэгч, уран сайханчаар олон жил ажиллаж байсан Монгол улсын соёлын тэргүүнийажилтан Жавкейн Алданышийн нэрэмжит болгосон. 2 давхар 300 хүний суудалтай барилга нь 1989 онд баригдсан мөнхийн сэвдэхийн улмаас ашиглагдах боломжгүй болсон. {{Нутаг▼
|нэр = Цагааннуур тосгон<br>{{mongolUnicode|ᠴᠠᠭᠠᠨᠨᠠᠭᠤᠷ ᠲᠣᠰᠬᠣᠨ|h}}
|ямар_янзын_нутаг = [[Монгол улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн хуваарь|баг]]
Line 48 ⟶ 20:
|замын_урт = ↓ [[Өлгий]] (69 км) <ref name="баянөлгий2012"> Баян-Өлгий аймгийн Статистикийн хэлтэс. [http://web.nso.mn/portal/content_files/comppmedia/cswf0x5568.swf «Баян-Өлгий аймгийн статистикийн эмхтгэл-2012 он»].</ref>
}}
'''Цагааннуур''' нь [[Баян-Өлгий]] аймгийн [[Ногооннуур сум]]ын нутаг дэвсгэрт орших тосгон.
▲Одоо Цагааннуур тосгон нь засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн хувьд Ногооннуур сумын нутагт 9 дүгээр баг болон бие дааж, баг
▲2019 оны жилийн эцсийн байдлаар 429 өрх, 1680 хүн ам, 30526 толгой мал тоологдсон ба төсвийн болон аж ахуйн 11 нэгж байгууллагатайгаар үйл ажиллагаагаа явуулж байна.
▲Захирагчийн
▲Тосгоны захирагчаар Х.Техенай, Т.Көкей, М.Хуанган, С.Мадениет нар ажиллаж байсан бол 2015 оноос Д.Есболат сонгогдон ажиллаж байна.
==Газар зүй==
▲
▲Оршиж буй талбай нь Ногооннуур сумын нутаг дэвсгэрт бөгөөд далайн түвшингээс 2115метрт , Цагааннуурын баруун хойд эргээс баруун тийш 500метрт нуурын хөндийд байралдаг.
▲Уур амьсгалын мужлалаар хүйтэн зунтай, чийглэг уур амьсгалтай, өвөлдөө -25-28◦с , хамгийн дулаан темпертур +14+18◦с , салхины дундаж хурд 3-8 т/сек байдаг.
==Түүх==
▲Цагааннуур нь анх 1930 онд Ховд аймгийн Эрдэнэ-Хайрхан сум нэртэй байгуулагдаж байсан ба 1940 онд Баян-Өлгий аймаг байгуулагдахад анхны 10 сумын нэг байсан.
▲1952 онд Цагааннуур сумын 4, 5, 6, 8, 10,
▲1994 онд УИХ-ын 36 дугаар тогтоолоор тосгоны статустай болсон.
==Албан байгууллага==
▲
▲
▲
▲Одоогийн 30 хүний ортой барилга нь 1990 онд
▲
<!--Үүнээс дооших хэсгийг арилгаж болохгүй, бичих зүйлээ дээр бичнэ үү.-->
| |||