Компьютерын сүлжээ: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
Намтар
Tags: Reverted Visual edit
б 79.3.3.188 (яриа)-н хийсэн засваруудыг Munkhzaya.E-ий хийсэн сүүлийн засварт буцаан шилжүүллээ.
Tag: Rollback
Мөр 1:
[[Зураг:NetworkTopologies.svg|right|350px|Компьютерын сүлжээний шийдлүүд]]
'''Чүлтэм''' овогтой '''Пүрэвсүрэн'''
'''Компьютерын сүлжээ''' гэдэг нь холболтын сувгуудыг ашиглан холбогдсон [[компьютер]], бусад мэдээллийн төхөөрөмжүүдийн (хэвлэгч, камер...) цогцолбор байгууламж кабелаар болон агаараар долгионоор холбогдож ажиллахыг хэлнэ. Компьютерын сүлжээний ачаар хоорондоо холбогдсон төхөөрөмжүүд нь мэдээллийн нөөц ба боломжуудыг хоорондоо хуваалцаж хүний бүтээмжийг өсгөж, мэдээллийг улам баяжуулж чанаржуулж өгдөг.
 
1960-аад оны үед Дэвшилтэт судалгааны төслүүдийн агентлаг (''Advanced Research Projects Agency'', [[ARPA]]) нь [[АНУ]]-ын батлан хамгаалах яамны хэрэглэх зориулалтаар Дэвшилтэт судалгааны төслүүдийн агентлагийн сүлжээ (''Advanced Research Projects Agency Network'', [[ARPANET]])-г эхлүүлжээ. Энэ нь дэлхийн анхны компьютерын сүлжээ байв.<ref>{{citeweb |title=Internet Began 35 Years Ago at UCLA with First Message Ever Sent Between Two Computers |url=http://www.engineer.ucla.edu/stories/2004/Internet35.htm |author=Chris Sutton|publisher=''[[UCLA]]''|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080308120314/http://www.engineer.ucla.edu/stories/2004/Internet35.htm |archivedate=2008-03-08}}</ref> 1960-аад оны үед хөгжүүлсэн загваруудын дагуу сүлжээг 1969 оноос хөгжүүлж эхлэжээ.
1937 онд Булган аймгийн Хантай суманд төрсөн. ([[Хутаг]])
 
Сүлжээг төрөл бүрийн үзүүлэлтүүдээр ангилдаг.
Ам бүл 1. (Охин болон хүү нар нь тус тусдаа амьдардаг.)
 
Сүлжээ нь дараах үүргүүдтэй:
'''БОЛОВСРОЛ'''
* ''Харилцаа холбоог бий болгох.'' Сүлжээг ашиглан хүмүүс нь [[и-мэйл]], [[мессенжэр]], чаат өрөө, телефон, видео телефон яриа, видео хурал зэргийн хэрэгслүүдээр бие биентэйгээ үр ашигтайгаар, хялбараар харилцаж болно.
* ''Техник хангамжийг хамтарч хэрэглэх.'' Сүлжээнд хамрагдах компьютер бүр нь тус сүлжээнд холбоотой техник хангамжийг хэрэглэх боломжтой. Жишээлбэл, хамт хэрэглэх байдлаар тохируулсан принтерээр документ хэвлэх.
* ''Файл, өгөгдөл, мэдээллийг хамтарч хэрэглэх ([[шэйр]]).'' Сүлжээний орчинд баталгаажуулсан хэрэглэгч нь тус сүлжээний бусад компьютерүүд дахь өгөгдөл, мэдээлэлд хандах боломжтой. Хамт хэрэглэх байдлаар тохируулсан хадгалах төхөөрөмжүүд дээрх өгөгдөл, мэдээлэлд хандах явдал нь олон сүлжээний чухал онцлог болдог.
* ''Програм хангамжийг хамтарч хэрэглэх.'' Сүлжээнд холбогдсон хэрэглэгчид нь холын зайд орших компьютерүүд дээр програм ажиллуулах боломжтой.
* ''Мэдээллийг хадгалах.''
* ''Аюулгүй байдал.''
* ''Хурд.''
 
== Сүлжээний ангилал ==
1949-1959 онд Булган аймгийн төвийн 10 жилийн 1 дүгээр дунд сургууль төгссөн.
=== Холболтын арга ===
Сүлжээнд холбогдсон төхөөрөмжүүдийг холбоход хэрэглэсэн техник хангамж, програм хангамжийн технологиудаар нь компьютерын сүлжээг ангилж болно.
 
Интернэт нь төхөөрөмжүүдийг физик холболтоор холбодог. Үүний тулд хаб, свич, бриж, рүүтэр зэрэг төхөөрөмжүүдийг өргөн хэрэглэдэг. Утасгүй LAN-гийн технологийг ашиглан төхөөрөмжүүдийг утасгүйгээр холбоно. Эдгээр төхөөрөмжүүд нь радио долгион буюу хэт улаан долгионы дохиог дамжууллын орчноо болгон ашигладаг. [[ITU-T]] [[G.hn]] технологи нь анхнаасаа суурилагдсан гэрийн холболтын утаснуудыг (коаксиаль кабель, телефон утасны шугам, цахилгааны шугам) ашиглан өндөр хурдны (1 гигабит/сек хүртэл) дотоод сүлжээг бүтээдэг.
1960-1963 онд УБД-Сургуулийг биеийн тамирын багш мэргэжилээр төгссөн.
 
=== Утасгүй холболтын технологи ===
* ''Газрын [[микро долгион]]''&nbsp;– Газрын (дэлхийн) микро долгион нь газар дахь дамжуулагч, хүлээн авагчийг хэрэглэнэ. Хэрэглэх төхөөрөмж нь хиймэл дагуулын тавагтай төсөөтэй харагддаг. Газрын микро долгион нь бага гигагерцийн цар хүрээг хэрэглэдэг тул харилцаа холбоонд дамжуулагч, хүлээн авагч хоёр нь зайлшгүй бие биенийгээ харж байх ёстой. Релейн станцууд хоорондын зай нь 50 орчим километр байна. Микродолгионы антеннуудыг барилга, цамхаг, толгой, уулын дээр байршуулдаг.
 
* ''Холбооны [[хиймэл дагуул]]''&nbsp;– хиймэл дагуулууд нь дэлхийн агаар мандлын ойлгох боломжгүй микродолгионы радиог хэрэглэдэг. Геосинхрон хиймэл дагуулуудын хувьд (GEO) нь экватороос 35'500 километр орчим өндөрт, сансарт байрлана. Дэлхийг тойрон эргэх эдгээр системүүд нь дуу, өгөгдөл, телевизийн дохиог хүлээн авч дахин дамжуулах чадвартай.
'''АЖИЛ/КАРИЕР'''
 
* ''Үүрэн ба PCS системүүд''&nbsp;– Энэ нь хэд хэдэн радио харилцаа холбооны технологийг хэрэглэдэг. Системүүдийг өөр өөр газарзүйн бүсүүдэд хуваадаг. Газарзүйн бүс бүрд нэг бүсээс нөгөө бүсэд ярианы дохиог дахин дамжуулах үүрэгтэй нам чадлын дамжуулагч эсвэл радио релэйн антенн төхөөрөмж байна.
1963-1968 онд Дорнод аймгийн төвийн 10-н жилийн 1 дүгээр дунд сургуульд багш
 
* ''Утасгүй LAN''&nbsp;– Утасгүй дотоод сүлжээ нь тоон үүрэн холбооны технологи, нам давтамжийн радио технологитой төстэй өндөр давтамжийн радио технологийг хэрэглэдэг. Утасгүй LAN-гууд нь хязгаартай газар нутагт төхөөрөмжүүдийн хоорондын холбоог бий болгохын тулд зурвас өргөжүүлэлтийн технологийг хэрэглэнэ. Утасгүй радио долгионы технологийн нээлттэй стандартын жишээ нь IEEE юм.
1968-1971 онд Монголын ардын цэргийн албыг Улаанбаатар хотын харъяа Улиастайн цэргийн ангид биейин тамирын бэлтгэл офицер.
 
1971-1973 онд Дорнод аймгийн Баян-уул сумын 10-н жилийн дунд сургуульд багш
1973-1975 онд Дорнод аймгийн УБХТ Нийгэмлэгт (Улсын Батлан Хамгаалах Төв Ниийгэмлэг) биеийн тамирын дасгалжуулагч багш
 
1975-1986 онд ХАА-н техникийн дунд сургуульд дасгалжуулагч багш хийхийн зэрэгцээ өсвөр болон дунд насны спортын гимнастикийн тамирчид бэлтгэж, сургаж байв.
 
1986-1989 онд Дорнод аймгийн төвийн 10-н жилийн 5 дугаар дунд сургууль биеийн тамирын дасгалжуулагч багш
 
1990-2013 онд 10 жилийн 2 дугаар дунд сургууль биеийн тамирын дасгалжуулагч багш тус тус хийж байлаа.
 
 
 
'''ОЛОЛТ АМЖИЛТ'''
 
- Аймгийн төвийн 1 дүгээр 10 жилийн дунд сургуулийн захирал Нацагдорж багш байлаа.
1963-1964 оны хичээлийн жилүүдэд Улс даяар зохиогдсон Пионер Сурагчдын анхдугаар их наадам болж, зүүн бүсийн 3 аймаг оролцож чадаагүй юм. ( Шүлхий өвчин дэлгэрч Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий аймгуудыг хамарсан байдаг.)
Аймгийн ерөнхий боловсролын сургуулиудын өсвөр үе, насанд хүрэгчдийн дунд зохиогдсон уралдаан тэмцээнүүд хаагдан зарим цөөн төрлөөр явагдаж байв. Монголын Пионер Сурагчдын спартикадын дүнг "Спортын мэдээ", "Пионерын үнэн" зэрэг сонигуудаас үзэж, харж өөрсдийн төрөл тус бүр дээр үзүүлдэг амжилт цагтай тулгаж их л хөөрөлддөг байв.
-Бид дараа жилүүдэд зохиогдож байсан аймаг, Улсын чанартай тэмцээнүүдийг алгасалгүй оролцож ирсэн.
 
1964 оноос хойш Өсвөр үе, Идэрчүүд, Залуучуудын болон Насанд хүрэгчдийн, Улс бүс; Улсын аваргын тэмцээнүүдээс ганзаг хоосонгүй ирж байлаа. Жич:
-Тэшүүрт тамирчин Орхон 1хүрэл медаль; -шатарт Ганчимэг мөнгөн медаль; -сагсан бөмбөг охид 7 алтан медаль; -волейбол Даваасүрэн ахлагчтай хөвгүүдийн баг 7 мөнгөн медаль; -Хөнгөн атлетик 100 м, 200 м. Болд, Жавзмаа нар тус тус хүрэл 2 медаль; -теннис Дашка 1 хүрэл медаль; -ядро диск Бат-очир 2 мөнгөн медаль тус тус хүртэл.
 
1966 онд спортын гимнастикаар Гомбо, Гамбаатар нар нь Дорнод аймгаас төлөөлөн суралцан, Улаанбаатар хотын Улсын шигшээ багт хожим хоёулаа спортын мастер болсон юм.
 
1967 онд Дорнод аймгийн 2 дугаар 8 жилийн сурагч байхдаа Оюунгэрэл, Ц. Энхтуяа нар нь Спортын мастер цол авсан. (Дасгалжуулсан багш нар нь Улсын шигшээ багийн Март, Хишиг нар байсан.)
 
1978-1983 онуудад Монголын бүх ард түмний их наадам, МЗО-ын их наадам, МҮА-ын спартикадын тэмцээнүүдэд Спортын гимнастикийн дасгалжуулагч багшаар ажиллах хугацаандаа:
Охид:
1. Ө. Шүрэнцэцэг - мөнгөн медаль
2. Хандлаа - мөнгөн медаль
3. Цэрмаа - мөнгөн медаль
4. Гэрэлтуяа - алтан медаль
Хөвгүүд:
5. Гантөмөр - хүрэл медаль
6. Ганбаатар - мөнгөн медаль
7. Даваасүрэн - мөнгөн медаль
8. Дашдаваа - алтан медаль
Бид багаараа улсад 4 дүгээр байр эзэлж байв.
 
1970 онд Аймгийн сумдаар бүсийн тойрон аялал хийн Спортын гимнастикийн акробатикын тоглолт, Уран хөдөлгөөнт гимнастикийн тоглолтууддыг хийж, сумдын иргэд болон хөдөлмөрчдөд үзүүлэн толилуулж, сурталчилж явлаа.
 
1982 онд Урлаг-Спортын баг зохион байгуулж, Аймгийн Соёлын Хэлтэс, Аймгийн намын Хорооны үзэл суртлын хэлтэс, БТСХороо хамтран мастёруудыг сурталчилахаар урлагийн бригадаар Халх-гол тойрон аялал зохион байгуулж спортыг амжилттай сурталчиж байлаа.
 
1986 онд 10 жилийн 5 дугаар дунд сургуульд багшлах хугацаандаа Спортын ур чадварыг дээшлүүлэхээр анх удаа 35 сурагчтай Спортын анги бүлэг нээж ажиллуулсан хэдий ч удалгүй тарсан. (Учир нь ээжийн биеийн байдал муу байсан тул удалгүй ар гэрийн улмаас нутаг буцсан.)
Нутаг яваад ирэхэд оронд минь өөр багш ажиллаж байсан, иймд би 10 жилийн 2 дугаар дунд сургуульд буюу одоогийн Хан-уул цогцолбор сургуульд томилогдон ажилласан.
 
 
1989 онд Улсын аварга шалгаруулах Спортын Гимнастикийн тэмцээнд Дорнод баг: багаараа улсад 3 дугаар байр эзлэн багийн хүрэл медалиар шаггнагдсан.
Хөвгүүд:
Сурагч Гомбо, Ганбаатар, С.Дашдаваа, Даваасүрэн;
Охид: Шүрэнцэцэг, Хандмаа, Цэрмаа, Гэрэлтуяа;
Нийт 2 алтан медаль, 2 мөнгөн медаль, 4 хүрэл медаль авч манайх багаараа хүрэл медальтай ирж байлаа.
Мөн Уран сайхны гимнастикийн төрлөөр Б. Оюун 1 дүгээр байр эзэлж алтан медаль.
 
Одоо Улсын шигшээ багийн дасгалжуулагчаар багшаар ажиллаж байгаа шавь нар:
1. Ю. Оюун /ХААД сургуулийн багш/
2. Хишиг /Дасгалжуулагч багш/
3. Спорт сургалтын төвийн багш/
4. Ганзориг /байт сурын Алдар клуб/
Хөл бөмбөгийн спортын мастер
5. Чагнаадорж
6. Жадамбаа
Хөнгөн атлетик
7. Цэрэндолгор (спортын мастер) /10 жилийн 2 дунд сургуульд багш /ядро биск/
8. Хүрэлбат, өндөр- Спартикадын аварга (н=1м93см)
Бөх
9. Мөнхжаргал (самбо джудогын Спортын мастер)
Цана/ Баян уул 10 жилийн цанын мастерууд
10. Хуягбаатар 15 км
11. Баттөмөр 30 км
12. Цэнгэлмаа 5 км
 
Спортын 1 дүгээр зэрэгтэн 80 гаруй, 2 ба 3 дугаар зэрэгцэн олон төрүүлсэн.
 
'''ШАГНАЛ УРАМШИЛ'''
 
Спортын авсан зэрэг цол:
 
Гимнастик, хөл бөмбөг, байт сурын улсын 1 дүгээр зэрэгтэй
 
1967 онд Биеийн тамир спортын тэргүүний ажилтан цол тэмдэг медаль
 
1970 онд Монголын ардын армийн 50 жилийн ойн медаль
 
1970-1980 онуудад аймгийн тэргүүний багш
 
1986 онд Ардын боловсролын тэргүүний ажилтан цол тэмдэг
 
1999 онд Хөдөлмөрийн хүндэт медаль,
 
Ардын хувьсгалын ойн медалиудаар шагнагдаж явлаа.
 
2000-2014 онуудад ахмад сурган хүмүжүүлэгч багш гэгдэж баярын бичиг диплом.
 
Миний бие өдгөө 83 насыг зооглож, улсад тасралтгүй 57 жил ажиллаад одоогоор гавъяаныхаа амралтанд сууж байна.
 
*
 
* [[Хэт улаан долгионы харилцаа холбоо]] - 10 метр хүртэлх л зайнд, дундаа ямар нэг биет байхгүй тохиолдолд дохиог төхөөрөмжүүдийн хооронд дамжуулдаг.
 
=== Хэмжээ ===
Сүлжээг хэмжээ, цар хүрээ, үүргээр нь ихэнхдээ дотоод сүлжээ (local area network, LAN), [[wide area network]] (WAN), [[metropolitan area network]] (MAN), [[personal area network]] (PAN), [[virtual private network]] (VPN), campus area network (CAN), storage area network (SAN) гэх зэргээр ангилдаг. Эдгээр сүлжээний controller area network (CAN)-н хэрэглээ, итгэл найдварын түвшин, хандалтын эрх зэрэг зүйлс нь ялгаатай байна. Дотоод сүлжээ нь ямарваа албан байгууллагын дотоод систем, ямар нэг барилга дахь ажилчдын хэрэглээнд зориулагдсан байдаг бол WAN-гууд нь байгууллагын алслагдсан хэсгүүдийг холбосон, мөн гуравдагч байгууллагууд руу холболтуудыг оролцуулсан байж болно.
Чүлтэм овогтой Пүрэвсүрэнгийн
 
1937 онд Булган аймгийн Хантай суманд төрсөн. (Хутаг)
 
Ам бүл 1. (Охин болон хүү нар нь тус тусдаа амьдардаг.)
 
=== Функциональ холбоо хамаарал (сүлжээний архитектур) ===