Жозеф Пулитцер: Засвар хоорондын ялгаа

[[1866 он]]<nowiki/>д англи хэл маруухан мэддэг, халагдсан цэрэг Жозеф Пулитцер ажил хайн, [[герман хэл]]<nowiki/>ээр гардаг өөрийн дуртай "[[:en:Westliche_Post|St.Louis Westliche Post]]” сонингоос [[Луйзиана]] мужид тамхины тариаланд хөлсний ажилтан авах зарлал олж уншсан аж.

[[1868 он]]<nowiki/>д Пулитцерийг герман хэлээр хэвлэгддэг “Вестлишэ“Вестлихэ Пост” ([[:en:Westliche_Post|St.Louis Westliche Post]] – өрнийн шуудан) сонин [[сурвалжлагч]]<nowiki/>аар авчээ. Чухам Пулитцер л сонины гол ачааг үүрч, түүний гараас гарсан хурц нийтлэлүүд нийгмийн амьдралын бузар булайг илчилж байв. Тэрээр энэ үед нийтийн эрх ашгийг хамгаалсан сонин үгүйлэгдэж байгааг тэрээр ойлгожээ.

“Westliche Post”-ын уншигчдын хүрээ хумигдаж, дампуурлын ирмэгт тулахад хөдөлмөрийн хөлсөө 4 жил хуримтлуулсан Ж.Пулитцер сониныхоо тал хувьцааг хямд үнээр худалдан авчээ. Сент-Луйсын оройн сонинуудын лидэр болсон “Сент Луйс пост энд диспэгч” томчуудын заль луйврыг илчилж, жижиг аж ахуйтан, ажилчин дундад ангийнхны эрх ашгийг тууштай хамгаалахын зэрэгцээ гэмт хэргийн мэдээ нийтлэл нийтэлж байв. Гэвч сонины удирдлага түүнээс хувьцааг нь эргүүлэн авсан байна. Жозеф Пулитцер 2 жил Европоор аялаад Сент Луисд эргэн ирж, [[1878 он]]<nowiki/>ы 12 дугаар сард сонины эрхлэгч болжээ. Орлого багатай Сэнт Луис Диспэч сониныг үнэ хаялцуулалт хийжээ. Үлдсэн 2700 доллараар “Ассошейтэд Пресс” агентлагийн гишүүн Ж.Пулитцер “Сент Луис Вэстлихэ Пост”-ын эрхлэгч Жон Диллонтой нэгдэж “Сэнт луис Пост энд Диспэч” нэрээр сониноо гаргах болов. Уг сонин жилд 40-50 мян доллараар ашиг өгөх болов.

[[1883 он]]<nowiki/>ы 5 дугаар сарын 11-нд бичсэн зарчмаа Ж.Пулитцер насан туршдаа баримталжээ. Тэрээр “''Цэцэглэн хөгжиж буй энэ агуу том хотод зөвхөн хямд биш, бас цэцэн, зөвхөн цэцэн биш, бас өргөн хүрээг хамарсан, зөвхөн өргөн хүрээг хамарсан биш, бас жинхэнэ ардчилсан, мөнгөний туламнуудын биш, ард түмний талын, луйвар залийг илчилсэн, нийгмийн сөрөг тал, дутагдлыг шүүмжилсэн сонин үгүйлэгдэж буй юм''” гэж бичжээ.

Ж.Пулитцерийн баг бол урьд өмнө байгаагүй шилдэг сэтгүүлчдийн цоморлог байлаа. Шинэ содон зүйл олж бичихийн тулд тэд яахаас ч үл буцна. Нэг нь шоронд орж камерт хонож байхад нөгөө нь галзуугийн эмнэлэгт хэвтэж ямар ч сэтгүүлчийн олж сонсохгүйг сонсоно. New York Herald суурийг нь тавьсан адал явдалт сэтгүүл зүй сонгодог утгаараа New York World-д биелэлээ олов. Ж.Пулитцер New York World сонины нэгдүгээр нүүрний баруун дээд буланд улс төрч, баячууд, гэмт хэрэгтэн, хулгайч, алуурчин гэх мэт хүмүүсийн мэдээг гаргах болжээ. Үүний ачаар [[сонин]]<nowiki/>ы хэвлэгдэх хувь эрс өсөв. Анх удаа сэтгүүл зүйд зургийг ийм тодорхой зорилгоор ашигласан байна. New York World сонины эзэн нийгэм, улс төр, эдийн засгийн амьдралын бүхий л салбарт нэвтрэн орж, дээр дооргүй шүүмжилж эхлэв. Өдөр тутмын ажил, зовнилдоо дарагдсан New York-чуудыг гүн нойрноос нь сэрээхийн тулд Ж.Пулитцер “''Манай сонин бол жинхэнэ ард түмний, тэдний эрх ашгийг хамгаалсан сонин''” гэж тунхаглажээ.

[[1893 он]]<nowiki/>д “New York World” анхны өнгөт зураг нйитлэх оролдлого хэрэгжүүлсээр байна. Хоуган Элли хорооллын бяцхан хулигаануудын ахлагч жаал Мики Дагэныг зураач Ричард Фельтон Ауткот тод шар цамцтай зурсан нь хожим [[Шар хэвлэл]] хэмээх нэр томъёо үүсэхэд нөлөөлжээ.

“The New York World” сонин 15 мянган хувиар хэвлэгддэг байсныг Пулитцер 15 жилийн дараа 800 мянган ширхэгт хүргэж чаджээ. Анх удаа Пулитцерийн гарт сонин [[хэвлэл]] бодитойгоор дөрөв дэх засаглалын үүрэг гүйцэтгэв. Жозеф Пулитцерийн удирдсан [[сэтгүүл зүй]]<nowiki/>н үйл ажиллагаа нь [[Эрэнэрэн сурвалжлах сэтгүүл зүй]]<nowiki/>н үндэс ч тавигдсан гэж үздэг.

[[1917 он]]<nowiki/>оос АНУ-н сэтгүүлчдэд олгодог хамгийн нэр хүндтэй шагнал Жозеф Пулитцерын нэрээр нэрлэгдсэн байна. Хэдийгээр шинээр сэдсэн зүйл үгүй ч бусдын сэдсэнийг хэрэгжүүлэхдээ гарамгай нэгэн байв.

[[1878 он]]<nowiki/>д дампуурлын ирмэгт тулаад байсан, Сэйнт-Луисын “ Dispatch”, “ Post “ сонинг худалдаж аваач гэсэн санал иржээ. Дуудлага худалдаанаас 2500 ам.доллараар худалдан авсан нь хожим түүний нэрийн хуудас болсон билээ.Тэрээр худалдаж авсан энэ хоёр сонинг нэгтгэж “St. Louis Post-Dispatch” гэсэн шинэ нэр өгчээ. Өөрийн гэсэн сонинтой болсон Пулитцер хүссэнээрээ ажиллах боломжтой болов. Тэрээр сониныхоо эзэн, редактор, сэтгүүлчийн ажлыг өөрөө нэгэн зэрэг хийж байлаа. Сэйнт-Луис хотын энэ жижиг сониноороо Ж.Пулитцер хотыг муу муухай бүхнээс хамгаалахаар шийдэж, татвараас зайлсхийгчэд, хууль бус мөрийтэй тоглоомын бүлэглэлүүд,  даатгалын булхай, монопол банкууд болон хээл хахуулийн эсрэг зогсч байв. Үнэний дуу хоолой болж байсан энэ сонин эхний өдрөөсөө л дайснуудтай болсон билээ.

== ГадаадЦахим холбоос ==

[[Ангилал:СэтгүүлчАНУ-ын бүгд найрамдах намын гишүүн]]

[[Ангилал:СэтгүүлАНУ-ын зүйхүн]]

[[Ангилал:СонинУнгарчууд]]

[[Ангилал:Сонин1847 хэвлэлонд төрсөн]]

[[Ангилал:Тогтмол1911 хэвлэлонд өнгөрсөн]]