Лев Гумилёв: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Tag: 2017 source edit
Мөр 64:
| тэмдэглэл =
}}
'''Лев Николаевич Гумилёв''' (1912 оны 9 сарын 18-нийны өдөр төрж—төрж, 1992 оны 6 сарын 15-ны өдөр нас барсан)барсан) Зөвлөлт холбоотХолбоот улсынУлсын эрдэмтэн, зохиолч ба орчуулагч, дорно-дахныдахины судлалын эрдэмтэн ба газар зүйн ухаантан, түүхч, арьстаныарьстны судлалын эрдэмтэн, гүн ухаантан. [[Орос]]ын [[яруу найрагч]] [[Анна Ахматова]] ба Николай ГумилевГумилёв нарын хүү юм.
 
Лев ГумилевГумилёв нь [[Оросын түүх]]ийг үнэн бодиттойгоорбодитойгоор харуулах, түүний бүрэлдэхэд [[монгол]]чуудын оруулсан хувь нэмрийг үнэн зөвөөр үнэлэх, [[Ази]]йн буюу оросуудын хувьд дорнын түүхийг үнэн зөвөөр ойлгуулахын төлөө өөрийн судалгааны ажлыг чиглүүлсэн Оросын [[түүхч]]-угсаатны зүй судлаач юм.
'''Лев Николаевич Гумилёв''' (1912 оны 9 сарын 18-ний өдөр төрж— 1992 оны 6 сарын 15-ны өдөр нас барсан) Зөвлөлт холбоот улсын эрдэмтэн, зохиолч ба орчуулагч, дорно-дахны судлалын эрдэмтэн ба газар зүйн ухаантан, түүхч, арьстаны судлалын эрдэмтэн, гүн ухаантан. [[Орос]]ын [[яруу найрагч]] [[Анна Ахматова]] ба Николай Гумилев нарын хүү юм.
 
ТэрээрТэрбээр түүхийн бодит үнэнийг хэлж, судалж байсан учир Сталины болон түүнйи дараагийн [[ЗХУ]]-ын удирдлагын зүгээс байнгын дарамт шахалтандшахалтан байж, хэлмэгдүүлэлтэндхэлмэгдүүлэлтэд өртөж байсан байна.
Лев Гумилев нь [[Оросын түүх]]ийг үнэн бодиттойгоор харуулах, түүний бүрэлдэхэд [[монгол]]чуудын оруулсан хувь нэмрийг үнэн зөвөөр үнэлэх, [[Ази]]йн буюу оросуудын хувьд дорнын түүхийг үнэн зөвөөр ойлгуулахын төлөө өөрийн судалгааны ажлыг чиглүүлсэн Оросын [[түүхч]]-угсаатны зүй судлаач юм.
 
Тэрээр түүхийн бодит үнэнийг хэлж, судалж байсан учир Сталины болон түүнйи дараагийн [[ЗХУ]]-ын удирдлагын зүгээс байнгын дарамт шахалтанд байж, хэлмэгдүүлэлтэнд өртөж байсан байна.
 
==Намтар==
Лев ГумилевынГумилёвын эцэг нь 1921 онд буудуулсан бөгөөд эх яруу найрагч Ахматова нь байнгын цагдалт хяналт дарамтанддарамтад байж байгаад мөн хэлмэгдсэн байна. Л.Гумилев ч өөрөө 2 удаа баривчлагдан Гулагт хоригдож байсан байна.
 
Хүүхэд ахуй насаа эмээгийнхээ Тверь мужийн Бежецкий суурины Слепнево гацаанд өнгөрүүлсэн байна. Зөвлөлт засгийн он жилүүдэд ивгээлээ алдсан хоёр яруу найрагчийн дундаас төрсөн нь ГумилевынГумилёвын хувьд амаргүй хувь заяаг туулахад хүргэсэн. Амьдралынхаа туршид дөрвөн ч удаа хоригдож байсан нь үүнийг гэрчилнэ. 1933, 1935, 1938, 1949 онд Зөвлөлтийн ГУЛАГ хэмээх улс төрийн хэлмэгдүүлэлтийн газруудад хоригдож байсан юм.
 
1930 онд дунд сургуулиа төгсөөд их сургуульд суралцах өргөдлөө гаргасан ч түүнийг үзэл суртлын хувьд тэнцэхгүй хэмээн сургахаас татгалзжээ. Ийнхүү их сургуульд орох хүсэл мөрөөдлөө сэтгэлдээ тээсээр тэр жилдээ хотын трамвайны удирдах газарт ажиллаж хөдөлмөрийн гараагаа эхэлсэн түүхтэй. Мөн ажлынхаа хажуугаар хөдөлмөрийн биржид бүртгүүлснээр дараа жил нь геологи-хайгуулын хүрээлэнд коллектороор ажиллах болов. Харин 1932 онд Л.ГумилевГумилёв Памирыг судлах шинжлэх ухаан-техникийн ажилтнаар томилогджээ. Удалгүй Догарт хайгуулчаар ажиллах болов. Энэ үеэс перс, араб хэлийг шамдангуй сурч, перс хэлний дүрэм зүйг бие даан судалжээ. 1933 онд Крымд-Г.А.Бон-Осмоловскийн экспедицийн эрдэм шинжилгээний ажилтнаар ажиллав. Аджи-Кабын палеолитын бууц дээр судалгаа хийхэд гар бие оролцжээ. ''Лев ГумилевГумилёв 1933 оны 12 дугаар сарын 10-нд анх удаа баривлагдаж'' ямар нэг тайлбаргүй, байцаалтгүй 9 хоног хориодхоригдоод сулалсансуллагдсан байна.
[[Файл:ЛевГумилёв1934.jpg|thumb|Лев Гумилёв 1934]]
Намар нь Ленинградад буцаж ирээд геологийн эрдэм шинжилгээний хүрээлэнд эрдэм шинжилгээний ажилтан болов. Гэвч Бонч-Осмоловский баривчлагдаж, ГумилевГумилёв хүрээлэнгээс хөөгдсөн.
Лев Николаевич 1934 оны 6 дугаар сард Ленинградын Их Сургуульд элсэлтийн шалгалт өгч түүхийн факультетын оюутан болж, В.В.Струве, Е.В.Тарле, С.И.Ковалев болон түүхийн бусад суутнуудын хичээл лекцийг сонсох завшаан тохиожээ. Энэ үед түүнийг “зөвлөлтийн“Зөвлөлтийн эсрэг үзэлтэй” хэмээн хамт сурч байсан оюутнуудын нууц мэдүүлгээр хоёр дахь удаа баривчилжээ. Харин 1935 онд түүний ээж яруу найрагч Анна Ахматова Сталинд хандаж өргөдөл бичсэн нь Л.Н.ГумилевыгГумилёвыг аварсан байна. Энэ үед түүнийг “гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнгүй” хэмээн сулласан ч их сургуулиас нь хөөжээ. Гэлээ гээд тэрээр эрдмийн ажлаа орхисонгүй, Ленинградын Дорно дахины хүрээлэнд байнга очиж, эртний түрэгүүдийн түүхэн сурвалжуудыг бие даан судлах болсон байна.Энэ хугацаанд Л.Гумилёв ядуу, өлсөглөнөлсгөлөн амьдарч байжээ. Э. Герштейны дурсамжаар "1934 онд Гумилёв 1931 онд экспедицид явж байсан хувцастайгаа явдаг байсан" гэжээ.
 
Тэрээр 1935 оны 10 дугаар сарын 23-нд Ленинградад Зөвлөлт засгийн эсрэг яриа гаргасан гэж эхтэй нь суусан П.ПуниныПуниний хамт хоёрдахьхоёр дахь удаагаа баривчлагдаад эх Анна Ахматова хөөцөлдөж байж 11 дүгээр сарын 4-нд сулалсансуллагдсан гэдэг. Энэ удаа Ленинградын дарга С.Киров аллагатай холбогдуулан хотын сэхээтнүүдийг олон мянгаар баривлах ажиллагаанд тэд таарсан гэж найз нөхөд нь үзэж байсан.
 
1937 онд Ленинградын Их сургуулийн оюутны эрхээ сэргээлгэж Ленинградын ШУА-ийн салбарын хуралдаанд “ҮI-ҮIII зууны үеийн түрэгийн засаг захиргааны тогтолцоо” сэдвээр илтгэл тавьжээ. Харамсалтай нь 1938 оны гуравдугаар сарын 10-ны шөнө “оюутны террорист байгууллагын удирдагч” хэмээн “цоллож”, дахин баривчилжээ. Ийнхүү тэрээртэрбээр оюутан байх үедээ гурван удаа хэлмэгдэж, хоригдсон гэдэг. Ленинград Цэргийн тойргийн коллегийн шүүхээс ГумилевтГумилёвт арван жил хорих ял оноосон аж. Ежовын үед прокурор ялыг өөрчлөхдөө улам ч хүндрүүлсэн байна. Бараг л цаазаар авахуулахаар болсон ГумилевтГумилёвт аз дайрч Цагаан тэнгис-БалтийнБалтын сувгаас Ленинградад шилжүүлж, Ежов халагджээ. Шинэ прокурор хэргийг дахин хянаж ялыг хөнгөвчлөн Хойд зүг Норильскт шилжүүлсэн байна. Нэг хонхноос нөгөө хонхны хооронд л Норильск, Норильлаге, никелийн уурхайд хоригдлоор ажиллах болов. 1943 онд ялын хугацаа дуусчдуусаж тэр эрх чөлөөтэй болов.
 
Норильлаге болон Норильскийн дараа ялаа дууссан тэрээр геологичоор ажиллахаар үлдэв. Бараканд амьдарч асан эрдэмтэн казах болон татаруудтай хөрш болсноор тэдний хэлийг ч хурдан сурав. Өөрөөр хэлбэл түрэг хэлний мэдлэг тэнд эзэмшижээ. Ялын хугацаа дуусангуут фронтод явах өргөдлөө өгсөн бөгөөд яг жилийн дараа л түүнд зөвшөөрсөн хариу иржээ.
 
1944 оны 10 дугаар сарын 13-нд Туруханскийн районы цэргийн хороо Гумилёвыг Улаан армийн эгнээнд татсан байна. Белоруссын нэгдүгээр фронт дээр жагсаалын цэргээс Брест-Литовскаас эхлэн Берлин хүртэл зенит их бууны ангид тулалдсан байна. 1945 онд нийтийн чөлөөлөлтөөр Ленинградын их сургуульд буцан ирж оюутны ширээнд үргэлжлүүлэн суужээ. 1946 онд шалгалтаа түргэвчлэн өгөөд сургуулиа дүүргэсэн байна. Мөн давхар аспирантурын шалгалтад тэнцжээ. Намын удирдагч Ждановын “Звезда”, “Ленинград” сэтгүүлүүдийн талаар тавьсан илтгэлийн үеэр Анна Ахматовын нэр төрийг гуйвуулан хар өнгөөр будсан нь ГумилевыгГумилёвыг ч тойрон өнгөрсөнгүй. Хэл амны бай болж, ГумилевыгГумилёвыг аспирантураас нь хөөх шалтгаан болжээ. 1947 онд Ленинградын мэдрэлийн эмнэлэгт номын санчаар ажиллаж эхэлсэн байна. Удалгүй хамт олны халуун дотно тодорхойлолтын ачаар Ленинградын Их сургуульд түүхийн ухааны дэд (Ph.D) докторын зэрэг амжилттай хамгаалжээ. 1948 оны хавар С.И.Руденко багшаар удирдуулсан Алтай дахь “Пазырык” булш дээр хийсэн малтлагын ажлын экспедицид эрдэм шинжилгээний ажилтнаар оржээ. 1949 оны арван нэгдүгээр сарын 7-нд ямар ч шалтгаангүйгээр дахин баривчлагджээ. Удалгүй онц шалтгаангүйгээр 10 жилийн хоригдох ял авч Чурбай-Нуур хэмээх Карагандын “Онцгой дэглэмтэй” хорих анги явж, мөн тэндээсээ Междуреченскийн Омск хотын ойролцоох хорих Саяаны анги руу цөлөгджээ.
[[File:Ахматова_Н.Гумилев_Л.Гумилев.jpg|thumb|right|369x369px|Л.Гумилев эцэг эхийн хамт]]
1956 онд “онц шалтгаангүйгээр хоригдсон” хэмээн цагаатгагдсан ажээ. 1956 онд Лев ГумилевГумилёв Ленинградад буцаж иржээ.
Эрмитажийн захирал М.И.Артомонов түүнд ажил олоход тусалж авч ажиллуулжээ. Тэрвээр энэ номын санд ажиллах хугацаандаа “Эртний түрэгүүд” (Sh.D) докторын бүтээлээ дуусгасан байна. Докторын зэрэг горилсны дараа Ленинградын Их Сургуулийн ректор, ШУА-ийн сурвалжлагч гишүүн А.Д.Александров түүнийг их сургуулийнхаа дэргэдэх газар зүй судлалын Эрдэм шинжилгээний төвд авч ажиллуулжээ. Энд 1986 онд тэтгэвэрт гартлаа ажиллажээ. Yүний хамт ГумилевГумилёв нь Ленинградын их сургуулийн Түүхийн факультетэд олон жил лекц уншиж, оюутнуудад хичээл заажээ. 1974 онд хоёр дахь докторын зэргээ хамгаалсан бөгөөд энэ удаа ВАК энэ бүтээл бол “докторынхоос хол давсан бөгөөд докторын бус ажил байна” хэмээн үзсэнээс батлагдаагүй гэнэ.
 
Л.Н.ГумилевынГумилёвын гавьяа зүтгэл нь эрдэм шинжилгээний салбарт ч, сурган хүмүүжүүлэх салбарт ч эрс үгүйгэсэн үйлдлүүдтэй тулгарч байсан. Тэр хэзээ ч төр болон Засгийн газрын шагнал, эрхэм алдар цолыг хүртээгүй ажээ. 1959 онд түүний бүтээлүүд цөөн тоогоор Бүх холбоотын газар зүйн нийгэмлэгийн Ленинградын салбарын сэтгүүлд хэвлэгдэн гарах болжээ. Докторын диссертациа хамгаалсны дараа “Ландшафт ба этнос” өгүүлэл нь “Ленинградын их сургуулийн мэдээ” сэтгүүлд нийтлэгдсэн хойно шинжлэх ухааны удирдах байгууллагууд Л.Н.ГумилевынГумилёвын нийтлэх эрхийг хориглон хязгаарласан ажээ. Л.Н.ГумилевГумилёв манай Б.Ренчин, Ц.Дамдинсүрэн, Ш.Гаадамба, Д.Майдар зэрэг эрдэмтэн зохиолч сэтгүүлч, оюутнуудтай байнга холбоотой байж, тэдний зохиол бүтээлийг анхааралтай үзэж, санал бодлоо солилцож, ярилцлага өгч байсан юм. Түүний эхнэрийн дурдатгалд “Бид урьдынхаа туйлын муу оромжид суусаар л байлаа. Нэг удаа 1973 оны сүүлээр Монголын томоохон эрдэмтэн академич Бямбын Ренчин Унгараас буцах замдаа Ленинградаар дайрахдаа манайд ирсэн юм. Цэх шулуун нуруутай, урт буурал сахалтай, үндэсний чамин хувцастай энэ ганган өвгөн эрдэмтний гадаад төрх нь гайхамшигтай сэтгэгдэл төрүүлж байв. Тэгээд ч Ленинградад түүний явсан газар бүр анзаарагдахгүй байж чадсангүй. Түүнийг манайд ирсний дараахан манай өрөөг томсгож, тэгэхдээ бүр үнийн зөрүүг төлөхгүйгээр солихыг бидэнд гэнэт санал болгосон юм” гэж талархан дурджээ.
 
Л.Н.ГумилевГумилёв Манай эриний өмнөх III зуунаас манай эриний XҮ зууны үеийг хүртэлх Дундад хийгээд Төв Азийн нүүдэлчдийн түүхийг судлах талаар шинэлэг ажлууд хийжээ. Мөн тухайн бүс нутгийн тухайн цаг үе дэх түүхэн газар зүй-ландшафтын өөрчлөлт хувьсал, Дундад Ази дахь палеэтнографийн хийгээд түвдТөвөд болон памирынПамирын мянган жилийн түүхийн тулгамдсан асуудлуудын талаар шинэ онолуудыг дэвшүүлжээ. Лев ГумилевынГумилёвын философид Г.В.Вернадскийн түүхэн судалгаа, онолын бүтээлүүд зохих нөлөөг үзүүлснийг Оросын философчид зүй ёсоор үнэлсэн байдаг. Вернадскийн түүхэн судалгааны бүтээлүүд дэх гол концепци нь “Дэлхийн түүхийн үйл явцын гол агуулга нь байгаль нийгмийн харилцан үйл ажиллагаа мөн” гэсэн үзэл санаа мөн юм. Л.ГумилевГумилёв пассионарностийн тухай онол хийгээд мөн комплитарностийн феномены талаар шинэ онолуудыг боловсруулж түүний үндсэн дээр Этногезийн Пассионар Онолыг үндэслэсэн, мөн байгалийн шинжлэх ухаанд этнологийн тухай ойлголтыг буй болгосон билээ. Этнолог нь этник системынсистемийн үндсэн хүчин зүйл нь болж байлаа. Этнолог нь мөн биосферын амьд бодисын энерги (эрчим хүч)-ийн талаархи Вернадскийн онолын үргэлжлэл болсон.
 
Лев ГумилевГумилёв нь түүх, угсаатны зүйн талаар олон сайхан бүтээл туурвисан. Энэ бүтээлүүдэд түүхэн үнэнийг бодиттойгоор тусгасан байдгаараа тухайн үеийн ЗХУ, одоогийн Оросын монголч болон түүхч эрдэмтдийн үзэл баримтлал, бүтээлээс эрс ялгаатай байдаг онцлогтой.
 
==Бүтээлүүд==
Line 121 ⟶ 120:
*От Руси до России.— М.: Айрис-пресс, 2008.— 320 c.: ил. — (Библиотека истории и культуры).
 
{{DEFAULTSORT:Гумилёв, Лев}}
[[Ангилал:Зохиогч]]
[[Ангилал:Түүхч]]