Юань улсын засаг захиргааны тогтолцоо: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
Tags: Mobile edit Mobile web edit Advanced mobile edit
No edit summary
Мөр 2:
 
==Тойм==
===Төрийн тогтолцоо===
 
===Газар нутгийн хуваарь===
[[Файл:Yuan provinces.png|thumb|350x350px|'''Юань улсын газар нутгийн нэгж''']]
 
Хубилай, 1260 онд хаан суусны дараа Өгэдэй хааны хятад газар хэрэглэж байсан хуучин засаг захиргааны хуваарийг дахин хэрэгжүүлж эхэлсэн. 1279 онд бүх хятад орныг эзэлснээс эхлэн зарим нэг өөрчлөлт оруулжээ. Төвлөн засах яам нь төрийн эрх барих дээд аппарат учраас харъяа 6 яамыг захирахаас гадна газар нутгийн хувьд 1280 оны байдлаар ''"[[Төвлөн засах яам|Төвлөн засах яаманд]] Хэбэй, Хэнань, Шаньдун, Шаньси Монань (Говийн өмнөд хэсэг), Мобэй (Говийн умард нутаг). Ляодун, Сися (хуучин [[Тангуд улс|Тангуд улсын]] нутаг) -гийн нутаг харъяалагдаж байжээ. Харин орон нутгийн төвлөн засах төлөөний яаманд [[Шэньси нутгийн син жун шу шэн|Шэньси]], [[Сычуан нутгийн син жун шу шэн|Сычуань]], [[Юньнань нутгийн син жун шу шэн|Юньнань]], [[Жяньши нутгийн син жун шу шэн|Жяньши]], [[Фужянь нутгийн син жун шу шэн|Фужянь]], [[Хугуан нутгийн син жун шу шэн|Хугуан]] тус тус харъяалагдаж байв. [[Төвөд|Төвд орон]] нь [[Засаг уламжлах яам|Засаг уламжлах яаманд]] захирагдана."'' <ref>Монголын Юань улс. УБ., 2006. 34 дэх тал</ref> ''"...[[Ганьсу нутгийн син жун шу шэн|Ганьсу]], [[Хэнань Жяньбэй нутгийн син жун шу шэн|Хэнань]], [[Давааны Ар нутгийн син жун шу шэн|Линбэй]], [[Ляоян нутгийн син жун шу шэн|Ляоян]] зэрэг газар [[Син жун шу шэн|Син Жун Шу Шэн]] байгуулагдсны дараа [[Төвлөн засах яам|Төвлөн засах яаманд]] [[Хэбэй]], [[Өвөр Монгол|Монань]], [[Шаньси муж|Шанси]], [[Шаньдун]] муж харъяалагдах болжээ..."''<ref>Монголын Юань улс. УБ., 2006. 35 дахь тал</ref>
 
Харин орон нутгийн төвлөн засах төлөөний яаманд [[Шэньси нутгийн син жун шу шэн|Шэньси]], [[Сычуан нутгийн син жун шу шэн|Сычуань]], [[Юньнань нутгийн син жун шу шэн|Юньнань]], [[Жяньши нутгийн син жун шу шэн|Жяньши]], [[Фужянь нутгийн син жун шу шэн|Фужянь]], [[Хугуан нутгийн син жун шу шэн|Хугуан]] тус тус харъяалагдаж байв. [[Төвөд|Төвд орон]] нь [[Засаг уламжлах яам|Засаг уламжлах яаманд]] захирагдана. <ref>Монголын Юань улс. УБ., 2006. 34 дэх тал</ref>
Шууд харъяаны муж нь Төвлөн Засах яамны шууд ба шууд бус захирагдсан орон нутгийн төлөөний газар юм. Үүнийг [[Юань улсын судар|Юань улсын сударт]] '''[[Син жун шу шэн|син шэн]]''', '''[[син жун шу шэн]]''' гэх мэтээр бичдэг. 1312 оны байдлаар нийт 10 болжээ.
 
1312 он гэхэд Төвлөн засах яаманд шууд харъяалагдаж байсан [[Ганьсу нутгийн син жун шу шэн|Ганьсу]], [[Хэнань Жяньбэй нутгийн син жун шу шэн|Хэнань]], [[Давааны Ар нутгийн син жун шу шэн|Линбэй]], [[Ляоян нутгийн син жун шу шэн|Ляоян]] зэрэг нутгуудыг бие даасан [[Син жун шу шэн|Син Жун Шу Шэн]] болгосноор, [[Төвлөн засах яам|Төвлөн засах яаманд]] орчин үеийн [[Хэбэй]], Өвөр Монголын зарим нутаг, [[Шаньси муж|Шанси]], [[Шаньдун]] мужийн нутгууд харъяалагдах болжээ. Төвлөн засах яаманд шууд харъяалагдах нутгийг хятадаар [[Фули]] гэх бөгөөд '''Эзэн хааны хувийн эзэмшил''' гэсэн утга илэрхийлдэг.
Дээрх арван син шэн нь дотроо '''[[чөлгөө]]''', '''[[фу]]''', '''[[жөү]]''', '''[[шянь]]''' гэж газар нутгийн хувьд хуваагдаж байсан. <br /><br>Үүнд:<br>
 
Төвлөн засах яаманд шууд захирагдах нутаг нь Нийслэл хот орчмын замын дэлгэрэнгүй тохинуулах хэлтэс, Яньнань-Хөбэй замын дэлгэрэнгүй тохинуулах хэлтэс, Шаньдун-Дунши замын дэлгэрэнгүй тохинуулах хэлтэс, Хөдун-Шаньши замын дэлгэрэнгүй тохинуулах хэлтэс гэсэн 4 том дэлгэрэнгүй тохинуулах хэлтэсд 29 чөлгөө, 1 фу, 8 жөү бүрдүүлж байв.
 
# '''Фули''' нь дотроо '''Нийслэл хот орчмын зам''' (Төв нь [[Ханбалиг|Дайду хот]]), '''Яньнань-Хөбэй замд''' (Төв нь [[Жөндин чөлгө]]ө) хуваагдана. Даду чөлөөнд төвлөрсөн 23 чөлгөө, 1 фу, 7 жөү
# '''Шаньдун-Дунши зам''' (Төв нь [[Иду чөлгөө]]) нь 3 чөлгөө 1 жөү
# '''Хөдун-Шаньши зам''' (Төв нь [[Датун чөлгөө]]) нь 3 чөлгөөнөөс бүрддэг.
 
ШуудҮүнээс харъяаныгадна мужорон ньнутгийг Төвлөнзахирах Засахтөлөөны яамнымуж шуудгэж бабайсныг шууд бус захирагдсан орон нутгийн төлөөний газар юм. Үүнийг [[Юань улсын судар|Юань улсын сударт]] '''[[Син жун шу шэн|син шэн]]''', '''[[син жун шу шэн]]''' гэх мэтээр бичдэг. 1312 оны байдлаар нийт 10 болжээ.
 
Юань улсын үеийн орон нутаг нь нийт 11 [[син жун шу шэн]], 185 [[чөлгөө]], 33 [[Фу (Засаг захиргааны нэгж)|фу]], 359 [[Жөү (Засаг захиргааны нэгж)|жөү]], 1127 [[Шянь|шяниас]] бүрдэж байсан. Тэдгээр орон нутгийн аппаратыг [[Мэдэгч түшмэл]] тушаалтан захирдаг байсан. <br>Үүнд:
#[[Давааны Ар нутгийн син шэн]] (嶺北行省): Хархорумаар төвлөрсөн Монгол нутаг.
#[[Хэнань Жяньбэй нутгийн син жун шу шэн]] (河南江北行省)
Line 21 ⟶ 32:
#[[Сычуан нутгийн син жун шу шэн]] (四川行省)
#[[Юньнань нутгийн син жун шу шэн]] (雲南行省)
#[[Жэньдун син жун шу шэн]] (征東行省): [[Курё улс|Гуулин улсаар]] төвлөрсөн, Японыг дайлах муж.
 
====Хараат улсуудыг захирах мужууд====
#'''Жэньмянь нутгийн [[Жэньдун син жун шу шэн]]''' (征行省):, [[Курё улсМьянмар|Гуулин улсаарМьянмарын]] төвлөрсөн,хэргийг Японыгзахирч дайлахбайсан муж.)
#'''Жэньмянь нутгийн [[син жун шу шэн]]''' (征緬行省, [[Мьянмар|Мьянмарын]] хэргийг хамаарах муж)
#'''Жяожи нутгийн син жун шу шэн''' (交趾行省): Аннам буюу одоогийн [[Вьетнам|Вьетнамын]] хойд хэсгийг захирах син шэн буюу [[Төвлөн засах яам|Төвлөн засах яамны]] төлөөний муж.
#'''Жяньхуа Жаньчэн нутгийн син жун шу шэн''' (荆湖占城行省) [[Чампа улс|Чампа улсыг]] захирах муж. Одоогийн өмнөд Вьетнамын нутаг