Тиамин: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
б Zorigt moved page В1 витамин to Тиамин |
No edit summary Tag: 2017 source edit |
||
Мөр 1:
{{Цэвэрлэгээ}}
'''Тиамин''' буюу '''В1 витамин''' нь хоол хүнсэнд агуулагддаг [[витамин]] юм.
==Түүх==
XIX, XX зууны заагаар [[Индонез]]ийн
Тэр ч байтугай эмнэлгийн аж ахуйн тахианууд мөн сульдаж үхээд эхлэв. Дээрх шинжээр өвчилсөн хүн, тахиа хоёрыг адилхан бүтээгдэхүүнээр, тухайлбал хальсалсан
Ингээд эрдэм шинжилгээний нэг өгүүлэлдээ уг таамгаа дэвшүүлж зүг чигийг зөв гаргасан ч эцэст нь хүргэж чадаагүй бололтой. Харин тэрхүү нийтлэлийг 1912 онд [[Польш]]ийн биохимич Касимир Фүнк олж үзээд ихэд сонирхсоноор тээрэмдэж нунтагласан цагаан будааны хальснаас дээрх өвчнийг
Хожим тэдгээрийг элдэв амьтны эрхтэн болон ногоон ургамлаас дангаар нь ялган гаргаж чаддаг боллоо. Голландын химич Б.Ц.П.Янсен, В.Донаф нар 1926 онд цагаан будааны хальснаас B1 амин дэм (тиамин)-ийг талст хэлбэрээр анх ялган авчээ. 1936 онд эрдэмтэн Р.Р.Уильямс, М.Грью нар бараг нэгэн зэрэг B1-ийн бүтцийг онолын үүднээс тайлбарласан байна. Дараа нь уг бодисыг 1936 ондоо Р.Р.Уильямс, 1937 онд Х.Андерсен, К.Вестфаль нар нийлэгжүүлэлтийн аргаар гарган авав. Өдгөө бидэнд мэдэгдээд буй амин дэмүүдийг
==Витамины үүрэг ==
Бүх амьд амьтан харьцангуй их хэмжээнийтэжээлийн бодисоо гол төлөв [[Уураг (молекул)|уураг]], [[нүүрс ус]] ба липид хэлбэрээр авах шаардлагатай бөгөөд эдгээр нь энергийн ба нүүрстөрөгчийн эх үүсвэр болдог. Мөн уураг болон бусад азотот бүрэлдэхүүн хэсгийг нийлэгжүүлэхийн тулд хоол тэжээлдээ мөн амин хүчил шаардана.
Нүүрс ус, липид болон амин хүчил амьдралд шаардлагатай органик тэжээлийн бодисын ихэнх хэсгийг бүрдүүлдэг. Амьтны өсөлт, хэвийн үйл ажиллагаа, нөхөн үржихүйд шаардагддаг, энерги үүсгэдэггүй органик тэжээлийн бодисын цаашдын нэг анги нэгдэл нь витамин байдаг.
Витамин нь хэвийн эсэд үүрэг гүйцэтгэхийн тулд маш бага хэмжээтэй шаарддагддаг, тухайн амьтанд
Тэжээлд витаминуудын нэг нь дутагдвал витаминий дутагдлын өвчин авитаминоз, гиповитаминоз үүсдэг, үүнийг витамин нэмж эмчилдэг.
Ихэнх сээр нуруутан болон
В1 амин дэмийг мэдрэлийн
Энэ бодис нэг пиримидин ба нэг тиазол гэсэн хоёр цагираг системээс бүтдэг.
Амьтны эдэд хоол тэжээлээс гаралтай тиамин нь өөрийн кофермент хэлбэр, тиаминпирофосфат /ТПФ/ болон хувирдаг.
==Тиамин ба коэнзим хэлбэр==
ТПФ-ын оролцоотойгоор явагддаг 25
*А- Кетохүчлүүд исэлдэлтийн замаар карбоксил бүлгээ СО2 байдалтай алдан альдегидэд хувирах
*Б- α Кетохүчлүүд исэлтийн замаар карбоксил бүлгээ алдан карбон хүчлүүдэд хувирах
*В- Пировиноградын хүчлийн карбоксил бүлгээ пируватдекарбоксилазын алдах урвалыг бичие.
Авитаминозын үед гардаг гол хямралууд гэвэл
Line 35 ⟶ 36:
Авитаминозын анны шинж тэмдэг 30 хоногийн дараа эхэлдэг Бери-Берийн үед нүүрс усны солилцооны дутуу исэлдсэн бүтээгдэхүүнүүд мэдрэлийн ба булчингийн эдэд хуримтлагдсанаас организмд төрөл бүрийн хямрал үүснэ. Амьсгалын булчинд саажилт үүссэнээс амьтан үхдэг байна.
▲Тиаминий хэрэглээ
Насанд хүрсэн хүн өдөрт 1,3-1,8 мг В1 хэрэглэх ёстой. Нүүрс усны бодисын солилцоонд нөлөөлж, мэдрэлийн тогтолцоонд чухал үүрэгтэй. Гахай мах, овъёосны үр, шошинд их хэмжээгээр агуулагддаг.
[[Ангилал:амин дэм]]
|