Фридрих Ницше: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
бNo edit summary
Мөр 2:
'''Фридрих Вилхелм Ницше''' ([[1844]] оны [[10 сарын 15]] – [[1900]] оны [[8 сарын 25]]) (Friedrich Wilhelm Nietzsche) нь 19-р зууны нөлөө бүхий агуу сэтгэгчдийн нэг, [[герман|германы]] философич [[зохиолч]] байв.
 
Фридрих Ницше [[1844]] оны [[10 сарын 15]]-нд тэр үеийн [[Прусс|Пруссын]] [[Рүхэн]]Лайпциг хотоос холгүй Рёккене хотод төржээ.
 
Түүнийг дөрөвхөн настай байхад нь лютеран сүмийн лам байсан эцэг Карл Людвиг Ницше (1813—1849) нь нас барж, тэрбээр ээжийнхээ гар дээр өсөж, гэртээ эмэг эх, төрсөн эгч, мөн хоёр нагац эгчийн хамт амьдардаг байв. 1862 онд [[Бонн]] болон Их сургуульд элсэж удалгүй [[Лейпциг]] дахьхотын [[их сургууль|их сургуулиудад]] сонгодог хэл бичгийн ухааныг эзэмшиж, хорин дөрвөн насандаа оюутан байхдаа [[Базелийн их сургууль|Базелийн их сургуульд]] багшаар оржээуригдан очжээ. [[1879]] онд эрүүл мэндийн байдлаас болж (толгойны архаг өвчин туссан болоод хараа нь их муудсан учир) тэтгэвэрт гарахад хүрсэн. Түүнээс хойш Ницше уран бүтээлээ чөлөөтэй туурвисан, харин [[1889]] онд эдгэшгүй [[сэтгэц мэдрэлийн өвчин]] тусаж, оюун санааны эрс доройтолд орсон байна. Амьдралынхаа сүүлийн арав гаруй жилд тэрбээр сэтгэцийн эмгэгийн эмнэлэгт эрчимтэй эмчлүүлж орчин тойрноо ухаарч мэдэхээ больсон эмгэнэлт байдлаар [[1900]] оны [[8 сар|8 сард]] [[Веймар|Веймарт]] нас баржээ.
 
Ницшег философийн хувьд амжилтад хүргэхэд нь [[эртний грек|эртний грекийн]] соёл, ялангуяа [[Аристотель]], [[Платон]] нарын [[философи]], [[герман|германы]] сэтгэгч [[Артур Шопенгауэр|Артур Шопенгауэрын]] үзэл, [[Дарвин|Дарвины]] хөгжил хувьслын онол болон германы [[хөгжмийн зохиолч]] [[Вагнер|Вагнертай]] нөхөрлөж явсан зэрэг нь ихээхэн нөлөөлсөн байна.
 
Ницшегийн арвин их уран бүтээлүүдээс ''[[Эмгэнэлт жүжгийн эхлэл]]'' (1872), ''[[Заратустра өгүүлсэн нь|'''Заратустра өгүүлсэн нь''']]'' (1885), ''[[Сайн муугийн цаана]]'' (1886), ''[[Ёс суртахууны гарал үүсэл]]'' (1887), ''[[Антихрист (Ницше)|Антихрист]]'' (1888), ''[[Ессэ Homo]]'' (1889), ''[[Эрх мэдлийн хүслэн]]'' (1901) зэрэг зохиолуудыг дурдаж болно.
 
Ницшегийн итгэж байснаар өрнө дахины шашны уламжлалт ёс зүй нь өдгөө мн чанараа алдж хувь хүмүүсийн амьдралыг тэтгэж чадахаа больсон аж. Өөрийн энэ бодлоо "Бурхан нэгэнт үгүй болжээ" хэмээн илэрхийлэн тунхагласан байна. Тэрбээр христийн номлолд шүүмжлэлтэй хандаж, үүнийг "боолчлох ёс суртахуун" гэж нэрлэж байсан, учир нь хүмүүсийг ёс суртахууны нэгэн хэм хэмжээнд хязгаарлан барьж байх зорилготой бөгөөд чухам сул дорой, номхон, гэнэн хүмүүст энэхүү номлол нь үйлчилж, өөртөө татаж байдаг гэж үздэг байв.
Мөр 20:
Фридрих Ницше Германы төдийгүй нийт [[өрнө дахины уран зохиол]], [[өрнө дахины шашин судлал|шашин судлалд]] гүнзгий нөлөө үзүүлсэн сэтгэгч юм. Жишээ нь, түүний дэвшүүлсэн үзэл санаа нь [[германы философич]] [[Мартин Хайдеггер]], [[Америкын нэгдсэн улс|АНУ]]-ын [[теологч]] [[Паул Тиллих]], еврейн гүн ухаантан [[Мартин Бубер]], [[францын зохиолч]] [[Албэр Камю]], [[Жан-Поль Сартр]] зэрэг нэрт эрдэмтэн зохиолчдын уран бүтээлд тусгалаа олжээ.
 
Мөн түүний Заратустра номонд гардагчлан "Бурхан үхсэн" гэсэн үг маш алдартай байдаг бөгөөд энэ үгийг мэдэхгүй философич гэж үгүй.
 
{{stub}}