Аттила хаан: Засвар хоорондын ялгаа

'''Аттила''' (төрсөн хугацаа тодорхойгүй; † 453 он) нь 434 оноос 444 эсвэл 445 он хүртэл дүү [[Бледа]]гийн хамт, түүнээс хойш нас бартлаа ганцаараа [[Хүннү|Хүн гүрнийг]] захирч байсан ханхаан юм.

Хүн гүрэн бол [[монгол]]чуудын өвөг дээдэс бөгөөд зонхилох овог аймаг удирдагчид нь цөм Монголмонгол хүмүүс байсан хэмээн түүхчид санал нэгтэй дэмждэг боловч. Зарим түүхчид үгүйсэгдэгүгүйсгэдэг нь тэдний харъяандхарьяанд байсан түрэг аймгуудтай холбож үздэгтэй холбоотой юм.

Баруун зүг одсон [[хүн]]чүүдхүннүчүүд баатар гавъяагавьяа ихийг байгуулжээ. Гал мэсэн дундуур нүүдэллэн явсаар Ижил хавьд Хүн гүрнээ байгуулан суусан. Дараа нь ахин нүүдэллэж, [[Дунай]]н Хүнийг байгуулсан юм. Чингэх замдаа [[түрэг]], [[иран]], [[угор]] олон хүн ардыг дагуулан уусгажээ.

Тэнгэрийн ташуур гэгдсэн агуу байлдан дагуулагч '''Аттила хаан''' Европын улс төрд багагүй нэр нөлөөтэй байв. Ордны хуйвалдаанаас болж, Византид цөлөгдсөн, Ромын Хонория гүнж өөрийг нь чөлөөлбөл хатан нь болохоо илэрхийлж асан. Хэрэв Хонория гүнжтэй гэрлэвэл, Ром, Византид ноёрхох боломж нээгдэх байлаа. Энэ асуудлаас болж, Аттила Ромтой эвдрэлцэж, их дайнд мордох аян шалтаг болов. Зарим түүхэндтүүхэд өгүүлснээр хэрэв хүнчүүдийн дунд өвчин гараагүй бол ялах байжээ. Юутай урьд дээрх овог аймгууд өөр хоорондын дайсагналаа зогсоон, Хүнхүн нарын эсрэг нэгдэн Атилла хааныг одоогийн Бельгийн зүүн нутагт бут цохисон ажээ. Ромын пап тэргүүтэй төлөөлөгчид ирж хүндлэл үзүүлснээр, найрамдлын гэрээ тогтоогдож асан. Дунайн хүнчүүд Францын нутагт ч цөмрөн орж байв.

Умард хүнхүннү нар Ардард түмнүүдийн их нүүдлийн эхийг тавьж, Евразийн улс төр, угсаатны дүр зургийг багагүй өөрчилсөн, Ромын дарангуйллыг унагалцаж, олон ард түмнийг чөлөөлсөн авч энэ үеэс өрнө дахиныг мунхруулсан 1000 жилийн шашны ноёрхол буюу дундад зуун эхэлжээ. Юутай ч тэртээ дорно зүгт Сүмбэсүмбэ нарт цохигдон сарнисан өвөр Хүннүхүннү нар 10 000 км-ийн алсад, өөрсөд нь цохигдон ухарсан садан төрөл ар Хүннүхүннү нар өрнө дахинд алдар нэрээ дуурсгаж байгааг мэдсэнгүй.