Жозеф Пулитцер: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
Холбоос үүсгэв |
Холбоос үүсгэв |
||
Мөр 1:
[[Файл:Pulitzer.jpg|thumb|Жозеф Пулитцер]]
== Намтар ==
Жозеф Пулитцерийн эцэг нь үр тарианы худалдаачин жүүд, эх нь цэвэр герман цусны, католик шашныг ягштал шүтдэг эмэгтэй байжээ. Эцэг эх нь өөр шашинтай боловч бие биендээ үнэн сэтгэлээсээ хайртай байсан гэдэг. Эх нь харин хүүхдүүдээ өөрийн шашнаар хүмүүжүүлнэ гэсэн суурин дээр бат зогсдог байсан учир Жозеф Пулитцерийг ахтай нь шашны сургуульд оруулсан байна. Жозеф Пулитцер шашинд ямар ч сонирхолгүй нэгэн байсан болохоор түүнийг удалгүй Будапешт хотын дээдсийн хүүхдүүдийн сургуульд шилжүүлсэн гэдэг.
[[1866
[[1868
“Westliche Post”-ын уншигчдын хүрээ хумигдаж, дампуурлын ирмэгт тулахад хөдөлмөрийн хөлсөө 4 жил хуримтлуулсан Ж.Пулитцер сониныхоо тал хувьцааг хямд үнээр худалдан авчээ. Сент-Луйсын оройн сонинуудын лидэр болсон “Сент Луйс пост энд диспэгч” томчуудын заль луйврыг илчилж, жижиг аж ахуйтан, ажилчин дундад ангийнхны эрх ашгийг тууштай хамгаалахын зэрэгцээ гэмт хэргийн
Ж.Пулитцер дөнгөж 35 нас хүрсэн ч эрүүл мэндийн байдал нь муудаж, тэрээр эрс тэс уур амьсгалтай Миссури мужаас далайн зөөлөн уур амьсгалтай Нью Иоркд иржээ. “Нью-Йорк Херэлд” сонинд ажиллаж байсан дүү Алберт нь 25 мянган доллорын хөрөнгөтэй New York Morning Journal-г эрхлэн гаргах болсон нь үүнд бас нөлөөлсөн байна. Нэг центээр худалдаалагддаг энэ сонин анхнаасаа борлуулалт сайтай байжээ. ”Пенсильванын төмөр замын эздийн нэг Бизнесмэн Жэй Гaулдын “New York World” сониныг Жозеф худалдан авчээ. Тус сонин жилд 40 мянгын алдагталтай гарч, уншигчидын тоо нь өдрөөс өдөрт цөөрч байв. Хэдэн сая хүн амтай New York –ын эрд түмэнд хандсан сонин гаргавал галзуу ашиг олохыг тооцоолж 346 мянгаар худалдан авчээ.
[[1883
Сэтгүүлчийн үйл ажиллагаандаа Ж.
Ж.Пулитцерийн баг бол урьд өмнө байгаагүй шилдэг сэтгүүлчдийн цоморлог байлаа. Шинэ содон зүйл олж бичихийн тулд тэд яахаас ч үл буцна. Нэг нь шоронд орж камерт хонож байхад нөгөө нь галзуугийн эмнэлэгт хэвтэж ямар ч сэтгүүлчийн олж сонсохгүйг сонсоно. New York Herald суурийг нь тавьсан адал явдалт сэтгүүл зүй сонгодог утгаараа New York World-д биелэлээ олов.
Мөр 21:
Ж.Пулитцер New York World сонины нэгдүгээр нүүрний баруун дээд буланд улс төрч, баячууд, гэмт хэрэгтэн, хулгайч, алуурчин гэх мэт хүмүүсийн мэдээг гаргах болжээ. Үүний ачаар сонины хэвлэгдэх хувь эрс өсөв. Анх удаа сэтгүүл зүйд зургийг ийм тодорхой зорилгоор ашигласан байна. New York World сонины эзэн нийгэм, улс төр, эдийн засгийн амьдралын бүхий л салбарт нэвтрэн орж, дээр дооргүй шүүмжилж эхлэв. Өдөр тутмын ажил, зовнилдоо дарагдсан New York-чуудыг гүн нойрноос нь сэрээхийн тулд Ж.Пулитцер “Манай сонин бол жинхэнэ ард түмний, тэдний эрх ашгийг хамгаалсан сонин” гэж тунхаглажээ.
[[1893
“Хэвлэлийн хаан” хэмээх эрхэм алдрыг нөр их хөдөлмөрөөрөө хүртсэн Ж.Пулитцерын редакторын үйл ажиллагаа онцгой юм. Тэрээр сонины зүрх гэж үздэг нэгдүгээр нүүрээ өөрөө хянан зэсдаг байв. Эрүүл мэнд нь эрс муудсан үед ч Ж.Пулитцер захидал, цахилгаанаар зааварчилж, New York World буухиа галт тэргийн эрчийг өчүүхэн ч алдуулаагүй юм.
“The New York World”-ыг худалдаж аваад ердөө 4 жил хагасын дараа Пулитцерийн эрүүл мэнд эрс муудаж хараагүй болов. 15
[[1917 он]]<nowiki/>оос АНУ-н сэтгүүлчдэд олгодог хамгийн нэр хүндтэй шагнал Жозеф Пулитцерын нэрээр нэрлэгдсэн байна. Хэдийгээр шинээр сэдсэн зүйл үгүй ч бусдын сэдсэнийг хэрэгжүүлэхдээ гарамгай нэгэн байв.
1878 онд дампуурлын ирмэгт тулаад байсан, Сэйнт-Луисын “ Dispatch”, “ Post “ сонинг худалдаж аваач гэсэн санал иржээ. Дуудлага худалдаанаас 2500 ам.доллараар худалдан авсан нь хожим түүний нэрийн хуудас болсон билээ.Тэрээр худалдаж авсан энэ хоёр сонинг нэгтгэж “St. Louis Post-Dispatch” гэсэн шинэ нэр өгчээ. Өөрийн гэсэн сонинтой болсон Пулитцер хvссэнээрээ ажиллах боломжтой болов. Тэрээр сониныхоо эзэн, редактор, сэтгvvлчийн ажлыг өөрөө нэгэн зэрэг хийж байлаа. Сэйнт-Луис хотын энэ жижиг сониноороо Ж.Пулитцер хотыг муу муухай бүхнээс хамгаалахаар шийдэж, татвараас зайлсхийгчэд, хууль бус мөрийтэй тоглоомын бүлэглэлүүд, даатгалын булхай, монопол банкууд болон хээл хахуулийн эсрэг зогсч байв. Үнэний дуу хоолой болж байсан энэ сонин эхний өдрөөсөө л дайснуудтай болсон билээ. ▼
▲[[1878
“St. Louis Post-Dispatch” сонин сэтгүүлчийн эрэн сурвалжлах буланд нь [https://news.mn/r/663576/ Жозеф Пулитцер] улс төрд хамт зvтгэж явсан хvмүүсийн талаар хайр найргvй бичигдэх болжээ. Энэ бүхний ачаар түүний сонин богино хугацаанд Сэйнт-Луис хотын хамгийн нэр хvндтэй сонин болох нь тэр.▼
▲“St. Louis Post-Dispatch” сонин сэтгүүлчийн эрэн сурвалжлах буланд нь
1880-аад оны эхээр Ж.Пулитцерын эрүүл мэнд эрс дордсон аж. Тэрээр гэр бүлийнхээ хамтаар амралтаа авч Нью Йоркийг зорьжээ. Гэвч амрахаасаа өмнө “the New York World” сониныг худалдаж авсан юм. Тэрээр сониноо Нью Йоркоос гардан удирдаж, шинэ сониноо ч мөн “St. Louis Dispatch” зарчмаар явуулж байв. “St. Louis Post-Dispatch” сонинг таван жил удирдсан туршлага дээрээ тулгуурлан Нью-Йоркийн сонинг дор нь хөл дээр нь босгожээ. Энэ үед Ж.Пулитцерын нүдний хараа бүр муудаж, бараг юу ч үзэхээ больсон бөгөөд ихэнх цагийг гэртээ, Либерти дарвуулт завин дээрээ өнгөрүүлэх болсон билээ. Ж.Пулитцер 1890 онд “the New York World” сонины байр 16 давхар барилга бариулсан нь тухайн үед Нью Йоркийн хамгийн өндөр барилга байв. “the New York World” сонин гэмт хэргийн, авлигыг шүүмжилсэн хурц нийтлэлүүдээрээ алдартай байв. “the New York World” АНУ-ын бэлгэ тэмдэг болсон “Эрх чөлөөний хөшөө”-г барихад хэрэгтэй байсан хандивыг цуглуулах кампанит ажилд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн бөгөөд хэн ч сонирхохгүй, явж өгөхгүй байсныг олны анхаарлыг хандуулж чадсан гэдэг. “the New York World” мөн эрэн сурвалжилсан нийтлэлүүдээрээ алдартай байв. “The New York World”-ын эрэн сурвалжлах сэтгүүлч Нелли Блайны бичсэн “Сэтгэл мэдрэлийн эмнэлгийн тухай” нийтлэл тухайн үед жинхэнэ шуугиан тарьсан нийтлэл болсон гэдэг. Сэтгүүлч эмнэлэг рүү нэвтэрхийн тулд сэтгэл мэдрэлийн өвчтөн болж жүжиглэн, эмнэлгийн хүйтэн байр, өвчтөнүүдэд хүнлэг бус ханддаг, өлөн зэлмүүн байлгадаг зэрэг үнэн байр байдлыг баримттайгаар бичсэн нийтлэлийн дараа хотын дарга сэтгэл мэдрэлийн эмнэлгийг шинээр тохижуулсан байна. Ж.Пулитцер сонины редакцдаа баримталдаг уриа нь “Хөдөлшгүй үнэнийг товч тодорхой бичих” байв.▼
▲1880-аад оны эхээр Ж.Пулитцерын эрүүл мэнд эрс дордсон аж. Тэрээр гэр бүлийнхээ хамтаар амралтаа авч Нью Йоркийг зорьжээ. Гэвч амрахаасаа өмнө “the New York World” сониныг худалдаж авсан юм. Тэрээр сониноо Нью Йоркоос гардан удирдаж, шинэ сониноо ч мөн “St. Louis Dispatch” зарчмаар явуулж байв. “St. Louis Post-Dispatch” сонинг таван жил удирдсан туршлага дээрээ тулгуурлан Нью-Йоркийн сонинг дор нь хөл дээр нь босгожээ. Энэ үед Ж.Пулитцерын нүдний хараа бүр муудаж, бараг юу ч үзэхээ больсон бөгөөд ихэнх цагийг гэртээ, Либерти дарвуулт завин дээрээ өнгөрүүлэх болсон билээ. Ж.Пулитцер 1890 онд “the New York World” сонины байр 16 давхар барилга бариулсан нь тухайн үед Нью Йоркийн хамгийн өндөр барилга байв. “the New York World” сонин гэмт хэргийн, авлигыг шүүмжилсэн хурц нийтлэлүүдээрээ алдартай байв.
“The New York World” АНУ-ын бэлгэ тэмдэг болсон “Эрх чөлөөний хөшөө”-г барихад хэрэгтэй байсан хандивыг цуглуулах кампанит ажилд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн бөгөөд хэн ч сонирхохгүй, явж өгөхгүй байсныг олны анхаарлыг хандуулж чадсан гэдэг. “The New York World” мөн эрэн сурвалжилсан нийтлэлүүдээрээ алдартай байв. “The New York World”-ын [[Эрэн сурвалжлах сэтгүүл зүй|эрэн сурвалжлах сэтгүүлч]] Нелли Блайны бичсэн “Сэтгэл мэдрэлийн эмнэлгийн тухай” нийтлэл тухайн үед жинхэнэ шуугиан тарьсан нийтлэл болсон гэдэг. Сэтгүүлч эмнэлэг рүү нэвтэрхийн тулд сэтгэл мэдрэлийн өвчтөн болж жүжиглэн, эмнэлгийн хүйтэн байр, өвчтөнүүдэд хүнлэг бус ханддаг, өлөн зэлмүүн байлгадаг зэрэг үнэн байр байдлыг баримттайгаар бичсэн нийтлэлийн дараа хотын дарга сэтгэл мэдрэлийн эмнэлгийг шинээр тохижуулсан байна.
''Ж.Пулитцер сонины редакцдаа баримталдаг уриа нь “Хөдөлшгүй үнэнийг товч тодорхой бичих” байв.''
Ж.Пулитцерыг хамгийн шилдэг байхад сургасан хүн нь түүний өрсөлдөгч “the New York Journal”-ийн эзэн Уильям Херст байсан юм. Ж.Пулитцер У.Херстээс олон захиалга авахын тулд хэний ч сонсоогүй мэдээ, сүржин гарчиг, гэрэл зураг, амралтын дугаарт зориулсан хошин зураг нийтэлдэг байсан нь өнөөгийн шар хэвлэлийн эхлэлийг тавьсан гэж үздэг.
Амьдралынхаа сүүлийн жилүүдэд Ж.Пулитцер таг сохорч, сониноо ч уншиж чадахаа больсон бөгөөд хариуцлагатай нарийн бичиг нь түүний нүд чих болж байв. Эрүүл мэнд нь доройтсоноос Ж.Пулитцер хэд хэдэн хүний тусламжтай орноос босч явдаг болсон нь түүнийг хамгийн ихээр бухимдуулж байжээ. Гэвч тэрээр шинийг сонсч, мэдэх сониуч зангаа гээгээгүй бөгөөд сониноо удирдаж, нийтлэлийнхээ бодлогыг чиглүүлж байсан гэдэг. Ж.Пулитцер 1911 онд 64 настайдаа Либерти дарвуулт завин дээрээ таалал төгссөн юм.
== Гадаад холбоос ==
[https://dnn.mn/%D1%8D%D0%B3%D1%8D%D0%BB-%D1%81%D1%8D%D1%82%D0%B3%D2%AF%D2%AF%D0%BB%D1%87-%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%B1%D1%83%D0%BC%D1%82%D0%B0%D0%BD-%D1%8D%D1%80%D1%85%D1%8D%D0%BC-%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%81%D0%BE%D0%BD-%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%82-%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D1%82%D0%B0%D1%80/ Эгэл сэтгүүлч Тэрбумтан эрхэм болсон бодит намтар]
[https://news.mn/r/663576/ Шар хэвлэлийн эцэг]
[[Ангилал:Хэвлэн нийтлэгч]]
[[Ангилал:Сэтгүүлч]]
__INDEX__
__NEWSECTIONLINK__
[[Ангилал:Сэтгүүл зүй]]
|