Үүрэг нуур: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
Давхардсан хэсгийг хасав.
Мөр 38:
'''Үүрэг нуур''' нь [[Монгол улс|баруун Монгол дахь]] [[Алтайн нуруу]]ны салбар Цагаан шивээт, Түргэний уулсын хоорондох битүү хотгорт тогтсон гадагш урсгалгүй нуур юм. [[Их нууруудын хотгор]]ын баруун хойд, [[Увс нуурын ай сав]]ын баруун хэсэгт оршино.
 
== Газар зүй ==
Нуурын эрэг хөвөө нэлэнхүйдээ бага зэрэг налуу, усанд түрж орсон булан, тохой, хошуу, хойг огт байхгүй, эргийн шугам бага хэрчигдсэн байна. Үүрэг нуур руу [[Цагаан шувуут гол]], [[Цагдуул гол]], [[Хариг гол]] зэрэг хэд хэдэн гол горхи цутгах боловч олонх нь түр зуурын урсгалтай юм. Байнгын урсацтай нилээд том гол нь нуурын баруун хойноос цутгах Харигийн гол юм. Харигийн голын цутгалан хавьд намагжиж илдэв төрлийн бут бургас ургажээ. Үүрэг нуур гадагш урсгалгүйн сацуу ууршилт их болохоор нуурын ус давстай байдаг.<ref>[http://www.medeelel.mn/index.php?page=land&sm=73&s=1379 "Үүрэг нуур"], ''Medeelel.mn''</ref>
 
Line 44 ⟶ 45:
Үүрэг нуурын хотгор говь цөлийн байдалтай тул усны гадаргаас уурших ууршилт их. Жилийн дундаж ууршилт нь 800-900 мм. Усны энэ зарлагыг дээрх гол горхийн урсцаас гадна хур бороо, ул хөрсний ус нөхөж өгнө. Усны ерөнхий эрдэсжилт 4.17 г/л байна.
 
Нуурын хамгийн гүн нь 42 м хүрнэ. Үүрэг нуурын хотгор говь цөлийн байдалтай тул усны гадаргаас уурших ууршилт их (жилийн дундаж ууршилт нь 800-900 мм). Усны энэ зарлагыг дээрх гол горхийн урсцаас гадна хур бороо, ул хөрсний ус нөхөж өгнө. Усны ерөнхий эрдэсжилт 4.17 г/л байна.
== Ишлэл ==
<references />
Үүрэг нуур
 
== Ургамал ба амьтны аймаг ==
Үүрэг нуур Алтайн салбар Цагаан шивээт, Түргэний уулсын хоорондох битүү хотгорт тогтсон урсгал биш нуур болно. 1426 метрийн үнэмлэхүй өндөрт орших бараг дугуй хэлбэртэй энэ нуурын урт 19 км, өргөн нь 18 км, усны ил талбай 2233 км2 бөгөөд эргийн шугамын урт 61 км юм. Нуурын эрэг хөвөө нэлэнхүйдээ бага зэрэг налуу, уснаа түрж орсон булан тохой, арал хойг огт байхгүй, эргийн шугам бага хэрчигдсэн байна.
Нуурыг эргэн тойрон хүрээлж орших уулын налуу бэл хормойгоор усны мандлаас 15-42 метр өндөрт татралтын 4-6 далан зээг байгаа ба зөвхөн хойт, урд захад 15-20 метр өндөр, үндсэн эрэг 1-2 км урт үргэлжилнэ. Нуурын хамгийн гүн нь 42 м хүрнэ. Үүрэг нуурын хотгор говь цөлийн байдалтай тул усны гадаргаас уурших ууршилт их. /жилийн дундаж ууршилт нь 800-900 мм / Усны энэ зарлагыг дээрх гол горхийн урсцаас гадна хур бороо, ул хөрсний ус нөхөж өгнө.Усны ерөнхий эрдэсжилт 4.17 г/л байна. Ханхөхий, Тогтохын шил, Хархираа Түргэний уулс, Улиастын шилийн ой хөвч, өндөр уул, асга хадаар аргаль, угалз, буга, согоо, ирвэс, шилүүс, янгир, суусар, гахай, нохой зээх, бор гөрөөс, чоно, үнэг, хэрэм, хур, сойр, ятуу, хөтүү, чандага, жирх, хярс, мануул, дорго, өмхий хүрэн, үен, туулай, тарвага, зурам, солонго, алаг даага, сохор номин, шар сүүлт, хулан жороо, бозлог зэрэг ан амьтад, мэргэчид оршино.
 
Нууруудад хун, галуу, нугас, хотон, ангир зэрэг усны шувууд, хад уул, тал нутгаар хойлог, тоодог, тогоруу, ногтруу, хөхөө, бүргэд, тас, ёл, тоншуул, хэрээ, шаазгай, харцага, болжмор, ууль, сар, шар шувуу, элээ, цахлай, өрөвтас, өвөөлж, Ховд, Бөхмөрөн голд алтан гургалдай зэрэг нүүдлийн болон суурин шувууд элбэг бий. Томоохон голуудад, зарим нууруудад агнуурын загас, баруун монголын хадран, алтан сугас буюу нохой шар загас элбэгтэй. - See more at: http://www.uvsnutag.mn/index.php?view=uvspedia&type=content&id=151#sthash.1CZcEUSv.dpuf
Үүрэг нуурын ус хураах талбайн хэмжээ 3360 км2 бөгөөд Цагаан шувуут, Цагдуул, Хариг зэрэг хэд хэдэн гол горхи цутгах боловч олонх нь түр зуурын урсгалтай юм. Байнгын урсацтай нилээд том гол нь нуурын баруун хойноос цутгах Харигийн гол юм. Харигийн голын цутгалан хавьд намагжиж илдэв төрлийн бут бургас ургажээ. Үүрэг нуур гадагш урсгалгүйн сацуу ууршилт их болохоор нуурын ус давстай байдаг.
 
== Эшлэл ==
Нуурыг эргэн тойрон хүрээлж орших уулын налуу бэл хормойгоор усны мандлаас 15-42 метр өндөрт татралтын 4-6 далан зээг байгаа ба зөвхөн хойт, урд захад 15-20 метр өндөр, үндсэн эрэг 1-2 км урт үргэлжилнэ. Нуурын хамгийн гүн нь 42 м хүрнэ. Үүрэг нуурын хотгор говь цөлийн байдалтай тул усны гадаргаас уурших ууршилт их. /жилийн дундаж ууршилт нь 800-900 мм / Усны энэ зарлагыг дээрх гол горхийн урсцаас гадна хур бороо, ул хөрсний ус нөхөж өгнө.Усны ерөнхий эрдэсжилт 4.17 г/л байна. Ханхөхий, Тогтохын шил, Хархираа Түргэний уулс, Улиастын шилийн ой хөвч, өндөр уул, асга хадаар аргаль, угалз, буга, согоо, ирвэс, шилүүс, янгир, суусар, гахай, нохой зээх, бор гөрөөс, чоно, үнэг, хэрэм, хур, сойр, ятуу, хөтүү, чандага, жирх, хярс, мануул, дорго, өмхий хүрэн, үен, туулай, тарвага, зурам, солонго, алаг даага, сохор номин, шар сүүлт, хулан жороо, бозлог зэрэг ан амьтад, мэргэчид оршино.
<references />
 
Нууруудад хун, галуу, нугас, хотон, ангир зэрэг усны шувууд, хад уул, тал нутгаар хойлог, тоодог, тогоруу, ногтруу, хөхөө, бүргэд, тас, ёл, тоншуул, хэрээ, шаазгай, харцага, болжмор, ууль, сар, шар шувуу, элээ, цахлай, өрөвтас, өвөөлж, Ховд, Бөхмөрөн голд алтан гургалдай зэрэг нүүдлийн болон суурин шувууд элбэг бий. Томоохон голуудад, зарим нууруудад агнуурын загас, баруун монголын хадран, алтан сугас буюу нохой шар загас элбэгтэй. - See more at: http://www.uvsnutag.mn/index.php?view=uvspedia&type=content&id=151#sthash.1CZcEUSv.dpuf
 
[[Ангилал:Азийн нуур]]